مروری بر زمینه‌ها و آثار قیام ۱۵ خرداد (با نگاهی به وضعیت جبهه ملی و نهضت آزادی) سرآغاز نهضت امام خمینی‌ در تاریخ پانزدهم مهرماه 1341 هیئت وزیران لایحه جدید تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی را تصویب کرد. در مصوّبه دولت برای اولین بار قید «اسلام‌» از شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان برداشته شد و به جای سوگند به قرآن‌، سوگند به «کتاب آسمانی‌» آورده شد.1 به دنبال اعلام تصویب نامه مزبور در جراید، امام خمینی علمای طراز اول قم را به نشستی دعوت کرد. در این...

بازخوانی دلایل استعفای بازرگان از نخست‌وزیری «اکنون که رهبر بزرگ و زعیم عالیقدر امام خمینی بنا به حق شرعی و قانونی خویش در این موقعیت حساس و تعیین‌کننده و تاریخی جناب آقای مهندس بازرگان را بدون درنظر گرفتن وابستگی حزبی به ریاست دولت موقت انقلابی شرعی و قانونی برگزیده‌اید، ما این انتصاب انقلابی و تاریخ‌ساز را به ملت شریف و فداکار ایران تبریک می‌گوئیم و از آنجا که به فرمان آیه شریفه «اطیعواالله و اطیعواالرسول و...

بازخوانی یک شکایت، نسبت جعل دستخط امام به حاج‌ احمد آقا توسط نهضت آزادی 24 اسفندماه 1373، حاج سیداحمد خمینی، فرزند امام فوت می‌کند. موسسه تنظیم و نشر آثار امام که او متولی‌اش بود آن روزها درگیر یک پرونده قضائی بود: شکایت از نهضت آزادی بخاطر نسبت جعل دادن به یادگار امام. موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی در سالروز درگذشت ایشان، نخستین بار سِیر این پرونده را روایت و اسناد آن را منتشر می‌کند:   دی ماه 1368 ماهنامه «پاسدار اسلام» نامه‌ای منتشرنشده از امام...

بیانیه مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی در پاسخ به ادعاهای عباس امیرانتظام در سال 1377 مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی (دانشجویان پیرو خط امام) با صدور بیانیه ای به اظهارات بی پایه و اساس عباس امیرانتظام در مصاحبه با روزنامه «جامعه» پاسخ گفت. متن کامل این بیانیه بدین شرح است: آقای عباس امیرانتظام در تاریخهای 7 و 8 اردیبهشت در مصاحبه با روزنامه جامعه پیرامون دادگاه ودلایل محکومیت خود به جرم جاسوسی مطالبی را عنوان نموده است. آنچه که به بحث قضایی و دلایل محکومیت وی باز می گردد در حوزه...

نقش ساواک در کشتن دبیر کل «حزب مردم» ناصر عامری دبیر کل «حزب مردم» یک ماه بعد از آنکه از سوی شاه و به دلیل انتقاد از فساد و بی کفایتی دولت هویدا از مقامش عزل شده بود، در یک سانحه برنامه ریزی شده توسط ساواک به قتل رسید. *** روز 10 بهمن 1353 ناصر عامری دبیرکل «حزب مردم» در یک سانحه رانندگی مشکوک در جاده رشت کشته شد. ناصر عامری فرزند سلیمان در سال 1307 شمسی در شهر کرمان متولد شد و تحصیلات دوران ابتدایی و متوسطه خود را در مدارس شهر کرمان...

خدمتگزار اعظم روز 19 آبان 1345 امیراسدالله علم به وزارت دربار منصوب شد.  در مطالعۀ احوال بازیگران عصر پهلوی، وقتی‌که با شخصی مانند اسدالله علم روبه‌رو می‌شویم، نکته‌های عجیب و مبهمی به چشم می‌خورد؛ از جمله این نکته که چرا با وجود پیش‌بینی‌های او در مورد اوضاع آیندۀ کشور، مانند سقوط شاه و پیدایش انقلاب اسلامی، به‌گونه‌ای عمل می‌کرد که رژیم شاه را به سراشیبی تند سرنگونی سوق می‌داد؟...

ارزیابی عملکرد حزب مردم   اندیشه‌ شکل‌گیری این حزب را می‌توان در روند رشد تحزب در دهه 1320 که به عنوان یک دوره مهم از فعالیت‌های سیاسی احزاب و گروه‌های متعدد (با مرام‌ها و مسلک‌های مختلف) محسوب می‌شود، جستجو کرده رشد آگاهی سیاسی بخشی از مردم شهری این دوره را می‌توان در اقتدار جبهه ملی و حزب توده مشاهده کرده این رویکرد عمومی به فعالیت‌های سیاسی متقل نمی‌توانست بعد از موفقیت کودتای 28 مرداد 1332...

اسدالله عَلَم بزرگترین مجری نقشه های انگلیس امیراسدالله علم فرزند محمد ابراهیم خان شوکت الملک، در سال 1298 شمسی در بیرجند متولد شد. از تحصیلات این خان زاده متمول در بیرجند اطلاع صحیحی در دست نیست. احتمالاً تحصیلات او بیش از دیپلم کشاورزی ادامه نیافت، هرچند در بیوگرافی های رسمی از او با عنوان «مهندس کشاورزی» یاد کرده اند در سن 20 سالگی با ملک تاج، دومین دختر قوام ازدواج نمود.اسدالله علم مقتدرترین چهره دربار پهلوی، بویژه در سال های 1340- 1356...

مواضع شهید چمران درباره نهضت آزادی و دولت موقت در تاریخ نگاری انقلاب اسلامی، همان گونه که در معرفی برخی از چهره ها به نسبت نقش و اهمیت‌شان در تاریخ انقلاب، اقدام شایسته‌ای صورت نپذیرفته است، چهره‌هایی نیز وجود دارند که در ظاهر از آنها زیاد یاد می‌شود اما در حقیقت سالی یک بار و آن هم در سالگرد شهادت یا وفاتشان مقداری بیشتر به آنها پرداخته می‌شود. اما نکته مهم آنجاست که در چگونگی معرفی این شخصیت ها نیز نواقص و کوتاهی‌های فراوانی وجود...

چرا بازرگان؟ بازرگان‌ در اواخر مهر در پاریس‌ خدمت‌ امام‌ رسید و تلاش‌ کرد تا مواضع‌ امام‌ را تعدیل‌ کند. وی‌ در حضور امام‌ خمینی‌ «سه‌ انگشتش‌ را جلو امام‌ گذاشت‌و گفت‌: آقا! ایران‌ سه‌ رکن‌ دارد: شاه‌، ارتش‌ و آمریکا. شما می‌گویید شاه‌ برود، اولاً کجابرود؟ شاه‌ رفتنی‌ نیست‌، به‌ فرض‌ برود، با آمریکا و ارتش‌ چه‌ می‌کنید؟ فکر این‌ دو...

بیگانگی دولت موقت با مبانی انقلاب تعارض انقلابی‌گری و اصلاح‌طلبی از مقوله‌هایی بود که جریان‌های سیاسی و مطبوعات نوظهور دوران موسوم به «اصلاحات» بسیار به آن پرداختند. کار به آنجا رسید که کسانی تا اندکی بیش از آن و حتی در همان دوران خود را «خط امامی» می‌خواندند، با یادآوری گذشته، از ناکامی روش‌های غیرانقلابی و به ادعای آنان اصلاح‌طلبانه بازرگان انگشت حسرت به دندان می‌گزیدند. آنان مدعی بودند اگر به جای...

ارتباط برخی اعضای نهضت آزادی و دولت موقت با آمریکا دولت موقت که بنا به توصیه برخی از دوستان به حضرت امام و موافقت ایشان، توسط مهندس بازرگان با عضویت وزرایی که غالبا عضو نهضت آزادی یا جبهه ملی بودند تشکیل شده بود، علیرغم کینه‌توزیها و دشمنیهای عمیق آمریکا با ملت ایران، بطور پنهان با عوامل اطلاعاتی آمریکا در خارج از ایران و نیز عناصر سفارت آمریکا در تهران ارتباط برقرار کردند. عمده این روابط از سوی عباس امیر انتظام «سخنگوی دولت موقت و مسئول دفتر...

وزیر امور محارم - یادداشت‌های امیر اسدالله عَلَم  مجموعۀ پنج جلدی یادداشت‌های امیر اسدالله عَلَم، وزیر دربار محمدرضا پهلوی، اگرچه در ویرایش به سکوت و سانسور مبتلا شده است، منبع بسیار مهمی برای بازشناسی ویژگی‌های عصر پهلوی دوم و خصوصیات رجال آن دوره محسوب می‌شود؛ چراکه عَلَم محرم‌ترین شخص از میان رجال سیاسی به شاه بود و با او روابطی خارج از حدّ و حدود شاه و وزیر داشت. کتاب خاطرات او را علینقی عالیخانی، یکی از وزرای اقتصاد و دارایی...

به نام مردم به کام شاه  یکی از اقدامات ضد دموکراسی حکومت‌های استبدادی آن است که به اقدامات به ظاهر دموکراتیک و فرمایشی دست می‌زنند و با این کار اصالت دموکراسی و در نتیجه هرگونه آزادی و امید و استقلال را بر باد می‌دهند. پهلوی دوم نیز از این‌گونه اقدامات ضد دموکراتیک بسیار انجام می‌داد که یکی از آنها فرمان تأسیس دو حزب موافق و مخالف ملیون و مردم، به عنوان اکثریت و اقلیت بود. حزب ملیون به دست منوچهر اقبال و در...

بررسی عملکرد حزب مردم  روز 26 اردیبهشت 1336  امیراسدالله علم  تأسیس حزب مردم را رسماً اعلام کرد. اندیشه‌ شکل‌گیری حزب مردم  را می‌توان در روند رشد تحزب در دهه 1320 که به عنوان یک دوره مهم از فعالیت‌های سیاسی احزاب و گروه‌های متعدد (با مرام‌ها و مسلک‌های مختلف) محسوب می‌شود، جستجو کرده رشد آگاهی سیاسی بخشی از مردم شهری این دوره را می‌توان در اقتدار جبهه ملی و حزب توده مشاهده کرده این رویکرد عمومی...