کشف حجاب
تاریخ سند: ۸ شهریور ۱۳۱۴ وزارت امور خارجه اداره: چهارم سیاسی نمره: ۲۴۷۲۰ تاریخ: ۱۴/۶/۸ ضمیمه: سواد تلگراف فوری است ریاست دفتر مخصوص شاهنشاهی تلگرافی از سفارت کبرای شاهنشاهی در کابل راجع به مذاکراتی که در خصوص استرداد [شیخ محمدتقی] بهلول با مقامات مربوطه شده، به این وزارتخانه رسیده که سواد آن برای استحضار دفتر مخصوص شاهنشاهی ارسال می‌گردد. وزیر امور خارجه ****** سواد...
تاریخ سند: ۲۳ تیرماه ۱۳۱۴ وزارت امور خارجه دفتر محرمانه سواد راپورت ویس قونسولگری شاهنشاهی در نجف نمره ۱۴ - ۱۴/۴/۲۳ برای رفع سوء تفاهم و انتشارات مغرضین مناسب دیده به طور خصوصی به ملاقات آیت‌الله اصفهانی (آقای آقاسید ابوالحسن) [زعیم عالیقدر شیعه] رفته، گرچه مشارالیه محترم در بدو ملاقات اظهار نارضایتی خاطر و شرحی در خصوص مضرّات «رفع حجاب» بیان نمود، بنده هم به مقتضای محیط و روحیات...
«...من تلخی این کشف حجابی که اینها کردند و اسمشان را بعداً «آزادزنان و آزادمردان» پسر رضاخان گذاشت، من تلخی‌اش باز در ذائقه‌ام هست. شما نمی‌دانید چه کردند با این زنهای محترمه و چه کردند با همه قشرها. الزام می‌کردند هم تجار را، هم کسبه جزء را، هم روحانیت را، هر جا زورشان می‌رسید به اینکه مجلس بگیرید و زنهاتان را بیاورید در مجلس، بیاورید در مجلس عمومی، آن وقت اگر اینها تخلف می‌کردند، کتک...
روزنامه اطلاعات؛ ۱۷ دی‌ماه ۱۳۱۹
روزنامه اطلاعات؛ ۷ فروردین ۱۳۱۶
از شیراز خدمت ریاست محترم دفتر مخصوص شاهنشاهی سیدعبدالله واعظ خراسانی شب ۲۷ جاری در مسجد نو، حین وعظ اظهاراتی تحت عنوان مذمّت رفع حجاب و مبنی بر تهییج اهالی می‌نموده. علیهذا اینک به اداره نظمیه دستور داده شد فوراً مشارالیه را جلب و اعزام نمایند. عناوینی که مخالف انتظامات و مورث هیجان عمومی است به کلی متروک، و الاّ مورد تنبیه و تبعید واقع خواهد گردید. ۷/۶/۲۸؛ نمره ۴۹۵؛ فرمانده تیپ مستقل فارس؛...
هر چند تحوّلات سیاسی اجتماعی اروپا، بازنگری در مورد وضعیت اجتماعی زنان را در این منطقه شکل داده بود، و تعاملات ایرانیان با کشورهای اروپایی تقاضای تشبه به سبک‌های نوین حیات را در بین بخشی از مردم این سرزمین آفریده بود، اما رفتارهای سازماندهی شده و فعالیت‌های برنامه‌ریزی شدۀ زیادی متأثر از تحولات بین‌الملل از جمله جنگ جهانی اول، به دست اروپاییان و عوامل داخلی آنها در ایران برای تحمیل صورتی...
هجوم نیروهای متفقین به ایران در شهریور ۱۳۲۰ تأثیر آشکاری بر عرصه‌های سیاسی و اجتماعی کشور بر جای نهاد. رضاشاه تحت فشار انگلستان، به ناگزیر استعفا داد و از ایران رفت. با رفتن رضاشاه، بساط اصلاحات سیاسی و اجتماعی وی، تحمیل نظام اجباری و... برچیده شد و روش استبدادی حکومت در ایران موقتاً پایان یافت. آزادی نسبی پس از شهریور ۲۰ که به مدت چند سال در ایران دوام یافت، سبب شد افکاری که برای مدتی ناگزیر به سکوت...
وزارت امور خارجه دفتر محرمانه ترجمه روزنامه «هند» [چاپ] کلکته مورخه 23 مارس 1936 (3 فروردین 1315)؛ نقل از روزنامه [آلمانی] برلینر تاگ‌بلات رضاشاه، مسحور مصطفی کمال* شده ریشه‌دوانی [افکار و عقاید] مصطفی کمال در ایران خیلی خطرناک است. این شخص پادشاه افغانستان[=امان‌الله خان] را به خاک خود دعوت کرد و گفت چون ملت اسلامی باید به اوج کمال برسد، لهذا همان طور که من در کشور ترکیه جدیت کردم، شما هم در مملکت...
: در جریان نگارش کتاب علما و رژیم رضا شاه در بخش مربوط به علمای خراسان و حادثة قیام گوهرشاد، به برخی تناقض‌ها در منابع برخوردم و درصدد بودم که موضوع را روشن کنم. در یکی از روزهای مهر ماه 1376 پس از جست‌وجوی فراوان، نشانی محل سکونت مرحوم بهلول را پیدا کرده، به اتفاق یکی از دوستان با او مصاحبه‌ای انجام دادم. توضیح اینکه مرحوم حجة‌‌الاسلام و المسلمین علی دوانی در چاپ اول کتاب نهضت...
روزی که بهلول در مسجد گوهرشاد به منبر رفت تا علیه رضاخان سخنرانی کند، ابوالقاسم ده ساله بود. او همراه با پدرش به واقعه رسید. بهلول را دید که از مسجد بیرون می‌رود. آنها بعدها رفیق و یار غار یکدیگر شدند. این است که آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی که امروز 85 سال سن دارد مجموعه ای از خاطرات شیخ را در سینه نهفته است. از خاطرات تاریخی گرفته تا خاطرات زندگی روزمره. بعد از نماز و ناهار فرصتی دست داد تا در...
پیرمرد، دنیایی است از خصال کمیاب و تجربه ها و ناگفته های شنیدنی. او در طلیعه تحصیل و در حالی که استعداد جوشان و طبع مستعد او نمایان گر آینده درخشانش بود، از نیل به رتبه فقاهت و اجتهاد که غایت آمال تمامی طلاب است، چشم پوشید و با اراده و ایمانی کم مانند، در طریق مبارزه با حکومت وابسته و دیانت برانداز رضا خان گام نهاد. در مقطعی که تنها دو دهه از حیات خویش را پشت سر نهاده بود، با درایت و دلیری، قیام و...
نام بهلول در تاریخ ایران با مساله حجاب در ایران همراه و هم پیوند است. کار ناکرده در باب واقعه مسجد گوهرشاد بسیار و نقطه های کور درباره این ماجرا زیاد است اما این ابهامات هیچکدام از اهمیت و عظمت واقعه کم نمی کند و محور این واقعه بهلول بود. 'گوهرشاد' و 'بهلول' دو لفظی هستند که شنیدن هر یک دیگری را تداعی می کند و در میان وقایع زندگی بهلول، واقعه گوهرشاد محور و اصل است. این فاجعه بسیار بزرگتر...
رضاخان در ابتدا چنین تصور میکرد که برای رسمیت بخشیدن به کشف حجاب، باید زمینههای لازم را در کانون خانواده فراهم ساخت. از دید طراحان کشف حجاب، مخالفت مرد با حضور بی‌‌حجاب همسر در معابر عمومی، میتوانست عامل اصلی عدم پیشرفت برنامة کشف حجاب باشد. از اینرو، برنامههای اولیة خود را در جهت تغییر ذهنیت سرپرست خانواده تدوین کردند و بدان جنبه رسمی و قانونی نیز بخشیدند. اول هم به سراغ کارکنان...
زمانی که رضا شاه، بی‌حجابی را علنی و رسمی کرد، کابینه محمود جم عهده‌دار زمام امور بود. در این کابینه محسن صدر (صدرالاشراف) وزارت عدلیه را عهده‌دار بود. وی سالها بعد، خاطرات خود را در کتابی تحت عنوان «خاطرات صدرالاشراف» انتشار داد. بخشی از این خاطرات، مربوط به اولین جلسات کشف حجاب در 1314 است که تاثرآور و عبرت‌انگیز می‌نماید. با هم می‌خوانیم: ...شاه برای این که مردم عادت کنند امر...
«...من تلخی این کشف حجابی که اینها کردند و اسمشان را بعداً «آزاد زنان و آزاد مردان» پسر رضاخان گذاشت، من تلخی‌اش باز در ذائقه‌ام هست. شما نمی‌دانید چه کردند با این زنهای محترمه و چه کردند با همه قشرها. الزام می‌کردند هم تجار را، هم کسبه جزء را، هم روحانیت را، هر جا زورشان می‌رسید به اینکه مجلس بگیرید و زنهاتان را بیاورید در مجلس، بیاورید در مجلس عمومی، آن وقت اگر اینها تخلف...
بررسی زمینه‌ها و پیامدهای سیاست کشف حجاب در دوران رضاخان روایت مقاومت فرهنگی بانوان، دلایل شکست این سیاست رضاخان در مقابله با حجاب دوران 16 ساله سلطنت مطلقه رضاخان بر ایران، متضمن اقدامات ضد فرهنگی متعددی بود که عمدتا با تأکید بر ترک سنت‌های قدیمی و رو آوردن به مظاهر تمدن غربی صورت گرفت. از میان تمام جریانات فرهنگی حکومت پهلوی اول، قضیه کشف حجاب بیشتر مورد توجه واقع شده است؛ چراکه...
در نخستین روزهای دی ماه سال ۱۳۰۷ هجری شمسی قانون لباسهای متحدالشکل در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. در پی این مصوبه پوشیدن کت و شلوار با کراوات و کلاه فرنگی برای مردان الزامی شد . سپس عده ای از دولتمردان و درباریان به اتفاق همسرانشان به هیبت غربی و به صورت بدحجاب یا بی حجاب در مجامع حکومتی و معابر عمومی ظاهر شدند . به همین دلیل از قانون لباسهای متحد الشکل به عنوان اولین گام عملی حکومت رضاخان در...
: از اواسط دهه 1330 تعداد سازمانهای حامی زنان به صورتی غیر طبیعی در ایران افزایش یافت، مثلاً سازمان «جمعیت خیریه» متعلق به ثریا پهلوی، یا «سازمان رفاه زنان و کودکان» و «سازمان زنان طرفدار اعلامیه حقوق بشر». این روند در سال 1345 شتاب بیشتری گرفت به صورتی که علاوه بر تشکیل سازمانهای جدیدی همچون «سازمان زنان ایران» و «شورای عالی جمعیت زنان ایران»، همایشهای...
