احمد کسروی
به تازگی اسنادی از یک گروه مردمی، برخاسته از نیروهای مردمی همکار با دادستانی انقلاب اسلامی مرکز در اختیار موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی قرار گرفته است که از جمله موارد کمتر روایت شده دفاع مقدس است.
بهمن ماه سال ۱۳۱۵ شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم رحلت کردند. چهار سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی آیت‌الله مرعشی نجفی در مصاحبه‌ای با نشریه پیام انقلاب، به بررسی زندگی و زمانه شیخ عبدالکریم حائری یزدی پرداختند. آنچه در ادامه می‌خوانید مصاحبه آیت‌الله مرعشی نجفی است که برای اولین بار بازنشر می‌شود. سوال: بسم الله الرحمن الرحیم، حضرت آیت‌الله لطفاً اول راجع به محل...
یوم تبسم عنه الدهر واجتمعت له السعود و اغضت دونه الغیر لما تجلی عن آلامال مشرقﮥ قال العلی بک استعلی و اقتدر مرحوم آیت‌الله حائری پس از آنکه سال‌های متمادی در نجف اشرف متوقف بودند در اثر اغتشاش عراق و کسالت موذی مزاج مجبور به هجرت شد. سال 1331 هجری به ایران تشریف آورده....
آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی از جمله شخصیت‌های تأثیرگذار در حفظ و پویایی اسلام شیعی است؛ لذا مطالعۀ رفتار و آرای فقهی و سیاسی آن بزرگوار و هم چنین نحوۀ مواجهۀ علمی و عملی ایشان در امر سیاست و حکومت داری مورد توجه پژوهش گران اندیشۀ سیاسی اسلام بوده است. مسألۀ اصلی تحقیق حاضر، کشف اندیشۀ فقهی سیاسی آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی است. این مسأله همواره محل بحث بوده که «رویکرد ایشان...
مورخان بهائی درباره شورش‌های ضدّبهائی فراوان سخن می‌گویند و می‌کوشند چهره‌ای بسیار مظلوم از سرگذشت این فرقه در ایران ترسیم کنند. رهبری بهائیت و عناصر مشکوکی در میان جبهه مخالف بهائیان به عمد و با اهداف معین تبلیغی و سیاسی به ایجاد مهمترین و جنجالی‌ترین آشوب‌های خونین ضدّ بهائی، معروف به «بهائی کشی» دست زده‌اند. شبکه بهائی‌ها در شکست و سرکوب نهضت جنگل نقش اطلاعاتی...
انقلاب اسلامی ایران در پی تصمیم امام خمینی (ره) برای عزیمت به پاریس به مهمترین و حساس‌ترین مرحله تاریخی خود رسید. در طی اقامت چهار ماهه‌ی امام در نوفل لوشاتوی پاریس، ایشان به مهمترین چهره‌ی خبری جهان تبدیل شد. در این زمان امام خمینی 117 مصاحبه انجام دادند. مصاحبه‌ها و ملاقات‌های امام با شخصیت‌های سیاسی ایران و جهان، در رسانه‌های بین‌المللی در ابعاد وسیع انتشار یافت و...
روز 12 مهر 1357 امام خمینی به دلیل محدودیتها و فضای اختناقی که بعثی‌ها برای وی به وجود آورده بودند به اقامت 13 ساله خود در عراق خاتمه داد و برای ادامه مبارزه علیه رژیم شاه و هدایت و رهبری انقلاب اسلامی، این کشور را به سوی فرانسه ترک کرد. امام وارد روستائی به نام نوفل‌لوشاتو در حومه پاریس شد و از آنجا نهضت اسلامی مردم ایران را تا مرحله پیروزی کامل و سقوط رژیم شاهی رهبری کرد.یکی از کسانی که در تمام...
....مشاهدات کلی «موری» (از سفارت آمریکا در تهران) در گزارش مورخ 4 نوامبر 1925 از این قرار است: حرکات «مردمی» در چند هفتة گذشته عمدتاً متوجه مجلس بوده است. به دلیل فقدان رهبری مناسب در این نهاد، که اخیراً امتناع دو تن از نامزدها از قبول ریاست آن وضعیت حاد‌ّتری پیدا کرده است، به دلیل مخالفت‌های قابل توجه ولی سازمان‌نیافتة با نقشه‌های رئیس‌الوزرا، و همینطور به دلیل بی‌رغبتی...
پیش چشم رژیم جدیدی که با کودتای سال 1299 به قدرت رسید و نخبگان ملی‌گرایی که از او حمایت می‌کردند، مساله عشایر از دو جهت خودنمایی می‌کرد: یکی سیاست عملی و دیگری ایدئولوژی. عشایر در طول دهه پیشین و دوره دوم مشروطه و در جنگ جهانی اول حضور گسترده و مقتدرانه‌ای داشتند و اکثر نقاط کشور به زیر سلطه آنها درآمده بود. در سال 1299، در نظر ملی‌گرایانِ تازه‌قدرت‌یافته ایرانی سرکوب عشایر جزء...
درست در روزهای پایانی عمر مجلس دوم، تهدید عظیم ناشی از اولتیماتوم روس‌ها، ایران و تمامیت ارضی آن را به مخاطره افکند. از آنجا که «درباریان و مجلس ملی که درست واقف به مواقف عصر» نبودند؛[1] به طور طبیعی زمینه نقض استقلال کشور را فراهم ساختند. این بزرگ‌ترین فاجعه تاریخی کشور بود که زمامداران قوم هیچ تحلیل و تبیین مشخصی از وضعیت زمان خود نداشتند؛ از ترکیب نیروهای بین‌المللی و آرایش...
در سال 1902 لرد لنسدوان[1] پیمان اتحادی با ژاپن بست که هدفش تقویت مواضع ژاپنی‌ها در خاور دور علیه روسیه بود. ژاپنی‌ها در این ایام با ر‌خنه روزافزون روسیه در منچوری مواجه بودند. نفوذ روسیه در اعماق آسیا منحصر به خاور دور نبود. سه سرزمین مهم دیگر که در آنها منافع حیاتی انگلیسی‌ها نهفته بود در معرض تهدید قرار داشت، این سرزمین‌ها عبارت بودند از ایران، افغانستان و تبت. در ایران...
در سال 1906 حزب لیبرال بر حزب محافظه‌کار غلبه کرد و اکثریت پارلمانی را از آن خود ساخت. بحث تعیین منطقه نفوذ با روسیه به شکل جدی‌تری مطرح گردید. رایس وزیرمختار جدید انگلیس در تهران، معتقد بود تعیین منطقه نفوذ باید توأم با استقلال و یکپارچگی و تقسیم برابر امکانات اقتصادی و بازرگانی ایران بین دولتین باشد. رایس می‌گفت باید به زمامداران ایران نشان داده شود قرارداد برای حفظ تمامیت ارضی کشورشان...
تاریخنگاری کسروی از چند نظر اهمیت پیدا می‌کند. نخست آنکه او حلقه واسط تاریخنگاران عصر مشروطیت ایران با اهل تاریخ در دوره بعد از آن انقلاب است. دوم اینکه وی شالوده جدیدی را به سبک و سیاق غیر سنتی و معمول در عرصه تاریخنگاری ایرانی پی می‌ریزد و فضای جدیدی را برای همقطاران خود از همین دوره به بعد بازمی‌گشاید. لذا او را از سرآمدان این جریان در عرصه تاریخنگاری نو می‌شناسند. او که خود در کوران...
حیدرخان عمو اوغلی، فرزند مشهدی علی‌اکبر، در سال ١٢٥٩ش متولد شد. روحیه زیرکانه حیدرخان و به جا نگذاشتن رد پا از خود، باعث شده است حافظه تاریخی و تاریخ‌نویسی در مورد وی با تردید و حدس و گمان‌های متعدد روبه‌رو شود
نوشتار حاضر تلاشی است برای درک چرایی رویکردهای ضد شیعی احمد کسروی. سؤال قابل طرح این است که با توجه به بسترهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زندگی کسروی، آیا می‌توان او را ناگزیر از طرح مباحث ضدشیعی دانست؟! یکی از مهمترین تبعات نهضت مشروطه در ایران، استیلای فضای عرفی‌گرایی و ضدیت با جریان‌های دینی بود؛ هرچند این مسئله شکل قاعده نداشت و بودند اندیشمندانی که در همین فضا تلاش کردند تا اندیشه...
نهضت مشروطیت ایران با هدف استقرار عدالت در جامعه به وقوع پیوست.در منابع عمومی ایـن دوره به صراحت از رهبری علما در جنبش سخن به میان آمده است؛به گونه‌ای کـه بدون این حمایتها جـنبش بـه نتیجه‌ای دست نمی‌یافت. با این وصف از همان ابتدای وقوع جنبش در کنار حرکت اصیل مردم،جریان دیگری هم دست‌اندرکار بود.این جریان البته به تنها چیزی که نمی‌اندیشید،استقرار...
ایران پس از صفویان حکومتهای گذرا و ناپایداری را تجربه کرد که به تمامی مشغول جنگهای خارجی و یا خانگی شد و هرگز فرصت ثبات و دوام نیافت. افشاریان و زندیان دوره کوتاهی از تاریخ حکومتهای ایران را به نام خود ثبت کردند که هرگز به استقرار سلسله‌ای با دوام و متمرکز نینجامید که قدرتهای محلی را کاملاً تابع خود کند و یا این تابعیت را استمرار بخشد. در این زمان، ایران کشوری بحران‌زده و نیمه ویران...
با کمرنگ شدن مرجعیت دینی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، مکاتبی فرصت ظهور یافتند که به دلیل ضعف در پشتوانه فکری و علمی، بیشتر نیازمند حمایت قدرتهای سیاسی بودند تا تکیه‌گاه نظری و کلامی. مورد توجه برخی دولتها و دولتمردان به این تفکر، ائتلافی را به وجود می‌آورد که در سایه آن، هم اقلیتهای بی‌ریشه دینی فرصت بروز و ظهور می‌یافتند و هم دولتمردان با استفادة ابزاری از این اقلیتهای وابسته،...
اگرچه نخستین حزب رسمی کمونیستی ایران تا سال 1920.م تأسیس نشده بود، بسیاری از سوسیال‌دموکرات‌های حزب «سوسیال‌دموکراتیک ایران»، (Persian Social Democratic) که به حزب «مسلمان همّت» (Muslim Himmat) وابسته بودند، در سال 1916.م سازمانی به‌وجود آوردند که عدالت نامیده می‌شد و منعکس‌کننده طبقه کارگری ایرانی در باکو بود. این سازمان، پس از انقلاب بلشویکی، به طرز فزاینده‌ای فعال شد و تأثیر مهمی در...
روز ۱۶ خرداد ۱۲۹۹ میرزا کوچک‌خان و قوای جنگل با انتشار بیانیه‌ای، تشکیل کمیته انقلاب سرخ ایران و الغاء اصول سلطنت و تأسیس حکومت جمهوری را در رشت اعلام کردند و یک روز بعد کمیته انقلاب، هیات دولت جمهوری (هیات اتحاد اسلامی) را معرفی کرد که میرزا کوچک‌خان عنوان سرکمیسر و کمیسر جنگ را داشت. میرزا یونس معروف به میرزا کوچک در ۱۲۵۷ ه. ش (۱۲۹۸ه. ق) در رشت متولد شد. در نوجوانی برای تحصیل علوم دینی...
