واکنش رضاشاه به اعتراضات فرخی یزدی در مجلس:
در زمان مناسب به حساب فرخی خواهیم رسید!
سند شماره ۱
تاریخ سند: ۲۳ دی‌ماه ۱۳۰۸
نمره: ۳۰۰۱
طهران
دفتر محترم مخصوص شاهنشاهی
مطابق راپرت واصله فرخی نماینده مجلس و مدیر [روزنامه] طوفان که چندی است روزنامه او توقیف و در مجلس منزل کرده و اخیراً خیال مخالفت دارد، چند روز قبل آقای [عبدالحسین تیمورتاش] وزیر دربار [به] وسیله [عبدالله] یاسایی و [ابراهیم] ملک‌آرایی به مشارالیه پیغام داده «چون آنچه به شما نصیحت کرده‌ام نپذیرفته‌اید، اگر از طرف دولت نسبت به شما اقداماتی شود، به من مربوط نیست»، این قضیه باعث یأس فرخی شده، مصمم است در مجلس رویه [سیدرضا] فیروزآبادی را پیش گرفته، با لوایح دولت مخالفت کند، و سبب این اقدامات فرخی، کدورت از عدلیه است. خانه سردار محتشم را که در اجاره و تصرف او بوده از دست او خارج کرده، هم‌چنین در توقیف روزنامه طوفان ضمناً مشارالیه با سفارت روس مربوط و ممکن است از ناحیه آنها نیز تحریکاتی بشود. روز هیجدهم ماه جاری نیز فرخی در حیاط مجلس اظهار داشته حتی‌الامکان عملیات دولت را در مقام مجلس آشکار می‌نمایم، از دو حال خارج نیست: یا مغلوب می‌شوم یا فاتح، در صورت فتح، مجلس و مملکت صورت آزادی پیدا می‌کند، و چنان‌چه پیشرفت نکردم همان معامله‌ای که دولت با [سیدحسن] مدرس و مخالفین پارلمانی خود نمود، در خاتمۀ دوره مجلس با من می‌کند.... نمره ۱۷۵۸
رئیس کل تشکیلات نظمیه - سرتیپ کوپال
****
سند شماره ۲
تاریخ سند: ۲۳ دی‌ماه ۱۳۰۸
تلگراف
نمره صادره: ۳۰۰۱
ریاست محترم تشکیلات کل نظمیه
نمره ۱۷۵۸ از شرف‌عرض خاکپای مبارک ملوکانه ارواحنا فداه گذشت. مقرر فرمودند ابلاغ نمایم جواب فرخی را باید خود وکلا در مجلسِ علنی به سختی بدهند و او را ساکت کنند، و از اینکه تاکنون هیچ اظهاری در مجلس به مشارالیه نشده، معلوم می‌شود سایرین هم با او همراه هستند. به هرحال مشارالیه در موقع خود تعقیب خواهد شد.
****
سند شماره ۳
تاریخ سند: ۲۶ دی‌ماه ۱۳۰۸
نمره: ۳۰۱۷
از طهران
دفتر محترم مخصوص شاهنشاهی
عطف به راپرت ۱۷۹۲ دیروز فراکسیون ترقی با حضور آقای وزیر دربار تشکیل، موضوع مالیات بر عایدات و بودجه مملکتی مطرح، پس از آن معظم‌له اشخاص متفرقه را خارج و با لهجه تندی اظهار داشتند آقایانی که در موقع مهمل‌بافی[!] فرخی بله و صحیح می‌گویند و در این جلسه کاری ندارند، خارج شوند؛ این فراکسیون از موافقین دولت تشکیل شده. چند روز است اعلیحضرت قوی‌شوکت همایونی ارواحنا فداه که نهایت محبت را درباره نمایندگان معطوف داشته‌اند، به مسافرت تشریف برده‌اند، نبایستی در مقابل این‌گونه مذاکرات موهوم ساکت بوده مانع نشوند. ضمناً اظهار داشتند این قبیل مذاکرات و سؤالات و اعتراضات فرخی یا دیگران در مجلس صورت خوشی نداشته، هرگاه ادامه پیدا کند نتایج وخیمی[!] خواهد داشت، و این قضایا در خاطر مهر مظاهر ملوکانه ارواحنا فداه که پایتخت را به شما سپرده، تشریف برده، تأثیر خوبی نخواهد داشت. سیدیعقوب[انوار] با کمال افسردگی عذرخواهی کرده، او و محمودرضا طلوع منکر تصدیق نطق فرخی‌اند. پس از ختم فراکسیون محمودرضا، فرخی را ملاقات و مذاکرات فراکسیون [را] به او گفته و اظهار داشته بیش از این مذاکراتی در مجلس ننماید. مشارالیه متقاعد نشده است. متمنی است به شرف‌عرض خاکپای مهر اعتلای اقدس همایون شاهنشاهی ارواحنا فداه برسانید. [نمره] ۱۸۰۶
رئیس کل تشکیلات نظمیه، سرتیپ محمدصادق کوپال
****
سند شماره ۴
تاریخ سند: ۲۹ بهمن‌ماه ۱۳۰۸
نمره: ۳۱۷۳
از طهران
دفتر محترم مخصوص شاهنشاهی
جواب نمره ۳۰۰۱، آقای وزیر دربار برای اسکات و تنبیه فرخی که محرک داشته، اقدامات کرده‌اند. چون موضوع قابل اهمیت نبوده راپرت عرض نشده. تفصیل در ورود موکب مسعود مبارک به عرض خاکپای مبارک خواهد رسید. مظنونین تحت مراقبت می‌باشند. متمنی است مراتب را به شرف‌عرض خاکپای جواهرآسای اقدس همایون شاهنشاهی ارواحنا فداه برسانید. نمره ۱۷۸۵
رئیس کل تشکیلات نظمیه، سرتیپ محمدصادق کوپال
نظرات