انقلاب سفید
اشاره
انقلاب سفید به مجموعه‌ای از برنامه‌های اجتماعی و اقتصادی محمدرضا پهلوی گفته می‌شود که در ششم بهمن ۱۳۴۱ خورشیدی آن را به رفراندوم گذاشت. مطرح کردن این ایده یکی از جنجالی‌ترین مسایلی بود که به شدت مورد انتقاد روحانیون و دیگر احزاب سیاسی کشور قرار گرفت. محمدرضا پهلوی در زمستان ۱۳۴۱ خورشیدی در حالی‌که در صحنه سیاسی، خود را مقتدر و بدون مخالف تصور می‌کرد، اصول موسوم به انقلاب سفید را طرح و تصویب کرد. اما این اصول و شیوه اجرای آن سبب موجی از نابسامانی‌ها در کشور شد و خود به یکی از عوامل نارضایی مردم و اعتراضات منتج به انقلاب اسلامی ایران تبدیل گردید.
«پرونده» حاضر به بررسی ابعاد انقلاب سفید شاه و نتایج حاصل از آن پرداخته است.
آمریکا طی دهه‌های پنجاه و شصت میلادی، که در شرایط جنگ سرد با شوروی به سر می‌برد، برای مقابله با کمونیست، در برنامه‌ی سیاست خارجی خود، سیاست تشویقی اصلاحاتی متناسبی برای کشورهای کمتر توسعه‌یافته گنجانده بود تا با حفاظت از رژیم‌های وابسته، آن‌ها در دام کمونیست قرار نگیرند. از جمله‌ی این کشورها، ایران بود که به‌دلیل داشتن موقعیتی راهبردی و برخورداری از منابع غنی نفت و گاز، همواره...
تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، با مخالفت و مقاومت پی گیر و قاطع امام خمینی (ره) و دیگر مراجع رو به رو و سر انجام از سوی هیات وزیران رسما ملغی گردید.سپس شاه تصور کرد که اگر خود مجری چنین اصلاحاتی شود با مخالفت جدی مواجه نشده و اقداماتش با موفقیت همراه خواهد بود.آن چه شاه را واداشت تا مسؤولیت این کار را بر عهده گیرد، تعهدی بود که در قبال تعویض و بر کناری علی امینی به امریکا سپرده بود.در واقع...
حکومت محمدرضا پهلوی پس از تجربه 12 ساله شبه دموکراسی حد فاصل سالهای 1320 تا 32، وارد فاز جدیدی شد که مشخصه بارز آن سرازیر شدن ثروت‌های نفتی بود که شاه اینک باتجربه‌تر را سرمست قدرت کرد. قدرتی که یک سوی آن ناشی از ثروتی بادآورده ای بود که عمده آن در مسیر تقویت قوای نظامی قرا گرفت و سوی دیگر آن ناشی از حمایت بی قید و شرط آمریکا از وی بود. شاه قدرت یافته، اینک فرصت بیشتری برای آزمون و خطاهای متعدد...
محمدرضا پهلوی در کتاب خود به نام «پاسخ به تاریخ» انقلاب سفید خود را گونه‌ای باز تعریف میکند که گویی ایران را به سوی توسعه می‌کشاند، اما منتقدان انقلاب سفید، اقدام‌های شاه را در حوزه انقلاب سفید نوعی چپگرایی عوامانه می‌دانند. مسعود رضایی منتقد کتاب نوشته شده شاه در این بخش از نوشته خود پس از بررسی موضوع نفت به مساله انقلاب سفیدی که محمدرضا پهلوی آن را نوشته می‌پردازد.این منتقد...
در سال 1960 دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا به پیروزی رسیدند و در ژانویه 1961 جان.اف.کندی موفق شد به کاخ سفید راه پیدا کند. از این زمان تغییراتی در سیاست خارجی آمریکا پدیدار شد. دولت کندی معتقد بود به دلایل سیاسی تنها راه حفظ دولت‌های طرفدار غرب یعنی سرمایه‌داری در جهان‌سوم، اجرای یک برنامه اصلاحات است که در آن...
در چهارمین نشست از سلسله نشست‌های پنجاهمین آغاز نهضت امام خمینی که در محل کتابخانه ملی برگزار شد، جواد منصوری در سخنانی با موضوع «بررسی علل مخالفت روحانیون با انقلاب سفید»، با به اهمیت موضوع انقلاب سفید در پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: شعارهای انقلاب سفید ظاهری زیبا داشتند، اما در بررسی شعارها باید به عملکرد گذشته شعار دهنده و اهداف او از بیان این شعار هم توجه کرد که در مورد...
محمدرضا پهلوی در کتاب خود به نام «پاسخ به تاریخ» انقلاب سفید خود را گونه ای باز تعریف میکند که گویی ایران را به سوی توسعه می کشاند، اما منتقدان انقلاب سفید، اقدام های شاه را در حوزه انقلاب سفید نوعی چپگرایی عوامانه می دانند. مسعود رضایی منتقد کتاب نوشته شده شاه در این بخش از نوشته خود پس از بررسی موضوع نفت به مساله انقلاب سفیدی که محمدرضا پهلوی آن را نوشته می پردازد.این منتقد به این...
حزب پان‌ایرانیست به رهبری پزشکپور در دوران نخست‌وزیری مصدق، عملکرد شفاف و قابل دفاعی نداشت. به ویژه تشکل تحت هدایت پزشکپور از سوی دیگر تشکل‌های پان‌ایرانیست متهم بود برای از میان برداشتن رقبای خود از جاسوسی و همکاری با دستگاه‌‌های اطلاعاتی و امنیتی وفادار به دربار دریغ نمی‌کند. در آن دوران بخش زیادی از نیرو و وقت پان‌ایرانیست‌های رقیب مصروف تضعیف و تخریب موقعیت یکدیگر...
ـ انقلاب سفید، ره آورد کاخ سفید رژیم شاه تصور می‌کرد پس از کودتای امریکایی 28 مرداد 1332 و اقدامات شدیدی پلیسی، می‌تواند بر مشکلات اجتماعی فائق آید، اما با گذشت 8 سال از کودتا و اعمال سیاستهای غربی در ایران، هنوز نابسامانی اقتصادی و نارضایتی عمومی در ههمه عرصه‌ها مشاهده می‌شد. چنان که جعفر شریف‌امامی، نخست‌وزیر وقت، در سال 1339 در مجلس سنا اعلام کرد: «روزی که دولت تشکیل شد ما نگرانی...
: وضعیت معیشتی مردم ایران و فضای اقتصادی و اجتماعی این کشور در دوران پیش و پسا انقلاب اسلامی موضوعی است که در تمام چهل سال گذشته مورد توجه پژوهشگران غربی قرار گرفته است. نزدیک شدن سالروز انقلاب اسلامی ایران که نقطه عطفی در تاریخ این مرز و بوم است، ما را بر آن داشت تا در سلسله گزارش‌هایی به بررسی اجمالی وضعیت جامعه ایرانی و نحوه زندگی و معیشتی مردم این کشور در دوران پیش از انقلاب بپردازیم،...
صحنۀ سیاسی بین الملل در ۱۳۳۹ خورشیدی، بستر بروز تحولات بسیاری بود از جمله آنکه در این سال جان، اف کندی برای ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شد. کندی برای جلوگیری از قیام‌های مردمی در جهان سوم که احتمال سرنگونی رژیم‌های وابسته به بلوک غرب و به ویژه آمریکا را به دنبال داشت، رهبران آن کشورها را به انجام اصلاحاتی بر پایه دکترین خود تشویق و ترغیب کرد، بدین ترتیب محمدرضا پهلوی ناچار به...
در ابتدای دهه 1960 میلادی ضرورت یک تجدید نظر اساسی در سیاستهای امریکا در برخورد با کشورهای تحت سلطه به شدت احساس می‌شد. زیرا حکومتهای دست نشانده امریکا با خطر انقلابهای مردمی مواجه بودند. جان فیتزجرالد کندی، کاندیدای حزب دمکرات برای ریاست جمهوری، نظرات ویژه‌ای را مطرح کرد. این نظرات پس از انتخاب او به ریاست جمهوری، اساس سیاستهای امریکا قرار گرفت. هدف سیاستهای جدید، در کشورهای تحت سلطه،...
حجتالاسلام سیدحمیدروحانی؛ رییس بنیاد تاریخ پژوهشی ایران معاصر است. او را بیشتر با کتاب نهضت امام خمینی می‌شناسند. سه جلد از این دوره در بازار کتاب هست و خودش می‌گوید تا چند وقت دیگر جلد چهارم آن هم منتشر می‌شود. دکتر روحانی اصلاحات ارضی را تقسیم زمین‌های بایری می‌داند که نقشه آمریکایی‌ها و صهیونیست‍‌ها برای نابودکردن کشاورزی ایران و وابستگی هرچه بیشتر به قدرت‌های غرب...
دکتر علی امینی از سرشناس‌ترین چهره‌های تاریخ سلطنت پهلوی است که نام او به ویژه با دوران پر هیاهوی یک سال و دو ماه صدارتش و آغاز رفورمهای آمریکایی در ساختار اقتصادی و فرهنگی ایران در دهه 1340 گره خورده است . امینی در دی‌ماه 1334 به دلیل اعتمادی که آمریکا به او داشت به عنوان سفیر ایران عازم واشنگتن شد و تا پایان اسفند 1336 این سمت را عهده‌دار بود . در طول این مدت شاه به وی بدبین شده بود و او را کاندید...
تعبیر رژیم پهلوی از کودتای آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد 1332 به عنوان «قیام ملی» یا «رستاخیز ملی» همان اندازه غیرواقعی و استهزاآمیز است که، «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و ملت یا مردم» نامیدن اصلاحات دیکته شده و الزام‌آور آمریکاییان به حاکمیت، در اواخر دهه 1330 و آستانه دهه 1340؛ دلایل طرح و اجرای اصلاحات مذکور از گسترش دامنه رقابت‌های آمریکا و به‌طور کلی بلوک سرمایه‌دار...
انقلاب سفید در راستاى دکترین جان اف کندى با عنوان اتحاد براى پیشرفت انجام شد که بر اساس آن بر شعارهایى نظیر اصلاحات ، دموکراسى ، آزادى ، حقوق بشر و کرامت انسان تاکید مى شد . کندى در عرصه سیاست خاجى و در مورد حکومت هاى متحد و وابسته به آمریکا بر ضرورت اعمال اصلاحات مسالمت آمیز از بالا به منظور متوقف کردن انقلاب خشونت بار از پایین پافشارى مى نمود . به اعتقاد وى این اصلاحات باید به وسیله دولتمردان...
روز 6 دی 1340 طرح موسوم به «اصلاحات ارضی» در جلسه کابینه دکتر علی امینی به بحث گذارده شد و به تصویب رسید. این طرح در 25 همان ماه پس از انجام اصلاحاتی به امضای شاه نیز رسید و جهت اجرا به دولت ابلاغ گردید.(1) «اصلاحات ارضی» اصطلاحی است که در مورد تغییر روش مالکیت و بهره برداری از زمین‌های کشاورزی به کار می‌رود. یعنی گرفتن زمین از مالکین بزرگ و تقسیم آن بین کشاورزان. طرح «اصلاحات...
در پائیز 1339، عباراتی چون «نجات آزادی»، «اتحاد برای پیشرفت» و «مرزهای نو» از جمله شعارهای تبلیغاتی دمکراتهای آمریکا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بود. اتحاد و آزادی واژه‌هائی بودند که رژیم شاه از آن وحشت داشت. به همین جهت در جریان مبارزات انتخاباتی آمریکا، شاه مبالغ هنگفتی از طریق اردشیر زاهدی سفیرش در واشنگتن برای کمک به پیروزی نیکسون رقیب کندی پرداخته بود. اما کندی پیروز شد و طرحی را...
جافر وفایی عضور شورای شهر خرم‌آباد در حالی که به برگزاری روز «گُلوَنی» نزدیک می‌شویم اظهار کرد: حتی زمانی که موضوع تاریخی کشف حجاب اتفاق افتاد، کسی جرات نکرد به سربند «گُلوَنی» زنان لر دست بزند چراکه گُلوَنی نماد غیرت ماست. او تاکید کرد: گُلوَنی حمیت و غیرت قوم لر است. فرهنگی است که دست نخورده باقی مانده است. حتی انقلاب سفیدی که پهلوی می‌خواست آن را اجرا کند نمی‌توانست به...
: خودشیفتگی و چاپلوسی را که با هم مخلوط کنید شاید بشود چیزی شبیه نامه امیرفریدون گرگانی به وزارت اطلاعات و درخواست وی برای تبیین و تفسیر کتاب انقلاب سفید تا با عنایت به تجارب ارزشمند وی، اثر تاثیرگذار و عمیقی همچون این کتاب آن طور که باید و شاید برای مردم شناخته شود. امیرفریدون گرگانی طی نامه‌ای به وزارت اطلاعات، مدعی می‌شود که به دلیل مطالعه مستمر کتاب انقلاب سفید به منظور تفسیر...
