رضاخان، رابطه با کشورها و وابستگی
اشاره
رضاشاه با یک کودتای انگلیسی به قدرت رسید و طبعاً سیاست خارجی او و دولتهای تحت فرمانش نمی‌توانست بر مبنای جبهه‌گیری در برابر زیاده طلبی‌های انگلیس استوار شود. با این حال این ملاحظات را در برابر روسها رعایت نمی‌کرد. رضاشاه به ویژه در سالهای آخر سلطنت تلاش داشت با نزدیک شدن به آلمان، به تصور خود دولتهای روس و انگلیس را منفعل سازد. در مورد همسایگان نیز اگرچه وی مدعی بود که آنها را در اولویت سیاست خارجی خود قرار می‌دهد، مع‌الوصف پیمان‌های فیمابین با همسایگان از جمله «پیمان سعدآباد» خالی از سلطه و نفوذ انگلیسی‌ها نبود.
«پرونده» حاضر مجموعه‌ای از مقالات در زمینه سیاست خارجی ایران در عصر رضاشاه پهلوی است.
بوریس زاخاروویچ شومیاتسکی( متولد 16 نوامبر 1886 - 29 ژوئیه 1938) در سالهای 1302 تا 1304 ه.ش نماینده تام الاختیار شوروی در ایران بود .او در این عکس در کنار رضاخان سردار سپه نشسته است. همزمان با فعل و انفعالات قدرت یافتن سردار سپه و تضعیف جایگاه احمدشاه،در سالهای 1300 ، لنین با اعزام شومیاتسکی به تهران سعی داشت مانع از چرخش قدرت به نفع انگلستان در ایران شود. شومیاتسکی در جریان تصفیه استالینی در 8 ژانویه سال 1938...
تردیدی نیست که یهودیان و به طور مشخص فرقه صهیونیسم در ایران عصر پهلوی دارای امتیازات و جایگاه ویژه ای بودند. آنان در این کشور به سهولت و با طیب خاطر مشغول انجام اقدامات و فعالیت هایی بودند که در راستای اسلام زدایی و ضربه زدن به آیین اسلام صورت می گرفت. بدیهی است در اینجا روی سخن متوجه یهودیانی که سالیان سال در کنار ایرانیان به صورت مسالمت آمیز زندگی کرده بودند نیست بلکه صحبت از صهیونیست ها و...
اسناد به جا مانده از دوران گذشته، اطلاعات شگفت‌انگیزی را دربارة تکاپوی مرموز صهیونی در ایران عصر پهلوی آشکار می‌سازند. براساس اسناد معتبر تاریخی، سران و رهبران صهیونیسم، در بعضی مقاطع تاریخی، برای اسکان یهودیان در مناطق مختلف جهان و ایجاد دولت یهود، جز فلسطین، سرزمین‌های دیگری را نیز در طرح‌های خود مدنظر قرار داده بودند. از میان سرزمین‌های مورد نظر، از کشورهای آرژانتین،...
مقاله زیر، گزارشی است از وضعیت سفارتخانه‌های ایران در چند کشور خارجی در دوران حکومت رضاشاه. این مقاله تحت عنوان «سفارتخانه‌های ایران در خارجه، قبل از وقایع شهریور» به قلم نویسنده‌ای به نام نامدار در روزنامه «داریا» و سپس به نقل از این روزنامه در مجله خواندنی‌ها به چاپ رسید. با هم می‌خوانیم: نمایندگی‌های ما در روسیه عده اتباع ایران در خاک روسیه زیاد و شاید از هر کشور...
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، برای بررسی آئین حکومت‌داری رضاخان پای صحبت‌های مسعود رضایی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران در مورد چگونگی روی کار آمدن رضاخان، لغو قرارداد دارسی توسط رضاخان، دلیل رضاخان برای راه‌اندازی راه‌آهن شمال به جنوب، غارت آثار باستانی ایران توسط غربی‌ها در دوره رضاخان، توان نظامی ارتش رضاشاه و ...نشستیم. رضایی در ابتدای گفت‌وگو در مورد دلیل روی کار آمدن...
پس از جنگ جهانی اول با فروپاشی امپراتوری عثمانی از یک سو و سقوط تزاریسم و روی کار آمدن بلشویک‌ها در روسیه زمینه‌های لازم برای تعقیب استراتژی ایجاد دولت یهودی در فلسطین بیش از پیش فراهم و آماده شد. قدرت یافتن کمونیسم در شوروی نقطه عطفی در تاریخ صهیونیسم و در مسیر تحقق آرمان صهیونی برپایی دولت صهیونی بود. از نظر رهبران صهیونیسم، سرنگونی تزاریسم در روسیه یکی از بزرگترین رویدادهای تاریخ جهان...
کشف حجاب و تجددمآبی و فرنگی‌زدگی جای خود! چه اجباری در اجباری کردن این‌گونه برنامه‌ها و به‌کار بردن خشونت در مسیر تجددمآبی وجود داشت؟! شاید اگر رضاشاه و اطرافیان او کشف حجاب را به سرعت اجباری نمی‌کردند، بعضی از اقدامات مورد قبول آنها در زمینۀ نوسازی هم در گرد و غبار خشم و غیرت مردم فرو نمی‌رفت، امّا گویی لازم بود که چنین رژیم مستبد و خشک‌مغزی از طریق همین اشتباهات در نزد مردم و...
کشف حجاب در ایران پدیده‌ای ناشی از آشنایی با غرب و تجدد‌خواهی افرادی است که افکار و زندگی غربی راتجربه کرده بودند. در حالی که نخستین نشانه‌های کشف حجاب را می‌توان در دربار ناصر‌الدین شاه قاجار و سپس در محافل روشنفکری مشاهده نمود، رسمیت یافتن آن به دوره دیکتاتوری رضا شاه پهلوی باز می‌گردد. رضاخان که پیش از رسیدن به مقام پادشاهی خود را فردی دیندار و پای‌بند به اصول مذهب نشان...
روی کار آمدن رضاخان میرپنج و تأسیس حکومت پهلوی در واقع نابودی دستاوردهای حکومت پارلمانی؛ و سلطه بیش‌ازپیش استعمار انگلیس در ایران بود به طوری که روابط ایران با کشورهای دیگر را تحت تأثیر قرار می‌داد. در دهه دوم زمامداری رضاخان واقعه‌ای جزئی منجر به قطع روابط فرانسه و آمریکا با ایران شد. در آن زمان این تفکر که دولت رضاخان پهلوی دولتی وابسته و مجری سیاستهای انگلیس در خاورمیانه است، در...
«اوژن اوبن» سیاستمدار و دیپلمات فرانسوی از نوامبر 1905 تا ژوئن 1907 سمت سفارت کشورش را در تهران بر عهده داشته و از جمله انقلاب مشروطیت ایران را از نزدیک شاهد بوده است. کتاب «ایران امروز» حاصل تحقیقات وی درباره ایران طی مدت زمانی است که عهده‌دار سفارتخانه کشور خود در تهران بوده است. او طی این مدت به شهرهای مختلف ایران سفر کرد و وضعیت زندگی مردم را مشاهده نمود. مقاله زیر بخشی از کتاب مذکور...
روابط دیپلماتیک میان ایران و انگلیس از 1212 ق./ 1798 با اعزام مهدیعلی‌خان حشمت جنگ از طرف حکومت هند به ایران آغاز شد. آمدن این شخص به ایران برای آن بود تا فتحعلی‌شاه را قانع کند که به زمانشاه درانی پادشاه قدرتمند افغانستان اعلان جنگ بدهد تا توجه او از هند، به ایران معطوف شود. قبل از آن که مهدیعلی‌خان به تهران برسد، ناپلئون با لشکرکشی به مصر، به شکل جدی‌تر مستعمره انگلیس یعنی مصر را مورد...
پژوهشگران تاریخ همواره بر آن بوده اند که با استفاده از اسناد و مدارکی که در دسترس‌شان بوده است راهی به گذشته بیابند و از اوضاع مردم آن روزگار آگاهی یابند. از آنجا که بیشتر نویسندگان و مورخان پیشین بر چگونگی گذران مردم توجهی نداشته‌اند و این امور نزد آنان اهمیت چندانی نداشته است، دستیابی به این اطلاعات همواره برای محقق با دشواری همراه بوده است. بخشی از مجموعه اسناد موجود در سازمان اسناد...
یکی از مهمترین دردسرهای سیاست خارجی حکومت رضاخان روابط با روسیه شوروی بود. ولی هنوز مسئله بازرگانی بین دو کشور و ترانزیت کالاهای ایرانی از خاک شوروی و نیز مسئله شیلات بحر خزر منحل نشده بود، بندر انزلی همچنان در اختیار روسها قرار داشت و یک ناوچه توپدار شوروی در آن بندر مستقر بود ودخالتهای سیاسی روسیه در امور داخلی ایران همچنان ادامه داشت. رضاشاه کشوری را از پیشینیان خود به میراث برده بود که هنوز...
یکی از مشکلات دامنگیر ایران پس از مشروطیت، بحران مالی و اقتصادی بود. هرج‌ومرج و ناامنی بازرگانی، بر‌هم‌خوردگی معیشت سنتی ایرانیان، روی‌آوردن به زندگی شهری و نیز مشکلات ناشی از جنگ جهانی اول و حضور و رقابت قدرتهای اروپایی، عرصه را به‌قدری برای دولت و ملت ایران تنگ نمود که دولت به تکاپو برای استقراض افتاد. ماجرای اعطای وام از سوی روسیه و انگلیس، حکایتهای مفصل و جالبی از تاریخ معاصر ما را...
اسناد به جا مانده از دوران گذشته، اطلاعات شگفت‌انگیزی را دربارة تکاپوی مرموز صهیونی در ایران عصر پهلوی آشکار می‌سازند. براساس اسناد معتبر تاریخی، سران و رهبران صهیونیسم، در بعضی مقاطع تاریخی، برای اسکان یهودیان در مناطق مختلف جهان و ایجاد دولت یهود، جز فلسطین، سرزمین‌های دیگری را نیز در طرح‌های خود مدنظر قرار داده بودند. از میان سرزمین‌های مورد نظر، از کشورهای آرژانتین،...
اشغال ایران هرچند با هجوم نیروهای روس و بریتانیایی رقم خورد اما منافع میان‌مدت و درازمدت ناشی از آن به سود ایالات متحده امریکا تمام شد. از شهریور ۱۳۲۰ به بعد، برای نزدیک به چهار دهه، دولت امریکا به نحوی اساسی و جدایی‌ناپذیر درگیر امور ایران شد و به تدریج به مهمترین متحد سیاسی و نظامی محمدرضا پهلوی در سالهای سلطنتش بدل شد، هرچند پیش از اشغال ایران و در دوران پهلوی پدر نیز می‌شد ردی...
