نواب صفوی
اشاره
سید مجتبی میرلوحی تهرانی معروف به نواب صفوی، بنیان‌گذار و رهبر جمعیت فدائیان اسلام و از پیشتازان مبارزات مسلحانه علیه حکومت پهلوی بود. قتل کسروی، عبدالحسین هژیر، علی رزم‌آرا و حسین علاء از جمله فعالیتهای سیاسی و مبتنی بر عقاید مذهبی نواب صفوی و فدائیان اسلام به شمار میرود. برخی از نویسندگان تاریخ معاصر، تلاش‌های نواب صفوی و یارانش را در پیروزی جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران موثر دانسته‌اند. مخالفت با اقدامات دولت دکتر مصدق به دلیل عدم عمل به احکام اسلامی از دیگر فعالیتهای وی بود که حبس را برای سید مجتبی در پی داشت. کتاب «جامعه و حکومت اسلامی» از آثار نواب صفوی است. وی در دوران فعالیت سیاسی خود سفرهایی به اردن و مصر داشت که طی آن در دانشگاه الازهر نیز سخنرانی کرد. رهبر فدائیان اسلام و برخی از یارانش در ۲۷ دی ۱۳۳۴ش توسط رژیم پهلوی اعدام شدند.
«گذرستان» حاضر به بررسی شخصیت و مبارزات مرحوم نواب صفوی علیه رژیم پهلوی و اندیشه و تفکر وی پرداخته است.
نواب صفوی به روایت تاریخ ظهور فداییان اسلام به رهبری «سیدمجتبی نواب صفوی» در ادامه و امتداد سنت «جهاد مصلحانه» شیعه قابل بررسی و تحلیل و تأمل است. جنبشی که با انگیزه های اصلاحی، ارشادی و بر مبنای باورهای دینی و با ایده و شعار تحقق کامل احکام شریعت و فقه شیعه در حاکمیت سیاسی و ساختارهای حیات جمعی و دفع و حذف جریانهای معارض با بسط و پیاده شدن این آرمان اصلی و محوری پا گرفت و به سرعت در معادلات سیاسی آن...
علمایی چون آیت الله بروجردی، طالقانی و در نهایت امام خمینی در عین نگرانی نسبت به جان و زندگی فدائیان، فاصله معنادار خود را با آنان حفظ کرده اند. « ما زنده ایم و خدای منتقم بیدار ».1 این عبارت، جمله آغازین بیانیه اعلام موجودیت سازمان فدائیان اسلام است. اعلامیه ای که نخستین ثمره آن ترور یا اعدام انقلابی احمدکسروی در جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات دینی وی بود. کسوری در حوزه دیدگاه های دینی، راه به خطا...
________________________________________در خاطره مقام معظم رهبری از آشنایی با شخصیت شهید بزرگوار نواب صفوی که در دیدار با جوانان در سال 76 بیان شد، این‌چنین آمده است:________________________________________من شاید پانزده یا شانزده سالم بود که مرحوم نوّاب صفوى به مشهد آمد. مرحوم نواب صفوى براى من، خیلى جاذبه داشت و به کّلى مرا مجذوب خودش کرد. هر کسى هم که آن وقت در حدود سنین ما بود، مجذوب نوّاب صفوى مى‌شد؛ از بس این آدم، پُرشور و...
استاد مهدی عبدخدائی (دبیرکل) همراه با علی صداقت و دکتر محمد طه عبدخدائی (اعضای شورای مرکزی جمعیت فدائیان اسلام) چندی پیش با حضور در بنیاد سینمایی فارابی و ملاقات با سیداحمد میرعلائی (مدیرعامل)، حسن نجاریان (قائم مقام)، جعفر گودرزی (مشاور اجرایی و مدیر روابط عمومی) و داریوش دامیار (سرپرست بخش فرهنگی) به بررسی ابعاد شخصیتی شهید نواب صفوی پرداختند.در این دیدار، سیداحمد میرعلائی ضمن تقدیر از...
یکی از همرزمان شهید نواب صفوی گفت: این شهید بزرگوار با دفاع از ولایت شیعی و نهضت ملی شدن صنعت نفت توانست معادلات استعمار و استبداد را بر هم بزند. حجت‌الاسلام طباطبایی در پنجاه و ششمین یادواره مجاهد شهید سیدمجتبی نواب صفوی با بیان اینکه در بیان وقایع تاریخی باید اصل صداقت و دقت رعایت شود، تا به حقیقت آن واقعه یا شخصیت تاریخی خدشه‌ای وارد نشود، اظهار داشت: درباره شهید والامقام سیدمجتبی نواب...
طلوع ستاره سال 1303 هجری شمسی است. آفتاب در پس ابرهای سیاه ستم، آخرین نفس های خود را می‌کشد. نور کم سویی به زمین می‌رسد. پاها در بند است. دست ها رهایی ندارند و فریادها در گلو خفه می‌شوند. ناگاه صدای کودکی در فضای خانه می‌پیچد. ستاره‌ای به خانه کوچک آقا سید جواد قدم می‌نهد. نوای آسمانی دعا بر زبان پدر جاری می‌شود. آقا سید جواد میرلوحی نام فرزند را سید مجتبی می‌گذارد تا در لحظه لحظه زندگی به یاد خاندان...
در آستانه 27 دی‌ماه سالروز شهادت شهید سیدمجتبی نواب صفوی، بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را که در باره شخصیت این شهید بزرگوار در دی ماه سال 1363 ایراد شده است، باز گو می‌کنیم. چنانچه حضرتعالی مستحضرید اولین مبارزه مرحوم نواب صفوی پیش از آنکه جنبه سیاسی، نظامی داشته باشد جنبه فرهنگی داشت، به این معنی که ایشان اولین مبارزه را با افکار کسروی شروع کرد، حالا از نظر حضرتعالی تأثیر...
این مقاله از مقالات برگزیده در همایش بزرگداشت پنجاهمین سالگرد فدائیان اسلام می باشد که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار گردیده است.بی تردید در تاریخ معاصر ایران، دوره تاریخی ( شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332 ) از اهمیت ویژه ای برخوردار است و آنرا دوره تنویر و تنوع افکار سیاسی تلقی می کنند که بسیاری از حرکتها و اندیشه ها از چپ و لیبرال دموکراسی گرفته تا اسلامی و بنیادگرا، فرصتی برای اظهار وجود...
شواهد تاریخی حاکی از آنند که رابطه شهید نواب صفوی و آیت‌الله طالقانی بسیار نزدیک و صمیمی بوده و غیر از این وجوه مشترک اخلاقی و اعتقادی در دوره‌هایی که دیگران به علت خوف از رژیم ستمشاهی از هرگونه همکاری با فدائیان اسلام و به ویژه شخص نواب اجتناب می‌کردند، مرحوم طالقانی با به خطر انداختن خود و اعضای خانواده‌اش ایشان را در منزل خود و یک بار هم در طالقان مخفی کرد. در سال 1324، در پی تکفیر شهید نواب، توسط...
یکی از موارد بحث بر انگیز پرونده فداییان اسلام، موضوع رابطه این جمعیت با علما و مراجع و به خصوص آیت الله العظمی بروجردی است. به نظر می رسد ریشه اختلاف نظر به تفاوت مشی سیاسی شهید نواب صفوی و آیت الله بروجردی با توجه به شرایط سیاسی آن زمان باز می گردد.اولین اختلاف: اولین تحرکات فداییان اسلام (قصد مقابله با برگزاری تشییع جنازه رضاشاه) از سوی حضرت آیت الله العظمی بروجردی به عنوان اخلال در نظم حوزه تلقی...
سید مجتبی میرلوحی معروف به نواب صفوی، همان انقلابی پر شروشوری است که در سال 1324 پس از ترور احمد کسروی، و انتشار اولین بیانیه اش، با امضای فدائیان اسلام، نامش بر سر زبان ها افتاد و تا سحرگاه 26 دی 1334 که به همراه 3 یار و همراه همیشگی اش ، خلیل طهماسب، سید محمد واحدی و مظفر علی ذوالقدر، به دیار باقی شتافت، همواره در حال تلاش و مبارزه برای از بین بردن مظاهر بی دینی در جامعه بود. از جمله اقدامات موثر نواب می...
حجت الاسلام و المسلمین مرحوم حاج سید احمد خمینی (ره): در قضیه اعدام نواب صفوی و سایر اعضای فداییان اسلام، امام از مرحوم آقای بروجردی و مراجع دلخور شدند که چرا موضع تندی علیه دستگاه نگرفتند و اینها را نجات ندادند. امام در این قضیه خیلی صدمه روحی خوردند. در آن اوضاع و احوال شرایط به گونه‌ای بود که از دیدگاه متحجرین مبارزه با شاه ننگ بود، یعنی استدلال می‌کردند، حالا که بناست یک روحانی اعدام شود، لباس...
«بسمه تعالیسلام بر آن پیشاهنگ جهاد و شهادتدر زمان ما.سیدعلی خامنه‌ی»
...جبهه ملی یک اقلیتی در مجلس بودند و کاری هم نمی‌توانند بکنند. اکثریت هم همیشه پشتیبان دولت بود. در ضمن، هم با این حرکت جدید یواش یواش می‌خواستند روبرو بشوند و احتمال می‌دادند که رزم‌آرا اگر بخواهد کودتا بکند، حتی اگر یک کودتای ضد مجلسی بکند جان همه اینها در معرض خطر می‌باشد. پیغام می‌دهند برای مرحوم نواب که وضع بدین صورت است. مرحوم نواب دعوتی از اینها می‌کند، همه جبهه ملی به غیر از...
پنجاه سال از آن روز میگذرد! روزی که آن «سر» بر سر «دار» رفت اما هنوز آن «سردار» ایستاده است و بر «طناب پوسیده» و «چوبه تیر» لبخند میزند. او که همواره با «هوالعزیز» لب به سخن میگشود و با «به یاری خدای توانا» ختم می‌کرد، عزیز توانایی بود که هنوز استقامت را فریاد می‌کند. ما در این مقاله سر آن داریم تا کمی از آن «روح بلند» سخن بگوییم نه برای آن که او را معرفی کرده باشیم- چه او را به این نیاز نیست-...
شهید سید مجتبی نواب صفوی در سال 1303ش در خانی‌آباد تهران به دنیا آمد و پس از اتمام دروس ابتدایی، به آبادان سفر کرد. سید مجتبی سپس برای ادامه تحصیل به نجف اشرف مهاجرت نمود و در آن‌جا از محضر مدرسین حوزه علمیه نجف اشرف بهره‌مند گردید. وی پس از چهار سال اقامت در نجف به دستور آیت‌اللَّه سیدابوالحسن اصفهانی جهت مبارزه با کجروی‌های کسروی به ایران آمد و با تشکیل »جمعیت فداییان اسلام» به مبارزه با...
این مقاله برآن است تا از منظر آسیب شناسی جنبش ها، با تکیه بر منابع دست اولی چون کتاب راهنمای حقایق که به تعبیر مؤلف آن (نواب صفوی) "قانون اساسی حکومت اسلامی " است، به بررسی اندیشه ها و مبانی فکری جنبش فدائیان اسلام بپردازد. بدون شک بنیادی ترین عامل درفرایند پیدایش و شکل گیری یک جنبش و تبدیل شدن آن به نهضت فراگیر و انقلاب، تکوین اندیشه و مبانی فکری آن است. بنابراین چنانچه نظام اندیشه ای یک...
آیت الله شهید سید مصطفی خمینی (ره): جمعیتی در ایران معروف بودند به فدائیان اسلام، رئیس آنها مردی بود به نام سیدمجتبی نواب صفوی که واقعا دلیر و توانا بود و از روی احساس سنگ اسلام را به سینه می‌زد و نمی‌توان او را دور از حقیقت دانست. مرد شماره دو آنها دوست عزیز خودم مرحوم سید عبدالحسین واحدی بود. این طایفه از دیر زمانی در قم زیست می‌کردند. آن وقت‌ها ما قم بودیم و از دور آنها را می‌پاییدیم. تا آنکه شبانه...
یاران نواب بعد از انقلاب مانند صادق امانی، هرندی ها و مهدی عراقی از نزدیک ترین یاران امام می شوند و امام حال و گذشته آنها را تایید می کند.محمد مهدی عبد خدایی از معدود بازمانده های فدائیان اسلام است که در اسفند 1330 پس از ترور فاطمی در آستانه اعدام قرار گرفت اما به علت صغر سن، اعدام نشد با این حال 8 ماه بعد از اعدام فدائیان، دستگیر و به 8 سال زندان محکوم شد. رابطه بسیار نزدیک وی با اعضای فدائیان از جمله...
بنیان‌گذار فدائیان اسلام مجتبی نواب صفوی بود که به جرم فعالیتهای سیاسی، علیه پهلوی تیرباران شد. او در ۱۳۰۳ خورشیدی، در خانی آباد تهران متولد شد و در ۱۵ سالگی پدرش، از مخالفان دولت پهلوی اول را، ازدست داد. در ۱۳۲۲ نواب صفوی که فارق‌التحصیل مدرسه صنعتی آلمانی‌ها در ایران بود، به استخدام شرکت نفت درآمد و پس از مدت کوتاهی به آبادان منتقل شد. مدتی بعد در پی برخورد شدید یکی از متخصصین انگلیسی شرکت نفت...
پس از بازداشت شهید سید مجتبی نواب صفوی رهبر جمعیت فدائیان اسلام، بلافاصله دستور تفتیش از خانه و صورت‌برداری از مایملک و موجودی خانه‌اش از طرف فرماندار نظامی تهران صادر شده و به مرحله اجرا در آمد. آنچه می‌خوانید صورت‌جلسه تنظیم شده است که در پرونده ایشان به دست آمده. صورت‌جلسه بفرموده، اینجانب ستوان دوم شهنام نماینده دادستانی فرمانداری نظامی به اتفاق مأمور ویژه امیر یوسفی، اثاثیه منزل...
هوالعزیز«الان حصحص الحق»اینک حق هویدا گردید و هیچ‌گاه پوشیده نمی‌ماندشنیده‌ام که برخی از مغرضین یا نادانان که مشمول این آیه مقدسه هستند و «إذا ذکر الله وحده اشمأزّت قلوب الذین لا یؤمنون بالآخرة... انگاه که نام خدا به تنهایی برده شود قلوب کسانی که ایمان به اخرت نیاورده‌اند ناراحت می‌شود.» آری اینان که از ثبات قدم من در راه خدا و از اینکه زیر بار هیچ سخنی جز سخن خدا نمی‌رویم ناراحتند و میل دارند...
سند زیر متن نامه منتشر نشده ای است از شهید نواب صفوی در اردیبهشت ماه سال 1332 به آیت الله سید صدرالدین صدر مهم ترین حامی فدائیان اسلام در قم. این نامه در اختیار خانواده مرحوم صدر بوده است. روی پاکت نامه الصلوة والسلام علی المعصومة الکبری مولاتی و عمتیپدر بزرگوارم حضرت آیة الله صدر رفع الله به رایة الاسلام و خذل به أعدائههوالعزیزشب پنجم رمضان المبارک 1372 ه ق]اردیبهشت 1332[پدر بزرگوارم حضرت آیة الله صدر...
مهدی طالقانی فرزند شهید طالقانی درگفت و گویی اعلام کرده بود "قبل از تخریب مسگر آباد مرحوم ناصر زرباف و شیخ جعفر شجونی، و یک نفر دیگر موفق می‌شوند 3 تا از جنازه‌ها را خارج کنند. یعنی جنازه شهید نواب، شهید سید محمد واحدی، و شهید ذوالقدر را و با اجازه آیت الله نجفی مرعشی به وادی السلام قم منتقل کردند" در همین زمینه برای شنیدن جزییات بیشتر به گفت و گو با جعفر شجونی عضو جامعه رو حانیت مبارز پرداختیم که در...
جمعیت فدائیان اسلام اگر در عرصه عمل با ترور شهره هستند، اما در عرصه نظر با طرح ایده حکومت اسلامی شناخته می‌شوند. ایده‌ای که مشروح و مبسوط آن در سال ۱۳۲۹ توسط سیدمجتبی نواب صفوی، رهبر این حزب، در مجموعه‌ای به نام راهنمای حقایق یا نماینده کوچک حقایق نورانی جهان بزرگ آمده است.این کتاب گرچه مانیفست فدائیان محسوب می‌شود اما فاقد ظرافت‌های نظری است و در بخش‌های مختلف کتاب، چه جایی که درصدد شناخت مشکل...
حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمود مرعشی (فرزند آیت الله مرعشی نجفی): فدائیان اسلام در قم با مرحوم آسید محمدتقی خوانساری - از آیات ثلاث- خیلی ارتباط داشتند و در مرتبه بعدی با مرحوم ابوی در ارتباط بودند. نامه‌های زیادی از سوی اعضای فدائیان اسلام از جمله مرحوم نواب صفوی و مرحوم واحدی داشتیم که بعضی از آنها موجود است و چاپ شده است. یادم هست که مدت دو ماه مرحوم خلیل طهماسبی مخفیانه در منزل ما بود؛ چون خیلی...
به تلفن چى گفتم: نواب صفوى مى‌خواهد با جمال عبدالناصر صحبت کند.پس از لحظاتى، تلفن را به نواب صفوى دادم.شاید حدود ده دقیقه گفتگوى تلفنى ادامه یافت و نواب صفوى،از شدت خشم مى‌غرید و عبدالناصر را پشت تلفن تهدید مى‌کرد و او را از عاقبت کارى که کرده است مى‌ترسانید در سال 1366، نیمه شبى پس از یکى از جلسات "سمینار حرمین " در لندن به سوى محل اقامت خود مى‌رفتم که ابوذر برادر خوب عراقى معارض بعث، از راه رسید...
برادر ارجمند و گرامى حضرت آقاى دعائى حفظه‌اللهبا سلام و درود، محترماً اشعار مى‌دارد:عوارض آلودگى هواى نفس‌بُر تهران، به اضافه سرما خوردگى فصلى، چند روزى ما را از هر کارى بازداشت و توفیق اداى دین نسبت به شهید والامقام، حضرت نواب صفوى در سالگرد شهادتش، سلب گردید. به این امید بودم که برادر عزیز حضرت حجتى کرمانى ـ سلمه‌الله ـ در تکمیل بحث «آموزگار من نواب»، یادى از آن شهید بنماید؟ اما شماره...
شهید سیدمجتبی نواب صفوی پس از چهار سال اقامت در نجف به دستورآیتالله سیدابوالحسن اصفهانی جهت مبارزه با کجروی‌های کسروی به‌ایران آمد.وی با تشکیل جمعیت فداییان اسلام به مبارزه با بدخواهان و بداندیشان پرداخت. ترور وابستگان استعماری مانند احمد کسروی، عبدالحسین هژیر، علی رزم‌آرا و حسین علاء از جمله فعالیتهای سیاسی این جمعیت می‌باشد. شهید نواب صفوی سرانجام به همراه 3تن از همرزمانش به...
شهید سیدمجتبی نواب‌صفوی(1334-1303ه.ش) و یارانش به ویژه در دوران پس از شهریور 1320، با فراخوانی حوزه‌ها و روحانیون به عرصه سیاسی کشور و تلاش در جهت تشکیل حکومت اسلامی و تدوین قانون اساسی کشور براساس آموزه‌های قرآن و اسلام، در واقع نخستین جرقه‌های مبارزه با رژیم شاهنشاهی را ایجاد کردند. نواب با طرح حکومت اسلامی، آن را جایگزین مناسب حکومت شاهنشاهی می‌دانست. او نه تنها در عرصه سیاسی، که در عرصه عقیدتی و...
هوالعزیزبسم الله الرحمن الرحیم به نام مقدس آخرین وصی و قائم آل محمد پیشوای غایب جهان و بشر وجود منزه امام زمان اعلی منزلت والا پایگاه مهدی عجل الله تعالی فرجه و حقق آمالنا و فیه آمین الله العالمین برادران مسلمانم در سراسر دنیا، دوستان ثابت قدم خدا و محمد و آل محمد (ص) السلام علیکم و رحمه الله و برکاته ان الدنیا قد ادبرت و ان الاخره قد اقبلت. همانا دنیا از ما رو گردانده و آخرت به ما رو کرده است،...
