فدائیان اسلام
اشاره
جمعیت فدائیان اسلام تشکیلاتی به رهبری سید مجتبی نواب صفوی بود که در دهه ۱۳۲۰ شمسی در ایران تشکیل شد و در سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۳۴ش فعال بود. احمد کسروی، عبدالحسین هژیر، علی رزم‌آرا از جمله کسانی بودند که توسط فدائیان اعدام انقلابی شدند. نواب صفوی و تعداد دیگری از اعضای این گروه پس از ترور ناموفق حسین علاء در سال ۱۳۳۴ دستگیر و به اعدام و یا حبس محکوم شدند. جمعیت فداییان اسلام از پیشتازان جهاد مسلحانه به شمار می‌آمدند و اعضای آن، بیشتر از خانواده‌های متدین، کم‌درآمد، بازاریان خرده‌پا و جوانان بودند و شور و شوق مبارزه انقلابی در سر داشتند. این جمعیت در دوره فعالیت خود نقش ویژه‌ای در تحول اندیشه‌های سیاسی، شکل‌گیری نهضت اسلامی و همچنین مبارزه برای تحقق احکام الهی ایفا کرد.
«گذرستان» حاضر فعالیتهای جمعیت فدائیان اسلام و عملکرد این گروه را مورد بررسی قرار داده است.
13 آبان 1328 همزمان با سومین روز ماه محرم، مراسمی عزاداری در مدرسه سپهسالار(شهید مطهری فعلی) برگزار شده بود. محمدرضا شاه به‌دلیل ترور ناموفقی که در دانشگاه تهران پشت سرگذاشته بود، امکان شرکت در این مراسم نداشت لذا وزیر دربار را فرستاد وی در راهروی سهپسالار ایستاده بود که ناگهان صدای چند تیر آرامش جلسه را بهم زد. «عبدالحسن هژیر» وزیر وقت دربار پهلوی به‌دست سید حسین امامی از اعضای...
کارنامه سیاه هژیر عبدالحسین هژیر، فرزند یکی از کارمندان مشروطه خواه دربار مظفرالدین شاه که به واسطه انفجار ترقه در کودکی یک چشم خود را از دست داده بود، در دربار پهلوی جزو معتمدان بحساب می‌آمد و همانطور که گفته شد، روابط حسنه‌ای با دربار بخصوص با اشرف پهلوی داشت. اشرف، هژیر را از هر نظر پشتیبانی می‌کرد و سیاست او را می‌ستود. بعد از سقوط کابینه هژیر در آبان ماه 1327 اشرف برای دهن کجی...
دی ماه 1334 پس از برگزاری دادگاه فدائیان اسلام و محکومیت چهارتن از آنان به اعدام، دادستان ارتش طی نامه‌ای مورخ 26 دی به شاه از درخواست فرجامخواهی محکومین خبر داده و می‌نویسد «مستند به ماده 268 قانون دادرسی و کیفر ارتش تصویب استدعای فرجامخواهی محکومین یا رد آن و اجرای رای صادره (اعدام ردیف های یکم و دوم و سوم و چهارم) و اعلام قطعیت رای محکومیت به زندان چهارنفر دیگر (ردیفهای 5 و6 و7و 8) منوط به اراده سنیه...
روز 12 اسفند 1329 اجتماع عظیمی از سوی جمعیت فدائیان اسلام در مسجد شاه برپا شد. در این اجتماع علیه ظلم شرکت نفت ایران و انگلیس و لزوم ملی شدن صنعت نفت سخنرانیهایی ابراز شد و سپهبد زرمآرا نخستوزیر مورد حمله شدید قرار گرفت.. حرکت فدائیان اسلام، جنبشی مذهبی و ضداستعماری و ضداستبدادی بود. این جنبش، برای مبارزة همزمان با استبداد و استعمار در کشورمان ظهور پیدا کرد. ملی شدن صنعت نفت در ایران، اساساً جنبشی...
اکبر فلاحی در کتاب «محرم و انقلاب اسلامی» به بررسی تاثیرگذاری نقش عزاداری ماه محرم در مبارزات ملی شدن صنعت نفت پرداخته است. مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۳ کتابی را با عنوان «محرم و انقلاب اسلامی» به قلم اکبر فلاحی در ۳۸۴ صفحه منتشر کرده است که در آن به بررسی تاثیرگذاری عزاداری ماه محرم بر مبارزات انقلابی مردم ایران در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی شده است. اگرچه...
احمد شهاب متولد 1298 از اعضای اولیه و فعال جمعیت فدائیان اسلام و در شمار یاران نزدیک سید مجتبی میرلوحی [نواب صفوی] به شمار می‌رود و از نزدیک ناظر بسیاری از فعالیتهای سیاسی و نظامی این جمعیت بوده و در چند مورد مانند قتل احمد کسروی (1324) و ترور حسنعلی منصور (1343) مشارکت فعال داشته است. وی بارها به زندان رفت و سالیان دراز از عمر خود را در زندان سپری کرد. از اعضای جمعیت فدائیان اسلام تاکنون جز در مواردی...
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ضمن تجلیل از فدائیان اسلام به عنوان سابقون مبارزه علیه تفکرات دین‌زدایی و انحرافی، تفرقه را به عنوان آخرین نگرانی پیامبر اسلام(ص) در سال‌های آخر حیات مبارکشان عنوان کرد و تاکید کرد: نهاد ولایت فقیه می‌تواند وحدت مردم ما را تضمین نماید. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در سالروز شهادت سید مجتبی نواب صفوی...
جمعیت فدائیان اسلام اگر در عرصه عمل با ترور شهره هستند، اما در عرصه نظر با طرح ایده حکومت اسلامی شناخته می‌شوند. ایده‌ای که مشروح و مبسوط آن در سال ۱۳۲۹ توسط سیدمجتبی نواب صفوی، رهبر این حزب، در مجموعه‌ای به نام راهنمای حقایق یا نماینده کوچک حقایق نورانی جهان بزرگ آمده است.این کتاب گرچه مانیفست فدائیان محسوب می‌شود اما فاقد ظرافت‌های نظری است و در بخش‌های مختلف کتاب، چه جایی که درصدد شناخت مشکل...
بنیان‌گذار فدائیان اسلام مجتبی نواب صفوی بود که به جرم فعالیتهای سیاسی، علیه پهلوی تیرباران شد. او در ۱۳۰۳ خورشیدی، در خانی آباد تهران متولد شد و در ۱۵ سالگی پدرش، از مخالفان دولت پهلوی اول را، ازدست داد. در ۱۳۲۲ نواب صفوی که فارق‌التحصیل مدرسه صنعتی آلمانی‌ها در ایران بود، به استخدام شرکت نفت درآمد و پس از مدت کوتاهی به آبادان منتقل شد. مدتی بعد در پی برخورد شدید یکی از متخصصین انگلیسی شرکت نفت...
این مقاله از مقالات برگزیده در همایش بزرگداشت پنجاهمین سالگرد فدائیان اسلام می باشد که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی برگزار گردیده است.بی تردید در تاریخ معاصر ایران، دوره تاریخی ( شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332 ) از اهمیت ویژه ای برخوردار است و آنرا دوره تنویر و تنوع افکار سیاسی تلقی می کنند که بسیاری از حرکتها و اندیشه ها از چپ و لیبرال دموکراسی گرفته تا اسلامی و بنیادگرا، فرصتی برای اظهار وجود...
کتاب خاطرات حاج هاشم امانی خاطراتی ناگفته از فعالیتهای این شخصیت در دوران پیش از انقلاب از همکاری با فداییان اسلام گرفته تا هیئت‌های موتلفه و زندان‌های ساواک دارد. عبدالله علی آبادی نویسنده و تدوین کننده کتاب خاطرات حاج هاشم امانی که به تازگی توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است، درباره محتوای کتاب و شخصیت هاشم امانی گفت: حاج هاشم امانی از مبارزان پیش از انقلاب است که سابقه این...
73 سال قبل در چنین روزهایی، جمعیتی که در فاصله دو مرحله از اعدام احمد کسروی و به نام «فداییان اسلام» در عرصه سیاست سربرآورده بود، به مرور بروز و نمودی بیشتر می یافت. امازمینه‌ها و پیامدهای تاسیس این جمعیت چه بود؟ و بانیان اولیه آن چه کسانی بودند؟ این موارد پرسشهایی هستند که در گفت‌وشنودی که در پی می آید، حضرت آیت‌الله حاج سیدمرتضی مستجابی (مستجاب الدعواتی)ــ که از دوستان صمیمی شهید...
عبدالحسین وثوق همایون مشهور به هژیر در روز 13 خرداد سال 1281 هجری شمسی در تهران دیده به جهان گشود. پدرش محمد وثوق خلوت از خدمتگزاران دربار مظفرالدین شاه بود و بعد کارمند مالیه شد. هژیر در خردسالی هنگام بازی با ترقه، در اثر انفجار آن یک چشمش آسیب دید و قدرت بینایی آن چشم را از دست داد. وی تحصیلات و متوسطه را در مدارس مظفری و دارالفنون پایان داد و وارد مدرسه علوم سیاسی شد و دوره مدرسه مزبور را در...
سپهبد حاجیعلی رزم آرا متولد 1280 شمسی. وی یکی از مشهورترین افسران ارتش بود که پس از به پایان رساندن مدرسه نظام، با درجه ستوان دومی وارد ارتش شد. مدتی در رشت و آذربایجان خدمت کرد. در سرکوب حرکت میرزا مشارکت داشت و پس از گرفتن درجه سروانی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و در مدرسه سن سیر به تحصیل پرداخت. بعد از مراجعت به ایران در هنگ کرمانشاه مشغول به خدمت شد و در 1311 به فرماندهی تیپ مستقل...
(گفتگو با محمدمهدی عبدخدایی) قیصری: جناب آقای عبدخدایی از اینکه وقتتان را در اختیار سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی قرار دادید از شما تشکر می‌کنم. شانزدهم اسفند ماه مصادف با سالروز اعدام انقلابی رزم‌آرا توسط فداییان اسلام در سال 1329 می‌باشد. به اعتقاد بسیاری از مورخین مانع اصلی ملی شدن صنعت نفت در آن برهه از تاریخ شخص نخست وزیر یعنی حاج علی رزم‌آرا بود. از طرف دیگر برداشته شدن رزم‌آرا باعث...
