دوره دوم پهلوی
دوران سلطنت پهلوی را باید از پُر اِدبارترین دورههای تاریخ ایران دانست، چرا که در این دوره فساد نه تنها در بدنة جامعه رسوخ کرده، بلکه تمام ارکان قدرت از دربار تا پایینترین ردههای دیوانسالاری را دربر گرفته بود. نگاهی کوتاه به مجموعه اسنادی که به وسیله مراکز امنیتی رژیم سابق تهیه شدهاند به خوبی مؤید این نظر میباشند. اگر بخواهیم میزان فساد در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران را روی یک نمودار نشان دهیم...
درآمد: در آذر ۱۳۵۱ اولین یگان نظامی ایرانی وارد عمان شد. با درخواست سلطان قابوس در ۲۹ آذر ۱۳۵۲ پیاده شدن واحدهای واکنش سریع ارتش ایران درمنطقه صلاله دومین شهر بزرگ این کشور واقع در جنوب شرق عمان شدت یافت. از تعداد نیروهای اعزامی ارقام موثقی در دست نیست و در گزارش‌های مختلف از ششصد تا چهارهزار نفر برآورد شده‌است. این عملیات سه سال طول کشید و آمار کشته شدگان هیچ وقت رسماً اعلام نشد اما برخی...
داستان شاه و فوزیه، حکایت شاهزاده‌ای مصری به نام فوزیه ، دختر ملک فواد و ملکه نازلی، بزرگ شده از خاندان سلطنتی ، که بیش از یک صد و چهل سال سابقه‌ی فرمانروایی داشت؛ و با وجود بعد مسافت، اختلافات مذهبی، مخالفت قانون اساسی ایران با ملکه‌ی غیر ایرانی، .... مورد توجه رضا شاه قرار گرفت. فوزیه دختری 17 ساله، زیبا و به قول برخی با شخصیت بود؛ هر چند می‌توان گفت که شخصیت و محبوبیت فوزیه نه به خاطر اخلاق...
متن سند: نخست وزیر شماره : 81144 جناب آقای نصرت اله معینیان1 رئیس دفتر مخصوص شاهنشاهی فهرست عرض وزارت علوم و آموزش عالی مبنی بر انتصاب آقای داریوش همایون بعضویت هیات امنای پژوهشگاه علوم انسانی بانضمام یک برگ خلاصه پیشینه خدمت و یک قطعه عکس و یک برگ فرمان انتصاب ایشان به پیوست ایفاد می شود. خواهشمند است فهرست عرض ضمیمه را بشرفعرض پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر برسانند تا چنانچه ذات...
کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ موازنه سیاسی را به سود شاه تغییر داد ولی هنوز شاه نمی توانست در قامت یک دیکتاتور تمام عیار، قدرت را به تمامی در اختیار بگیرد. در نتیجه گروه ها و رجال سیاسی اپوزیسیون امید داشتند با ساز و کارهای قانونی بتوانند شاه را به رعایت قانون اساسی مجبور سازند. خصوصاً آنکه دولت برآمده از کودتا با رهبران جبهه ملی با مدارا رفتار می کرد (۱). با عمیق شدن اختلافات آمریکا و جهان غرب با...
در دوران سلطنت 57 ساله رژیم پهلوی، حقوق شهروندی هرگز رعایت نمی‌شد و مردم از هیچگونه جایگاهی در نظام سیاسی و اجتماعی کشور برخوردار نبودند. صرفاً واژه "مردم" به کار برده می‌شد در حالی که به لحاظ حقوق طبیعی، ملت ایران مترادف با "رعیت" بودند و فراتر از آن حق و حقوقی برای آنان در نظر گرفته نمی‌شد. و حتی اگر در سخنرانی‌های مقامات رژیم پهلوی هم از مردم و دامنه اختیارات آنها صحبت به میان...
در سده‌های اخیر، مردم در مقایسه با قرون میانه، همواره نقش تأثیرگذاری نسبت به تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های سیاسی ـ اجتماعی، در جامعه ایرانی داشته‌اند. آنها تا پیش از این دوران به دلایلی از جمله ناآگاهی یا فقدان اهرم‌های قدرت، بیشتر مطیع اوامر خاندان‌های حکومتگر بودند و تنها در بزنگاه‌هایی که ظلم و ستم این خاندان‌ها طاقت آنان را طاق می‌کرد یا مسائل اعتقادی و دینی‌شان...
پس از اعزام عباس صیقل به عنوان فرستاده ویژه دولت ایران به اسرائیل (اواخر 1328) مقامات اسرائیلی اصرار زیادی به معامله متقابل و فرستادن نماینده‌ای به ایران داشتند. دکتر پینس رئیس اداره امورایران در وزارت خارجه اسرائیل دردیدار با صیقل اظهار می‌داردکه همانطوری که دولت اسرائیل وی را به عنوان مأمور رسیدگی به امور اتباع ایران پذیرفته،دولت ایران هم نماینده اسرائیل را بپذیرد. در پاسخ وی، صیقل...
: ماهنامة زمانه در بخش معرفی کتاب این شماره با تلخیص کتاب «ایران و تحولات فلسطین» تالیف دکتر علی‌اکبر ولایتی، که براساس اسناد وزارت امورخارجه تنظیم شده است می‌کوشد روزنی به تاریخ روابط رسمی ایران در عصر پهلوی دوم و رژیم صهیونیستی بگشاید؛ لازم به ذکر است که منابع و...
در خاطرات ارتشبد فردوست درباره تحرکات سفارت اسرائیل در ایران آمده است: سفارت اسرائیل در ایران فقط در زمینه اطلاعاتی فعال نبود، بلکه در سایر زمینه‌ها نیز فعالیت چشمگیر داشت. گاه به گاه سفارت، یهودیان ایران را در سالنی جمع می‌نمود و در این جلسات ضمن سخنرانی و تحریک روحیه قومی آنها، برای کمک به اسرائیل اعانه جمع‌آوری می‌شد و هر بار مبالغ کلانی پول ارسال می‌گردید. در این جلسات، که تصور...
پیشگفتار اقتصاد ایران در دهه چهل و پنجاه کاملاً تحت تاثیر تصمیمات دیکته شده از سوی برنامه ریزان استعمارگران غربی و اوامر اجرایی شخص شاه بود. اقتصاد ایران در دو دهه پایانی رژیم پهلوی با چالش‌های فراوان اقتصادی مواجه بود که منجر به وابستگی و شکست برنامه‌های اقتصادی پنج ساله گردید[1] تا جایی که روز به روز بر فقر و بیچارگی مردم افزوده می‌شد و ورشکستگی اقتصاد کشور را به دنبال داشت. فقر و گرسنگی...
در زمان به قدرت رسیدن رضاخان، کشاورزی و دامپروری نقش مهمی در اقتصاد ایران داشت. بااین‌حال نظام حاکم بر اقتصاد کشاورزی ایران به‌گونه‌ای بود که در عمل بیشتر عواید ناشی از تولید محصولات کشاورزی نصیب کشاورزان نمی‌شد. بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که در دوران رضاخان با وجود ادعاهایی که برخی از افراد درباره بهبود وضع کشاورزان می‌کردند، در عمل نه تنها مناسبات حاکم بر بخش کشاورزی ایران...
۴۲ سال از سقوط رژیم پهلوی می‌گذرد، اما هنوز هم فصل‌های ورق نخورده‌ای از حکومت شاه وجود دارد. شاه پز روشنفکری و ادعای حفاظت از منابع طبیعی داشت، اما سرسپردگی‌اش همه این ادعا‌ها را نقش بر آب می‌کرد. رضایت آمریکا، انگلیس و ایادی کشورهای غربی آن‌قدر برای محمدرضا شاه مهم بود که چشم‌وگوش‌بسته، به منابع طبیعی و جمادات و نباتات و موجودات زنده ایران چوب حراج بزند. در این گزارش تصمیم...
بر اساس بایگانی وزارت خارجه ایالات متحده، رضاخان در زمان کناره‌گیری، ۵۰ میلیون دلار در بانک تهران، ۱۸ میلیون دلار در بانک‌های نیویورک و حداقل ۱۰۰ میلیون دلار در بانک‌های لندن ذخیره کرده بود. «میزان دارایی پهلوی هنگام خروج از ایران- که در رسانه‌ها از آن حرف به میان می‌آید- باورنکردنی است. ثروتی که در دوران پهلوی اول، در مقطع سقوط رضاخان و در فرارهای چندباره محمدرضا (که شاید...
در تبلیغات و اقداماتی که در داخل و خارج از کشور در حمایت از رژیم شاه صورت می‌گیرد، اغلب گفته می‌شود که این رژیم از نظر اقتصادی کارآمد بوده و اوضاع اقتصادی – معیشتی مردم در دوره حاکمیت این رژیم چندان هم نامطلوب نبوده است. از این‌رو، برای بررسی صحت این ادعا تلاش می‌شود تا اوضاع اقتصادی ایران در آن برهه تشریح شود. برای این منظور نیز وضعیت سه بخش کلیدی اقتصاد ایران در آن برهه تشریح...
*توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: شاید بتوان ادعا کرد که اجرای برنامه اصلاحات ارضی، مهمترین برنامه اجرایی حکومت پهلوی دوم بود که در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تغییرات مهمی در جامعه ایران پدید آورد. با وجود تحقیقاتی که در مورد شیوه اجرا و نتایج این برنامه صورت گرفته، اما هنوز جنبه‌هایی از آن برای محققین ناشناخته مانده است. یکی از این...
برای آشنایی مختصر پیرامون وضعیت روابط ایران با اسرائیل در آغاز سال 1330،باید کمی به عقب بازگشت . پس از اعلام استقلال اسرائیل و شروع جنگ در فلسطین، حرکت مهاجرین یهودی از کشورهای منطقه به سوی اسرائیل آغاز شد. در این میان، ایران به عنوان کشوری که دارای سیاست مدارا و تسامح( در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه) بود، هدف اولیه ی مهاجرینی قرار گرفت که از کشور خود به اسرائیل نمی توانستند به طور مستقیم سفر نمایند،...
در دوران پهلوی، خفقان به حدی زیاد بود که حتی مهمترین هم پیمانان شاه هم مجبور به اعتراف دراین باره می شدند؛ برای مثال جیمی کارتر، رئیس جمهور اسبق آمریکا، در خاطراتش نوشته است: «در دوران شاه، حداقل ۲۵هزار زندانی سیاسی در ایران وجود داشت.» ( کتاب خاطرات دو سفیر نوشته ویلیام سولیوان و آنتونى پارسونز، ص 447 ). فرد هالیدی در صفحه 92 کتاب دیکتاتورى و توسعه سرمایه دارى در ایران نوشته است: "در سال ۱۳۵۴...
اگر گفته شود نقش نیروی نظامی ایران در زمان پهلوی ها و هدف از توانمندسازی آن، صرف حمایت از منافع دولت های غربی در منطقه بود، اغراق نکرده ایم؛ به طور مثال، شاه در گفت وگو با خبرنگار نیوزویک در ۲۴ژانویه ۱۹۷۷م عنوان کرد: "اگر شما ایرانی نیرومند نداشته باشید که شایسته امنیت شما و سراسر منطقه باشد و در مواقع ضروری از امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند حفاظت کند، در آینده چه خواهید کرد؟ آیا یک میلیون سرباز...
