نگاه دیگران
احمد متین‌دفتری یکی از پرکارترین نخبگان سیاسی در دوران پهلوی اول و دوم بود که در وهله اول حقوقدان بود تا سیاستمدار. ورود وی به سیاست موجبات خطرات و زندان را برای وی فراهم نمود. ارباب‌زاده بودن امتیاز مهمی برای وی بود که بر خلاف عرف رایج حتی در دوران قاجار، توانست در شش‌سالگی مسئولیت دفتری از سوی مظفرالدین‌شاه دریافت کند و ملقب به «اعتضاد خاقان» شود، اما گویا فراز و نشیب سیاست تا به...
در تاریخ‌نگاری مشروطه، افزون بر آشفتگی، نکات مبهم و ناروشن بسیاری نیز وجود دارد و برخی از وقایع به درستی تبیین نشده و به بسترها و مقدمات آنها اشارة لازم نمی‌شود. واقعة عزل ناصرالملک از رئیس‌الوزرایی در ذیقعدة 1325/ آذر 1286، گرفتار همین سرنوشت شده است. مهدی ملک‌زاده ضمن شرح وقایع میدان توپخانه، بدون هیچ توضیحی تنها می‌نویسد: «در همان روز (روز واقعه میدان توپخانه) ناصرالملک...
نزدیک به یک قرن پیش، تهران، شهری با هوای پاک و آسمانی صاف و جمعیتی کمتر از 2 میلیون نفر، جلوه دیگری داشت. جلوه‌ای که امروز، گسترش شهر و تحولات درونی آن از آن همه، چیزی نگذاشته است و همزمان با رشد عمودی و افقی دگرگونی روابط انسانی و رفتارهای جمعی، جلوه‌های تازه‌ای گرفته است.به قول مسعود بهنود، روزنامه‌نگار، «نسل قدیمی تهران، از آب خوش‌طعم اما آلوده آب‌انبارها سالکی به گونه...
برخلاف اغلب شهرهای بزرگ دنیا، تهران در کنار رودخانه بنا نشده است؛ به همین دلیل بخشی از آب مورد نیاز این شهر باید از نقاط دوردست و رودخانه‌های اطراف تامین و منتقل شود. تا سال ۱۳۰۶، آب شهر تهران توسط ۲۶ رشته قنات با مجموع آب‌دهی حدود ۷۰۰ لیتر در ثانیه تامین می‌شد. در این سال عملیات احداث کانال انتقال آب رودخانه کرج به تهران آغاز شد. این کانال که ۵۳ کیلومتر طول داشت و...
سرشماری به مجموعه فعالیت هایی گفته می شود که شامل طراحی، برنامه ریزی، گردآوری، کدگذاری و طبقه بندی، ارزشیابی، اصلاح، تجزیه، تحلیل، چاپ و انتشار اطلاعات آماری از جمعیت و مسکن است. سرشماری جمعیت به جمع آوری، ارزشیابی، تجزیه، تحلیل و انتشار داده های جمعیتی، اجتماعی ـ اقتصادی تمام افراد کشور یا منطقه ای مشخص از کشور در یک زمان معین گفته می شود. هدف های اصلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شامل: تهیه...
انگلیس طی دویست سال گذشته لطمات زیادی به کشور ما وارد ساخته و در زمینه‌های مختلف موانعی را در راه پیشرفت این ملت فراهم نموده است. تنها نفت نبود که منجر به نهضت ملی شد، بلکه در مسئله جنگهای ایران و روسیه نیز یکی از عوامل شکست ایران و تحمیل عهدنامه‌های ننگین گلستان و ترکمنچای، سیاست انگلستان بود. در همین دویست سال اخیر، بخشهایی از ایران بزرگ با اقدامات، حیله و مکرهای زمامداران انگلیس جدا شده...
یکی از ترورهای سیاسی مهم پس از کودتای 3 اسفند ۱۲۹۹ در پی سرودن شعری با عنوان «جمهوری سوار» رخ داد. در این شعر، داستان دزدی روایت می‌شود که در روستایی دورافتاده اموال مردم آن ده را سرقت می‌کرد، ولی پس از مدتی مردم آن ده به ماهیت پلید او پی بردند و بر آن شدند از سرقت او جلوگیری کنند، اما دزد نابکار این بار برای تداوم عمل، خود را نیازمند کسی دید که بهظاهر با مردم آن ده همراهی می‌کند،...
ترور ماژور ایمبری، کنسول آمریکا در تهران اگرچه برای ملت ایران پرهزینه بود اما فواید سیاسی بسیاری برای رضاخان داشت. دهم آبان ماه ۱۳۰۳ شمسی و همزمان با چنین روزی، ۲ ایرانی دیگر به اتهام قتل رابرت ایمبری کنسول آمریکا در تهران اعدام شدند. حاکم نظامی تهران امروز به رضاخان اطلاع داد که سیدحسین پسر سیدموسی و علی پسر ابوطالب به جرم شرکت در قتل ایمبری اعدام شدند. این دو در محکمه فوق‌العاده نظامی...
ماژور « ایمبری ویس » قنسول آمریکا هنگام عکسبرداری از سقاخانه شیخ‌هادی که در آن روز، شایعاتی در مورد معجزات آن در افواه بود مورد هجوم و حمله عده زیادی از مردم قرار گرفت و به شدت مجروح شد. پس از انتقال به بیمارستان نظمیه عده‌ای از مردم داخل بیمارستان شده با داس و قمه و چکش و آب جوش او را به قتل رساندند. به دنبال این حادثه در تهران حکومت نظامی اعلام گردید. دو روز بعد «شارژ...
مجلس شورای ملی در تاریخ ۱۳ خردادماه سال ۱۳۰۸ قانون سرشماری از نفوس مملکت را به تصویب رساند. گردآوری اطلاعات و آمار صحیح از جمعیت و مسائل مختلف مربوط به آن مبنای برنامه‌ریزی موفق و قابل اعتماد در هر کشور است. بسیاری از سازمان‌های برنامه‌ریز دولت و در رأس آنها سازمان برنامه و بودجه مهم‌ترین مصرف‌کنندگان اطلاعات آماری در کشور هستند. به همین علت در تمامی کشورهای دنیا هر چند سال یک بار...
قریب یکصد سال پیش زمانی که نه من بودم و نه دیگران، جنگی رخ داد به مصداق جهاد واقعی و نامش را گذاشتند جهاد عشایر، عشایر عرب یک طرف اصلی قضیه بودند، جنگ کردند آن هم جنگی با استعمار انگلیس. و اما جنگ، واژه‌ای تلخ که تلخی‌اش سال‌ها در ذهن و یادها می‌ماند. جنگ برای آمدنش نه زمان می‌شناسد و نه مکان. نه نیازی به اذن دخول دارد و نه کسب رخصتی برای رفتن. هر چه هست آواری است که بر سر آنانی که درگیرش...
ناصرالملک وقتی به سمت نایب‌السلطنه منصوب شد، با بریتانیایی‌ها مشورت کرد و نظرات آنان را جویا شد. معلوم بود آنان با موضوع موافق هستند. ناصرالملک تربیت‌شده مکتب انگلیسی سیاست بود، وی هیچ‌‌گونه باوری نه به مشروطه داشت و نه توانایی ملت ایران در به دست گرفتن زمام اختیار خود؛ از سوی دیگر می‌دانست حتی روشنفکران ایرانی تلقی مشخصی از مشروطه ندارند و هر کس اوهام خود را مشروطه...
در آغاز سخن، بهتر است از این نکته شروع کنیم که از چه روی، بحرین برای انگلستان با اهمیت بود؟ بحرین در قرن نوزدهم در خلیج فارس، برای انگلیس یک نوع اهمیت داشت و در دوره‌های دیگر هم، نوعی دیگر؛ مثلا در قرن نوزدهم، اگر انگلیس قصد داشت از هندوستان رزم‌ناو بیاورد، زمان بسیاری طول می‌کشید. بنابراین بحرین در آن دوران، بهترین پایگاه در راه انگلیس به سوی کشورهایی چون هندوستان، ایران و عربستان بود....
حکومت پهلوی و بازی در زمین انگلیس یکی از مسائل عمده در جهان سیاست موضوع استقلال‌طلبی برخی از مناطق است. مسئله‌ای که سیاست پسابین‌المللی نیز با آن روبه‌رو است. در واقع در جهانی که بازیگران آن را صرفا دولتها تشکیل نمی‌دهند و خورده‌گروه‌ها و سازمانها و حتی افراد در آن به عنوان بازیگران مستقل مطرح می‌شوند، بحث جدایی برخی مناطق از کشورها بسیار داغ است. گواه عینی این ادعا تحولاتی است...
شرکت نفت ایران ـ انگلیس طی قراردادی با شیخ خزعل ــ فرزند شیخ جابر و حاکم محمره ــ در 16 ژوییه 1909م/ 27 جمادی‌الثانی 1327ق، اراضی و نواحی مورد نیاز خود را در محدوده تحت حاکمیت شیخ به مساحت 650 جریب از نخلستان‌های آبادان واقع شده بین بَریم[1] و بُوارده[2] تا رودخانه بهمنشیر اجاره کرد. اراضی مورد بحث برای احداث خط لوله انتقال نفت، ایستگاه‌های تلفن و تلگراف و تلمبه‌خانه‌ها و منازل مسکونی در...
اشغال ایران در جنگ جهانی اول توسط روسیه تزاری و انگلیس که بر اساس قرار داد 1907 پترزبورگ صورت گرفت، با انقلاب بلشویکی سال 1917 به اشغالی یکطرفه مبدل شد که در آن انگلیسی‌ها در وسیع‌ترین حجم پیشروی‌های نظامی در این جنگ خود را به قفقاز و آسیای مرکزی رساندند. پیروزی بلشویک‌های کمونیست در روسیه، آنها را وادار به تشکیل کمربند امنیتی از افغانستان تا ترکیه کرد که در ایران نیز پس از ناکامی قرارداد...
استان خوزستان در طی سه قرن اخیر خصوصاً با ورود استعمار انگلیس به خلیج فارس و تلاش آنها برای دست‌یابی به آب‌های گرم جنوب، و مخازن نفت منطقه و هم‌چنین کنترل هندوستان، عراق، عربستان سعودی که جزو مستعمرات انگلستان بودند، دستخوش تغییر و تحولات عدیده‌ای شده است. درگیری‌های رژیم دست‌نشانده پهلوی با کشورهای منطقه که در راستای منافع انگلیس، امریکا و اسرائیل صورت می‌گرفت، مشکلات...
شیخ خزعل از قبیله بنی کعب یکی از رجال انگلوفیل ایران بود که از دوره مشروطه به بعد در تحولات سیاسی ایران در استان خوزستان نقش مهمی داشته است. او از انقلاب مشروطیت هواداری کرد و در دوران جنگ جهانی اول نیز کمکهای شایانی به دولت انگلستان کرد. بدین ترتیب، او توانست اطمینان کامل انگلستان را به خود جلب کرده و با پشتیبانی آن دولت به حاکم قدرتمند و بی‌رقیب خوزستان تبدیل گردد. با توجه به موقعیت و اهمیت...
شیخ خزعل برای ابقا در مسند حکمرانی و حفظ موقعیت خود در منطقه دست دوستی و اتحاد به سوی انگلیس دراز کرد به همین جهت تصمیم به مذاکره با نمایندگان انگلستان در خلیج فارس گرفت این نیاز دو طرفه سبب گردید سرپرسی کاکس کنسول بریتانیا در خلیج فارس در 1910 با شیخ خزعل قراردادی بدین مضمون به امضاء رساند در این قرارداد دولت بریتانیا متعهد گردید در صورت تجاوز ایران به حقوق به قلمرو یا به اصطلاح املاک موروثی شیخ...
درآمد: در آذر ۱۳۵۱ اولین یگان نظامی ایرانی وارد عمان شد. با درخواست سلطان قابوس در ۲۹ آذر ۱۳۵۲ پیاده شدن واحدهای واکنش سریع ارتش ایران درمنطقه صلاله دومین شهر بزرگ این کشور واقع در جنوب شرق عمان شدت یافت. از تعداد نیروهای اعزامی ارقام موثقی در دست نیست و در گزارش‌های مختلف از ششصد تا چهارهزار نفر برآورد شده‌است. این عملیات سه سال طول کشید و آمار کشته شدگان هیچ وقت رسماً اعلام نشد اما برخی...
