مقالات
آیت‌الله حاج شیخ احمد ملا‌محمد‌علی مجتهد معروف به مجتهدی تهرانی فرزند محمد‌باقر در نهم مهر ماه 1302 ش برابر با دوم رجب‌المرجب 1343 ق در خانواده‌ای متدین و مذهبی در شهر تهران دیده به جهان گشود. پدرش از کسبه با تقوی و دیندار تهران بود و پدر بزرگش نیز از تجار متدین و مؤمن عصر خود بود. بعد از این دو تن اجداد ایشان همگی در کسوت روحانیت و از علماء جلیل‌القدر و از ائمه جماعات مشهور کاشان بودند. وی پس از...
محرمانه 23 ژوییه 1979- 1 مرداد 1358 از: اداره حقوقی وزارت امور خارجه –18/3462 به: سفارت آمریکا، ایران [موضوع]: نامه دولت موقت به سفارت آمریکا درباره خریدهای نظامی یادداشت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تعارفات خود را به سفارت ایالات متحده امریکا اظهار و با به برنامه خریدهای نظامی ایران احتراماً علاقمندی دولت موقت جمهوری اسلامی ایران را به دریافت وسائل و خدمات زیر طبق...
حسنعلی منصور از نخست وزیران عصر پهلوی در روز ششم بهمن 1343 و پنج روز پس از آنکه در مقابل مجلس شورای ملی هدف تیراندازی محمد بخارایی عضو جمعیت فدائیان اسلام قرار گرفت و به بیمارستان منتقل شد، بر اثر شدت خونریزی درگذشت . فتوای قتل منصور از جانب آیت‌اللَّه سید محمد هادی میلانی در مشهد صادر شده بود. می گویند وقتی در دادگاه از محمد بخارایی سؤال می کنند که با دو گلوله اول منصور زنده نمی ماند ولی چرا...
اسلام در تاریخ معاصر ایران نقش مهمی در صحنه سیاسی ایران داشته است. حکم تحریم استعمال تنباکو و توتون توسط میرزای شیرازی که این قرارداد بیش از 54 روز دوام نیاورد و تحت فشار علما، شاه بالاجبار قرارداد را لغو کرد و نقش بی‌بدیل روحانیت شیعه در انقلاب مشروطیت که عمل به اسلام و اجرای عدالت را خواستار بودند، خشم استبداد و استعمار را برانگیخت. بی‌تردید بدون حضور علمای شیعه، بسیج مردم جهت مقابله با...
براساس یکی از اسناد ساواک، دولت اسرائیل از تجهیز ایران به سلاحهای اتمی دفاع کرده است. به موجب این سند که مربوط به دوران نخست‌وزیری اسحاق رابین (1353 ش. تا 1356 ش.) است، «لوبرانی» سفیر رژیم صهیونیستی در تهران در اظهاراتی خواستار همکاری اتمی دولت متبوعش با ایران و مجهز کردن این کشور به سلاحهای اتمی شد. سند مزبور به شرح زیر از سوی ساواک به اطلاع شاه رسید. گزارش به شرف عرض پیشگاه مبارک ملوکانه...
اعتصاب سراسری روز شانزدهم شهریور، به ویژه در تهران، رخدادهای نیمه دوم شهریور را آغاز کرد. به دعوت روحانیان پیشرو تهران در این روز راهپیمایی بزرگی صورت گرفت. در این حرکت اجتماعی همچون راهپیمایی بزرگ عید فطر (13/6/57) مردم بار دیگر نفی سلطنت و تغییر نظام حکومتی را خواستار شدند و نیز با گل و گلاب و نقل از نظامیانی که در خیابانها مستقر بودند استقبال کردند. این شیوه از مخالفت که با دفع حکومت و جذب ارتش...
«در برابر این پرسش که آیا اشغال نظامی ایران توسط متفقین موجه بود یا خیر، هیچ پاسخ قطعی و نهایی نمی‌توان داد.»(1) عبارت فوق بخشی از خاطرات «سر ریدر بولارد» وزیرمختار انگلستان در ایران در سالهای جنگ دوم جهانی است. بولارد از طراحان عملیات اشغال ایران بوده و به تصریح برخی مورخین نقش مهمی در راضی کردن روسها به همراهی آنان در این عملیات و همزمان ساختن اقدام نظامی دو کشور علیه ایران بر عهده...
بر اساس اسناد موجود، در رژیم شاه، ارتش از جاهایی بود که حیف و میل‌ها و سوءاستفاده‌های نجومی در آن فراوان بود. البته در میان دست‌اندرکاران ارتش بودند افرادی که با سوءاستفاده سودجویان مخالفت می‌کردند و پرواضح است که مخالفتهای آنها تبعاتی چون زندان و اخراج از ارتش را نیز، در پی داشت.سرهنگ لطیف بیگلری افسر رکن 4 ستاد فرماندهی نیروی زمینی، نمونه‌ای از مخالفان بود. بیگلری پس از تحقیقات فراوان و...
روز 30 دی 1357 سیدجلال‌الدین تهرانی - رئیس شورای سلطنت - خواستار ملاقات با امام خمینی شد. امام برای این دیدار دو شرط تعیین کردند: استعفای وی از ریاست شورای سلطنت و اعلام غیرقانونی بودن شورا. تهرانی هر دو شرط را پذیرفت. «شورای سلطنت» یکی از آخرین تکیه‌گاههای شاه برای جلوگیری از فروپاشی رژیم سلطنتی پس از خروج وی از کشور بود. در آن زمان اوجگیری انقلاب اسلامی که سقوط رژیم سلطنتی را هدف قرار داده...
فاجعه سوختن 377 نفر در سینما رکس آبادان آن قدر عمق داشت که توجه همه محافل کشور را در روزهای ابتدایی شهریورماه 1357 به خود جلب کند. دهه سوم ماه مبارک رمضان نیز مصادف با همین روزها بود که روحانیان در سخنرانیهای خود بیش از هر موضوع دیگری، کشته شدن 377 آبادانی در سینما رکس و انتساب آن به حاکمیت را مورد قرار میدادند. تقریباً همه سخنرانانی که این فاجعه را به دولت جمشید آموزگار و به طور کلی نظام...
لرد کرزن وزیر خارجه وقت انگلیس طی سخنانی در مجلس اعیان (لردها) آن کشور ضمن تشریح شرائط زمانی انعقاد پیمان 1919 میان تهران و لندن ، تصریح کرد « تلاش دولت ایران برای تعلیق پیمان تا زمان کسب رضایت از مجلس، سیاستی ابلهانه از جانب دولت ایران بود» کرزن در سخنان خود اظهار داشت : نزدیک به سی سال است که با مسائل سیاسی ایران مستقیماً در ارتباط هستم و هر زمان که استقلال و تمامیت ارضی این کشور زیر سؤال رفته است، طول...
شور اعتراضات همه گیر که با شروع ماه مبارک رمضان آغاز شده بود، همچنان ادامه یافت؛ به طوری که پلیس تهران در گزارشهای خود اعلام کرد که این اجتماعات و تظاهرات امری بیسابقه است. پلیس خسته تهران در یکی از گزارشهای خود نوشت: «حدود 600 مسجد و تکیه در تهران موجود است. در کمترین محل حدود 100 تا 500 نفر، در مساجد مهم تا بیست هزار نفر تجمع مینمایند. عوامل ناراحت در این جمعیتها وارد میشوند. وعاظ ناراحت...
عرصه و زمینه ى اصلى بخش مهمى از تار یخ معاصر ایران را با مجموعه جنگ ها و زد و خوردهایش، حوزه هاى مرزى این سرزمین تشکیل مى دهد. چرا که دست اندازى تدریجى قدرت هاى بزرگ بر بخش هایى از ولایات مرزى در هر چهار جهت جغرافیایى ایران و به دنبال این تحولات، رشته تلاش هایى بى نتیجه در جهت اعاده ى این حوزه ها، و در آخر رضایت دادن به حفظ حدود برجاى مانده، همان بخش مهمى است که به آن شد. ولى آن چه در این یادداشت...
مدخل دربار پهلوی دوم آمد و شد و زنان بسیاری را به خود دیده است. بسیاری از این زنان با توجه به خط‌مشی حکومتی کشور و دربار از جنبش زنان مسلمان و متدین این مرز و بوم نبودند، اما در این بین بودند افرادی که گوی سبقت را در بی‌بند و باری و نفوذ در حکومت از سایرین ربودند. در مقالاتی که از این پس خواهد آمد، سعی شده است معاریفی از این زنان در صفحاتی چند معرفی شوند تا بیش از پیش بخشی از جو اخلاقی، فرهنگی و...
برگهای تقویم مردادماه سال 1357 پُر است از رویدادهایی که کام تاریخ ایران را تلخ کرده است. هر چند این تلخکامی داغهای فراوانی بر دل خانوادههای شهرهای ایران گذاشت - و در این میان آبادان داغدارترین بود - اما شتاب گذر از سیاهی و رسیدن به روشنایی آزادی را دوچندان کرد و فاصله جامعه ایرانی را با روز موعود، روز رهایی و پیروزی به حداقل رساند. اوایل مردادماه سال 1357 مصادف بود با فرارسیدن ماه مبارک رمضان....
یکی از بارزترین خصایص فرهنگی فلسفه معاصر پدیده مدرنیته و به عنوان سبک تفکر مدرنیسم است. اگر به علوم، فنون و هنرهای مختلف با دیدی محققانه نگریسته شود، به راحتی می توان رد پای تفکر مدرن را در آن مشاهده کرد. لغت مدرنیسم با ریشه یونانی، نخستین بار، قرن ششم میلادی از کلمه Modo یعنی تازگی استخراج شد و در نهایت به معنای تازگی به کار رفت. لغت مدرنوس، مربوط به آثار هنرمندانی می شد که به شکلی نو و بدون توجه به...
ساعت 13:08 بیست و ششم دی‌ماه 1357 محمدرضا پهلوی و همسرش، برای همیشه، ایران را ترک کردند، اما مقصد آنان آمریکا نبود. هر چند سولیوان نظر مقامات آمریکا را برای رفتن شاه به آن کشور جلب کرده بود، اما یکی دو روز مانده به سفر، تصمیم آمریکا تغییر کرد و از شاه خواسته شد به مصر رفته، در آن کشور اقامت کوتاهی کند.[1] خبر بیرون شدن شاه خنده گم شده مردم ایران را به لبها بازگرداند. شادمانی آن روز ملت به صفوف نظامیان نیز...
نخستین ماه تابستان سال 1357 با چهرهای ظاهراً آرام شروع شد، اما تظاهرات مردم در دو شهر شیراز و کرمانشاه در روزهای هشتم و نهم این ماه و سپس سخنرانیهایی که در شب دوازدهم تیرماه به مناسبت مبعث حضرت رسول اکرم(ص) در مساجد شهرهای مختلف ایراد شد، نشان داد حرکت مردم علیه نظام سلطنتی از تلاطم نیفتاده است. امام خمینی در تیرماه تنها یک اعلامیه منتشر کردند که همین اعلامیه کوتاه در سرنوشت این ماه، بسیار مهم...
هنگام اعلام فضای باز سیاسی، که برخی آثار و نشانه‌های آن از اواخر سال 1355 و اوایل سال 1356 در محافل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور دیده میشد، ساواک در برابر مخالفان و منتقدان نرمش قابل اعتنایی نشان نداد. از همان آغاز، حکومت می‌دانست که با ادامه فضای باز سیاسی، مخالفان و منتقدان به تدریج کنترل اوضاع را در دست خواهند گرفت. ساواک، در این دوره به عنوان بازوی اجرایی شاه و حکومت، با در پیش گرفتن سیاست یک...
مبارزات مردمی علیه رژیم سلطنتی پهلوی در خردادماه سال 1357 همچنان ادامه یافت، اما به دلیل توصیههای مراجع تقلید در اعلامیهها، مبنی بر عدم رویارویی مردم با عوامل مسلح رژیم، دولت نتوانست همچون اردیبهشت از خود خشونت علنی نشان دهد، هر چند در این ماه نیز خون تعدادی از شهروندان به زمین ریخت و روحشان به آسمان پیوست. از اولین روزهای خرداد آنچه از افواه مردم شنیده میشد، راجع به 15 خرداد بود. بیشتر...
