مقالات
ایران از اوایل دورة قاجار برای انگلستان به مثابة دالانی به منظور حفاظت از هند تلقی می‌شد. ما به این مهم در همین رساله به طور مشروح پرداخته‌ایم؛ و برای بحثی تخصصی‌تر در مورد سابقة موضوع، کتاب ارزشمند «رز گریوز» را برای مطالعه پیشنهاد میکنیم.[1] در این دوره به قول برخی نویسندگان عصر مشروطه به بعد مثل ملک‌الشعرای بهار، «رقابت روس و انگلیس در سر نعش بی‌گناه و خانة صاحب مرده...
بحران مالی، دولت ایران را از پای افکنده بود، وقتی روس و انگلیس آشکارا شرایطی را برای استقراض تعیین کردند که در حکم شروط استعماری بود، ایران تلاش کرد تا شاید از منابع خصوصی پول فراهم آورد. در دسامبر 1909 سر جورج بارکلی وزیرمختار بریتانیا در تهران اطلاع داد دو تن به نامهای جوزف وولف[1] و مستر آسبرن[2] وارد ایران شده‌اند. معلوم شد وولف به منظور مسائل مالی، با ایران وارد مذاکره شده و پیشنهاد...
انقلاب مشروطه ایران به سال 1906 میلادی مطابق با 1285 هجری شمسی روی داد؛ یعنی درست زمانی که سرمایه‌داری به اوج پویش تاریخی خود در ابتدای قرن بیستم رسیده بود. در واقع نقطه تلاقی نظام سرمایه‌سالار جهانی با ایران را می‌توان سالهای جنبش ضد‌رژی دانست که حدود شانزده سال قبل از مشروطه روی داد و انقلاب مشروطه به‌شمار می‌آمد. بدون تردید نقش پویش تاریخی سرمایه‌های بین‌المللی در...
میرزاحسین‌خان سپهسالار قزوینی، صدراعظم معروف ناصرالدین‌شاه، از جمله رجالی است که نام وی با نوسازی و تجدد عجین شده است. اما ماهیت نوسازی‌های او به گونه‌ای بود که موجب نفوذ هر چه بیشتر غربی‌ها در سیاست و اقتصاد و اجتماع ایران می‌شد. ناصرالدین شاه در سال ۱۲۵۰ش برای اولین بار به اروپا سفر کرد. در این سفر شاه به تشویق صدراعظم خود میرزاحسین‌خان سپهسالار و دلالی میرزا ملکم‌خان...
بدون تردید مورگان شوستر- که برای اصلاح مالیه آمده بود اما عملاً خود را درگیر مسائل داخلی ایران کرد- نقش بسیار مهمی در بحران‌های مشروطه دوم داشت. چند روز پس از ورود شوستر به ایران، وی با «مجلس و جماعتی که وکیل و محل امیدواری و خیالات بیشتر اهالی ایران» بودند، ملاقات کرد. پس از آن فوراً با یک محفل به قول خودش «مخفی» ارتباط برقرار نمود که آن محفل شوستر را در برابر کسانی که «از روی...
ساعت چهار بعدازظهر روز 26 جمادی‌الثانی 1327 مجلس مهمی در بهارستان به نام مجمع عالی تشکیل شد. در این مجلس پانصدتن مشتمل بر نمایندگان دوره اول مجلس، سرداران قشون، شاهزادگان، اعیان، اشراف، تجار، رؤسای اصناف و ملیون دورهم گرد آمدند. از بین این پانصدتن یک کمیسیون تشکیل شد که در آن چهره‌هایی مثل سیدمحمد بهبهانی، صنیع‌الد‌وله، مستشار‌الدوله صادق، حکیم‌الملک، میرزا‌سلیمان...
یکی از مهمترین وقایع دوره مشروطیت ایران، اولتیماتوم روسیه بود که به دنبال تحریکات اقلیت دمکرات مجلس روی داد. در این دسیسه تاریخی دمکراتها همراه با شرکتهای فراملیتی و نیز متحدان داخلی آنها نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای عهده‌دار بودند. تحرکات وسوسه‌انگیز دمکراتها با همراهی و همسویی جناحی از محافل سیاسی انگلستان شکل گرفت که برای بسترسازی فضا به منظور سرمایه‌گذاریهای شرکتهای...
این متن که نخستین‌بار انتشار مـی‌یابد بـرگ‌هایی از تـاریخ سلماس از روزگار مشروطه تا اوایل سلطنت رضاشاه است. نویسنده آن،مرحوم جلیل بخش‌پور سلماسی است.وی تحصیلات اولیه خود را در مدرسه‌ای که شادروان سعید سلماسی(شهادت 25 صفر 1327 قمری در حوالی خـوی)در سلماس بنیانگذاری کرده بـود آغـاز کرد.پس از طی تحصیلات مرسوم،در گمرگ تهران مشغول گردید و به عنوان...
1.سیری در حیات علمی آقا نجفی اصفهانی آیت الله شیخ محمد تقی اصـفهانی مشهور به آقا نجفی در ربیع الثانی 1262 به دنیا آمد.پدرش مرحوم آیت الله حـاج شیخ محمد باقر نـجفی،فـرزند مرحوم آیت الله حاج شیخ محمد تقی صاحب کتاب هدایت المسترشدین است.مادر آقا نجفی،زمزم بیگم،دختر دوم مرحوم آیت الله سید صدر الدین صدر از علما و مراجع بزرگ بوده است. آقا نـجفی،سالهای نخستین زندگی را در خاندانی...
ادامه بخش دوم دور جدید اقدامات برای بازگرداندن علما پس از ورود علما به قم هیئت دولتـ نـماینده ثـابتی را از سوی خود در آنجا تعیین کرد.میرزا علی اکبر خان بهمن نماینده‌ای بود که در اوایـل شـهریور به سوی قم به راه افتاد.216اما این تنها اقدام هیئت دولت و وزارت خارجه ایران بـود.بـه دنـبال اوج‌گیری تظاهرات ضد انگلیسی در روزهای 14 و 15 مرداد و اعتصاب روز 16 مرداد در تهران،در قبل از ظهر...
: شـاید کمتر واقعه‌ای را بتوان در تاریخ معاصر ایران یافت که در آن تقریبا شخصیتهای درجه اول سـیاسی و مذهبی گرد هم آمـده و در بـه وجود آمدن واقعه‌ای دخیل بوده باشند.مهاجرت علما از عراق به ایران در سالهای 1301 و 1302 ش و بازگشت آنان به عراق در سال 1303 ش رویداد مهمی است که در آن شخصیتهای سیاسی-مذهبی گذشته،حال(نسبت به آن زمان)و آیـنده ایران گرد هم جمع شدند.آیت اللّه نائینی...
روز 24 مرداد 1315 علامه میرزامحمدحسین نائینی از رهبران برجسته جنبش مشروطه در 78 سالگی درگذشت. میرزامحمدحسین نائینی، فرزند حاجی میرزا عبدالرحیم، شیخ الاسلام نائین در سال 1277ق در شهر نائین به دنیا آمد. وی پس از فراگیری مقدمات علوم دینی در زادگاهش، در سن 17 سالگی برای ادامه تحصیل به اصفهان رهسپار گردید. در حوزه علمیه اصفهان، دانش های مقدماتی، علم اصول، فلسفه، کلام و فقه را فراگرفت. سپس در سال 1303ق برای...
در نیمه شب نهم بهمن 1315 آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بنیانگذار و موسس حوزه علمیه قم در 73 سالگی دار فانی را وداع گفت. نام آن مرجع بزرگ شیعه با نام حوزه علمیه قم گره خورده است به طوری که جهان تشیع سالگرد عروج ملکوتی وی را به عنوان سالگرد رحلت موسس حوزه علمیه قم می شناسد. مقاله زیر به جایگاه و رویکرد حوزه علمیه قم در روند تحولات تاریخ معاصر ایران پرداخته است. **** حوزه علمیه قم درشرایطی تأسیس...
: پیشینه حوزه علمیه نجف اشرف به هزار سال پیش از این دوره می رسد. بدون شک با توجه به قرابت فرهنگی عراق و ایران به عنوان دو کشورمسلمان و همسایه که روزگار طولانی را جزء امپراطوری اسلامی بوده اند، پیشینه ارتباطات و تعاملات بین علمای ساکن در این دو منطقه ، قدمتی به تاریخ حوزه علمیه نجف اشرف دارد. براساس مطالعات منابع تاریخی، بیشترین حجم ارتباطات و تعاملات علمای این دو ناحیه در دوره قاجاریه بوده...
تبیین چگونگی تناسب میان مشروطه و شریعت، یکی از مهمترین بلکه بزرگ‌ترین چالش فکری جنبش تحول‌خواهی مشروطه در ایران به شمار می‌آید. در چهار سالی که می‌توان آنها را سالهای بحرانی مشروطه دانست (8 ـ 1324ق) نگرانیهای زیادی در باره مشروطه با شریعت پدید آمد. بویژه پس از مشاهدة برخی از افراطیها و افراط‌گراییها و مطالبی که در شماری از روزنامه‌های مشروطه‌خواه عنوان می‌شد، از این بابت...
مشروطیت, یک حادثه عظیم بود که در بطن بیدارى جامعه ایرانى در دوره معاصر و تطوّر تأسیس مدینه سیاسى مبتنى بر آموزه هاى وحیانى ـ شیعى پدید آمد. اما این حادثه, خود به تأسیس مدینه اى سیاسى مبتنى بر اندیشه مدرن(تجدد و ترقى) منجر شد. در بستر تاریخى تطور و شکل گیرى اندیشه مدینه توحیدى ـ ولایى و ظهور این اندیشه در متن جامعه و اراده جامعه براى یک عمل سیاسى معطوف به تأسیس مدینه موردنظر اراده جامعه, در مسیر انحراف...
زندگانى محمدحسین نائینى از خاندان معروف روحانى نائین در سال 1273 یا 1277 هجرى قمرى به دنیا آمد. پدرش میرزا عبدالرحیم و پدر بزرگش حاج میرزا محمدسعید یکى پس از دیگرى شیخ الاسلام نائین بودند. محمدحسین پس از گذراندن دوره تحصیلات ابتدایى، در سن 17 سالگى وارد حوزه علمیه اصفهان شد. از مشهورترین استادان وى در فقه و اصول، آیات عظام آقامیرزا محمدحسن نجفى و حاج شیخ محمدباقر اصفهانى والد علّامه بزرگ آقا شیخ...
یکى از شخصیت هاى برجسته شیعه که طى سده اخیر بر حیات علمى و سیاسى شیعیان تأثیر انکارناپذیرى دارد و کتاب فقهى ایشان یکى از مهم ترین منابع فقهى شناخته شده، مرحوم سید محمدکاظم یزدى است. معمولاً مرحوم سید با بینش هاى عمیق فقهى اش شناخته و شناسانده مى شود; امّا بعد سیاسى ایشان تحریف شده یا در هاله اى از ابهام مانده است. سید یکى از کسانى است که طرح تحریف و ترور شخصیت در مورد او اجرا و تلاش شد تا از وى چهره...
«شیخ حسین یزدی» یکی از روحانیان به نام دوره مشروطه که منزلت علمی و فقهی او حتی بر مورخین آن زمان نیز پوشیده مانده بود و به همین دلیل در کتابهای تاریخی دوره مشروطه کمتر نامی از او ذکر شده است. یزدی را در همان زمان مشروطه مردی روشن‌بین و شخصیتی با وسعت دید می‌شناختند. او در دوره‌های اول، دوم و سوم نماینده تهران در مجلس شورای ملی بود. او 78 سال (1233 ـ 1311ش) عمر کرد و در تهران درگذشت. شیخ حسین...
روز 19 آذر 1290 آیت الله ملا محمد کاظم خراسانی مشهور به «آخوند خراسانی» در حالی که از عراق عازم ایران بود به طرز مشکوکی در نجف درگذشت. با انتشار خبر رحلت وی حوزه‌های علمیه ایران و عراق تعطیل شدند و مراسم عزاداری در شهرهای مذهبی دو کشور برگزار شد. بازاریان تهران هم سه روز تعطیل کردند. آخوند خراسانى از سلسله حماسه سازان تاریخ ایران است . وى مرجع تقلید، مدرس کم نظیر حوزه علمیه نجف و رهبر انقلاب...
