مشروطیت مشروعه
اشاره
پس از پیروزی نهضت مشروطه و روشن شدن خطر انحراف آن، اقدامات آیت‌الله شیخ فضل‌الله نوری به عنوان یکی از عالمان بزرگ زمان، علیه مشروطه غیرمشروعه از اوایل سال 1286 شمسی آغاز شد. وی در روز سوم تیر همان سال در رأس صدها نفر از علما و روحانیون در اعتراض به انحراف این نهضت از خط شریعت در حرم حضرت عبدالعظیم در شهرری متحصن شدند. شیخ فضل‌الله از همه علما خواست علیه این جریان انحرافی به پا خیزند. وی می‌گفت: «انقلاب مشروطه از اصول اولیه خود منحرف شده و عناصر مخالف اسلام در زیر لباس مشروطه خواهی، قصد دارند، تیشه به ریشه اسلام بزنند.» این تحصن یکی از بهانه‌های مهم فاتحان تهران برای اعدام شیخ فضل الله نوری در مرداد سال 1288 بود.
«گذرستان» حاضر با نام «مشروطه مشروعه» به بررسی دیدگاههای فقهی و سیاسی آیت‌الله شیخ فضل الله نوری و تاثیر اقدامات وی در نهضت مشروطه پرداخته است.
روز 9 مرداد ۱۲۸۸ هجری شمسی شیخ فضل الله نوری، پرچمدار دفاع از مشروعیت جنبش مشروطه، به دار آویخته شد.حاج شیخ فضل الله نوری از بزرگترین علمای متنفذ ایران در قرن 13 و 14 ق. است.او فرزند ملاعباس کجوری بود و در ماه ذیحجه 1258ق در تهران به دنیا آمد. دروس مقدماتی را در تهران خواند و برای ادامه تحصیلات عازم عتبات گردید. وی از درس شیخ راضی نجفی استفاده برد و سپس به همراه دایی‌اش ـ محدث نوری‌ـ و در 1292ق به...
حجت الاسلام والمسلمین انصاری قمی فرزند مرحوم آیت‌الله حاج شیخ احمد انصاری است. مراحل علوم حوزوی را در حوزه علمیه نجف نزد استادانی چون آیت‌الله مدرس، آیت‌الله صدر و آیت‌الله لنکرانی به پایان رسانده. از ایشان علاوه بر آثاری در علوم اسلامی جمعاً25 جلد کتاب از جمله کتاب تاریخ تشیع، کتاب شیخ‌فضل‌الله نوری و مشروطیت، رویارویی دو اندیشه به چاپ رسیده است. ایشان مدرس حوزه و دانشگاه هستند....
تبیین چگونگی تناسب میان مشروطه و شریعت، یکی از مهم‌ترین بلکه بزرگترین چالش فکری جنبش تحول‌خواهی مشروطه در ایران به شمار می‌آید. در چهار سالی که می‌توان آنها را سالهای بحرانی مشروطه دانست (8 ـ 1324ق) نگرانیهای زیادی در باره مشروطه با شریعت پدید آمد. بویژه پس از مشاهدة برخی از افراطیها و افراط‌گراییها و مطالبی که در شماری از روزنامه‌های مشروطه‌خواه عنوان می‌شد، از این بابت...
روز 23 شهریور 1286 آیت‌الله شیخ‌فضل‌الله نوری پس از تعهد مجلس شورا به اسلامی بودن کشور و غیرقابل تغییر بودن احکام الهی و عدم مخالفت مشروطه با احکام شریعت به تحصن خود در جوار حرم حضرت عبدالعظیم خاتمه داد. شکل‌گیری و پیدایش انقلاب مشروطیت ایران از علل و عوامل متعدد، مشارکت اقشار و طبقات مختلف اجتماعی با افقهای فکری گوناگون و انگیزه‌ها و اهداف متفاوت ریشه گرفته است. تکاپوی جامعة...
جنبش مشروطه هر چند ریشه غربی داشت ولی تعدادی از بزرگترین مجتهدان دوران مشروطیت، تفسیری متناسب با آموزه‌های دینی و بومی عصر خود را از مشروطه ارائه دادند و کوشیدند آن را به کرسی بنشانند. آخوند ملامحمد کاظم خراسانی (1255 ـ 1329ق)، حاج میرزا حسین تهرانی (متوفی 1326ق)، آقا شیخ ملاعبدالله مازندرانی (1259 ـ 1331ق) در نجف، حاج آقا نورالله اصفهانی و آقا نجفی اصفهانی در اصفهان، و عبدالحسین لاری در فارس و شیخ...
14مهر ۱۲۸۶ هجری خورشیدی اصول متمم قانون اساسی مشروطه به امضای محمدعلی شاه قاجار رسید. با پیروزی جنبش مشروطه و امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه، قانون اساسی مشروطه به سرعت به تصویب رسید و تحولی بزرگ در همه شئون سیاسی و اداری و قضایی ایران پدید آورد. مهم‌ترین خواست مشروطه تبدیل قدرت سیاسی خودکامه به قدرتی مقید به قانون بود و نهادهای برآمده از این جنبش یعنی قانون اساسی، مجلس سنا و...
در بررسی تاریخ اندیشه دوران مشروطه وقتی به موضوع اختلاف نظر علمای مشروطه خواه با علمای مشروعه خواه میرسیم از بین آرای گوناگونی که در بیان چرایی این اختلاف گفته و نوشته اند، به جای دو دیدگاه سیاسی زودگذر، دو نگرش کلان و ماندگار را مییابیم که سبب آن اختلاف نظر شده بود. این نیز دانستنی است که برخی محققان، علت آن اختلاف را در تفاوت فهم این دو گروه از اصول و آموزه های شیعی دانسته اند وبرای نگارش...
: مشروطیت تحولى بود که بخش عمده آن به واسطه نارضایتى اقتصادى طبقاتى از جامعه از وضع موجود شکل گرفت. به همین خاطر در بررسى انگیزه هاى این حرکت مطالبه بهبود اوضاع اقتصادى را نیز برشمرده اند.[1] عجیب نیست که پا به پاى تحولات سیاسى، سخن از اصلاحات اقتصادى به میان آمده و انتظار به سامان شدن نظام اقتصادى و معیشتى مردم به شدت بالا گرفت. علاوه بر آن مشروطیت مشارکت مردم در ابعاد...
با گسترش ارتباطات و تبادلات فکری و فرهنگی میان ایرانیان با جوامع غربی، نخبگان ایرانی با مشاهده پیشرفت شگرف علمی و صنعتی که در غرب رخ داده بود، درصدد بررسی علل و عوامل عقب‌ماندگی شرق و رشد و توسعه غرب برآمدند.آنان که مرعوب اروپا شده بودند، بدون تامل و دقت کافی، اسلام را با مسیحیت تحریف شده یکسان انگاشتند و همچون منورالفکران غربی که یکسره به انکار دین ــ یعنی همان مسیحیت قرون وسطایی ــ پرداخته...
الف، دو ساحت در تاملات سیاسى دینى براى فهم فضاى حاکم بر «اندیشه ورزى سیاسى دینى» باید به بررسى نوع تاملاتى بپردازیم که به طور منطقى مطرح مى شوند، مى توان گفت: اندیشه ورزى سیاسى دینى در دو ساحت و مرحله مطرح مى شود: در یک ساحت و مرحله، اندیشه ورز سیاسى به فهم مؤلفه هاى مربوط به «اندیشه سیاسى دینى» مى پردازد و در ساحت و مرحله دیگر، اندیشه ها و مؤلفه هاى معطوف به «نظام سازى و تصمیم...
مرحوم روح الله حسینیان در سال 1334 در شیراز متولد شد. در سال 1374 به عنوان رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی منصوب شد و کتابهایی چون: رهبری در تشیع، ستاره انقلاب، زندگی‌نامه آیت‌الله سید مصطفی خمینی، 14 قرن تلاش شیعه برای ماندن، 20 سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران، 3 سال ستیز مرجعیت شیعی، 14 سال رقابت ایدئولوژیک شیعه، 1 سال برای سرنگونی حکومت شاه را به رشته تحریر درآورد. وی در شهریور 1399 به رحمت ایزدی...
محمدحسن رجبی در سال 1335 در قم متولد شد. دارای مدرک کارشناسی کتابداری و اطلاع‌رسانی از دانشگاه تهران است. از فعالیتهای ایشان می‌توان به قائم‌مقامی دائرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی و مشاورت معاونت سیمای جمهوری اسلامی کرد. از ایشان علاوه بر مقالات متعدد، کتابهایی زیر به چاپ رسیده است: زندگی سیاسی امام، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی‌گوی، رسایل و فتاوی جهادی علمای مسلمان،...
پیرامون انقلاب مشروطیت از سوی موافقان، مخالفان و منتقدان، رسائل و کتب بسیاری نگاشته شده است. بعضی از آنها در اوائل انقلاب مشروطه و دوران پایانی حکومت قاجار، بعضی در سالهای 1320 ـ 1332 و بعضی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به چاپ رسیده‌اند. بسیاری از این آثار به زیور چاپ آراسته نگردیده و به صورت خطی در کتابخانه‌های عمومی و خصوصی بایگانی شده‌اند. مطالعه و پژوهش در محتوای رسائل فوق تحقیق پیرامون...
