مقالات
روز 18 اسفند 1358 در یک برنامه مستند که با وجود مخالفت کاخ سفید و بعضی نمایندگان دولت آمریکا از شبکه تلویزیونی سی‌بی‌اس این کشور پخش شد، ابعاد گسترده همکاری میان ساواک و «سیا» فاش شد. مطرح است که ساواک اساساً در پاسخ به هیچ نیاز مغفول در کشور پدید نیامد. عملکرد آتی ساواک هم نشان داد که هدف عمده آن تقویت بنیانی نهادهای مدنی سیاسی، اطلاعاتی ـ امنیتی کشور نبود. و اصولاً هم طرح تشکیل ساواک...
روز 23 اسفند 1335 نمایندگان مجلس شورای ملی لایحه تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) را که از سوی دولت حسین علاء تهیه و به مجلس ارائه شده بود، تصویب کردند. ازاواسط 1335، اخبار و گزارش هایی در نشریات و روزنامه‌ها منتشر می‌شد که حاکی از تلاش دولت علاء برای تشکیل سازمان اطلاعاتی ـ امنیتی بود. گفته می‌شد که با تشکیل این سازمان، بر فعالیت فرمانداری نظامی پایان داده خواهد شد و ترکیبی از افسران...
همان‌گونه که نوگرایان سکولار و آشتی‌گرایان مفاهیم غربی و اسلامی، در تحول اندیشه سیاسی ایران معاصر بویژه در شکل‌گیری جنبش مشروطیت ـ صرف‌نظر از کم و کاستی آن ـ ایفای نقش نمودند، بررسی نقش نوگرایان دینی نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است که همچون واسطه‌ای، اندیشه‌های لیبرال را به توده‌ها منتقل کردند، و در این تحول سهیم شدند. در رأس آنان و سرسلسله جنبان این جریان نام سیدجمالالدین...
مسجد به معنای محل سجده و مکان پیشانی نهادن بر خاک در محضر پروردگار متعال و در اصطلاح خانهای برای سجده به درگاه خداست و فرد با سجده در برابر عظمت الهی، به جنگ با شیاطین درونی و بیرونی میرود و مسجد، مشهد خونین بهترین بندگان خداست.1 در تاریخ صدر اسلام اولین مسجد با دستور رسول اکرم (ص) و توسط مسلمین در مدینه ساخته شد. و بسیاری از کارها و اعمال سیاسی و عبادی مسلمین در آن انجام میگرفت،2 نماز یکی از...
برای به ثمر نشستن انقلاب اسلامی کارهای بزرگی از سوی مبارزان انجام شد. امروز برخی تاریخ گذشته ما را مطالعه نمی کنند و نمی دانند که چه بر سر مبارزان انقلاب برای سرنگونی رژیم شاه آمده است. انقلاب اسلامی را باید محصول تلاش چنین انسانهای مخلصی دانست. یکی از این افراد آیت الله عبدالرحیم ربانی شیرازی بود که چه قبل و چه بعد از انقلاب سخت ترین مسئولیتها را در پیشبرد اهداف انقلاب بر...
« مارک. ج گازیوروسکی » استاد رشته علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لوئیزیانای آمریکا در کتاب «سیاست خارجی آمریکا و شاه» می نویسد: ساواک و سیا از طریق دیگری نیز، هر چند بر پایه‌ای انتخابی و نسبتاً محدود، همکاری می‌کردند. دو سازمان به ویژه در همه 1950 و اوایل دهة 1960 رابطه تبادل اطلاعات نزدیکی داشتند و سرپرست شعبه سیا در تهران تماس منظمی با شاه و سرپرست ساواک داشت و نمایندة اصلی ساواک در...
25 شهریور 1320 که رضا شاه، سه هفته پس از اشغال ایران توسط متفقین، تبعید شد، روز پایان حیات سیاسی او و آغاز حیات سیاسی فرزندش محمدرضا پهلوی است. استعفا و تبعید رضا شاه پس از آن صورت گرفت که دولتهای روسیه و انگلستان به دلیل مناسبات رو به گسترش رضا شاه با آلمان هیتلری، سه بار به وی هشدار دادند. در آن زمان اخبار و گزارشهای دریافتی از جبهه‌های جنگ دوم جهانی حاکی از پیشرفت روز افزون آلمان و شکست‌ها و...
در بیست و چهارم اسفند 1354، هم زمان با سالروز تولد رضا شاه، اعلام شد که تاریخ رسمی کشور تغییر کرده و تاریخ هجری شمسی تبدیل به تاریخ شاهنشاهی شده است. روزنامه‌ها نوشتند که از ابتدای سال 1355 شمسی به کارگیری این تاریخ اجباری است بدین معنی که به جای 1355 شمسی باید 2535 شاهنشاهی نوشته شود؛ نوزدانی که در این سال به دنیا بیایند تاریخ تولدشان 2535 شاهنشاهی و کسانی که در این سال بمیرند، سال مرگ‌شان 2535 شاهنشاهی...
روز نهم اسفند سالگرد مرگ آخرین شاه سلسله قاجار است. احمد شاه قاجار که در 9 آبان 1304 از سلطنت خلع شده بود در سن 32 سالگی در پاریس به بیماری کلیه درگذشت. هیچ یک از مقامات دولتی در مراسم تشییع وی شرکت نکردند.احمد شاه قاجار هفتمین و آخرین پادشاه سلسله قاجار1 در 1275ش. در تبریز متولد شد. وی که قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمدمیرزا» خوانده می‌شد، مانند پدرش محمدعلی شاه معلمان و مربیان روسی داشت. «اسمیر...
بررسی اسناد سری ارتش بریتانیا در مورد راه‌آهن سراسری ایران در راه احداث خط آهـن در ایـران دشواریهای گوناگونی چون کمبود منابع مالی یا امور فنی مربوط به راه‌سازی وجود داشت، اما مهمتر از همه موانعی بود که ناشی از رقابت قدرتهای خارجی در ایران بود. دو دولت بریتانیا و روسیه با وجـود اخـتصاص سـرمایه و تلاش چشمگیر به توسعه حمل و نقل ریلی در قلمرو خود[1]، وجود خط آهن...
روز چهارم اسفند 1305 شمسی لایحه تأسیس راه‌آهن سراسری ایران به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید. یکی از مهمترین لایحه هایی که در سال 1305 شمسی به مجلس ارائه شد، لایحه تأسیس راه آهن سراسری بود که بحث های فراوانی درپی داشت . این لایحه از سوی مهدی‌قلی هدایت، وزیر فواید عامه به مجلس شورای ملی ارایه شد . مهدی‌قلی هدایت (مخبرالسلطنه) در کتاب «خاطرات و مخاطرات» خود درباره طرح احداث خط آهن...
شـاپور و اقـتصاد جـهانی شاپور فقط با محافل بریتانیایی مرتبط نبود بلکه همان‌طور که دیدیم،از بـدو ورود بـه ایران با مأموران اطلاعاتی و کادر دیپلماتیک آمریکا هم حشر و نشر داشت و همان‌گونه که در سطور قبل دیـدیم عـضو دائمی وزارت امور خارجه آمریکا بود.این نکته سرشت اوضاع و احوال ایران را در ایـن مـقاطع حساس نیز نشان می‌دهد و آشکار می‌سازد کـه نـباید بـه تفکیک مطلق سیاستهای دو...
مافیای سفارت آمریکا پس از وقوع انقلاب چین و نیز بعد از پیـروزی نـهضت آزادیـبخش مردم هند وظایف شاپور در ایران اهمیت مضاعفی پیدا کرد.در 18 فوریه 1949 یعنی درسـت مـصادف با این دو حادثه بزرگ تاریخی به توصیه«راجاگوپالاچاری»و موافقت شاه ایران شاپور به عنوان دبیرکل سـفارت هـند در تهران منصوب شد تا وظایفی را انجام دهد که مقتضی این شغل بـزرگ اسـت.49 شاپور از بدو...
می‌گویند شـرایط خـاص تـاریخی،شخصیتهای خاص خویش را می‌سازد.دیگر آنکه میان شخصیتها،شرایط تاریخی و ساختارهای گوناگون اقتصادی،سیاسی و اجـتماعی رابطه‌ای متوازن،متقابل و هماهنگ وجود دارد.با این وصف بررسی نقش شخصیتها در تاریخ،اهـمیت فراوانی در فهم حوادث دارد.حـوادث تـاریخی دورویه دارند:آشکار و پنهان.رویه آشکار سیاسی،دستمایه تاریخ‌نگاریهاست که از قرون...
روز چهارم اسفند 1311 اردشیر ریپورتر از عوامل صعود رضاخان به قدرت و طراح و معمار پشت پرده حکومت پهلوی در 67 سالگی در تهران درگذشت. به این مناسبت یکی از فرازهای زندگی وی یعنی وصیت نامه او را در این نوشتار مورد بحث قرار می‌دهیم. در پاییز سال ۱۸۹۳ م ریپورتر از طرف نایب السلطنه حکومت هندوستان روانة ایران شد تا مأموریت جدید خود را در ایران تحت پوشش مأمور سیاسی به انجام رساند. از اردشیر جی ریپورتر وصیت نامه...
: دراینجا بخش هشتم از سلسله مطالبی را که عینا ازکتاب مذکور ترجمه شده است،ملاحظه می کنید.این کتاب در سالهای دهه پنجاه خورشیدی به عنوان راهنما در اختیار دیپلماتهای اعزامی به ایران قرار داده می شد. متن اصلی کتاب در مجموعه اسناد بدست آمده در لانه جاسوسی آمریکا در تهران موجود است. بدلیل اهمیت مطالب مطرح شده که منعکس کننده دیدگاه سازمان سیا در باره شاه و حکومتش در اوایل دهه پنجاه خورشدی است ، متن...
در سالهای اولیه دوران مشروطه نیاز به یک نیروی متمرکز و کارآمد نظامی که بتواند مشروعیت دولت مرکزی را در کل کشور برقرار کند، عمیقاً احساس می‌شد. با بالا رفتن میزان ناامنی در مناطق مختلف کشور ، انگلستان از مسئولین دولت وقت ایران خواست برای حفظ ارتباطات تجاری به‌خصوص در ناحیه جنوب کشور، به تشکیل نوعی نیروی نظامی مبادرت کند. این اقدام انگلیس با پشتیبانی روسیه نیز مواجه شد، زیرا آنها نیز در فکر همین...
در اولین ساعات سپیده دم سوم اسفند 1299 رضاخان فرمانده تیپ همدان همراه با نظامیان قزاق تحت فرمانش از قزوین وارد تهران شدند. آنان بلافاصله کلانتریها، وزارتخانه‌‌ها، پست‌خانه‌‌ها و ادارات دولتی و مراکز حساس تهران را به تصرف درآوردند. این عملیات کودتایی بود که سفارت انگلستان هدایت آن را بر عهده داشت. رضاخان عامل نظامی کودتا و سیدضیاءالدین طباطبایی ـ مدیر روزنامه رعدـ عامل سیاسی آن بود. ورود...
حبیب ثابت، مشهور به ثابت پاسال، در ۱۲۸۲ش در محله کلیمیهای تهران دیده به جهان گشود. اجداد او از یهودیان کاشان بودند و پدرش عبدالله، که شغل پارچه فروشی داشت، در اواسط عمر به بهائیت گروید.۱ اجداد مادری وی نیز بهایی بودند. میرزاخلیل ارجمند، جد مادری اش، از یهودیان بهایی شده کاشان به شمار میآمد و فرزندان او رحیم و مسیح و ابراهیم ـ داییهای ثابت پاسال ـ از سرمایه داران بهایی محسوب میشدند و میرزا رحیمخان...
برای پی بردن به شعارهای مردم‌پسندانه کودتاکنندگان، می‌توان به بیانیه سیدضیاءالدین طباطبایی نیز در هشتم اسفند 1299 نگاهی گذرا کرد. احمدشاه در چهارم اسفند حکم ریاست وزرایی سیدضیاء را، که پیش از این شاید اسم او را شنیده بود، صادر کرد. می‌توان پذیرفت که اگر پادشاه در آن موقعیت اختیار بیشتری داشت، از گذاشتن امضاء خود پای این حکم خودداری می‌کرد، اما «من [/ نورمن، وزیرمختار انگلیس] امروز [سوم...
