احمد قوام یا قوام‌السلطنه
0

اشاره

احمد قوام یا قوام‌السلطنه از جمله سیاستمدارانی است که نام و سرنوشت او به دوران پهلوی اول ودوم گره خورده است‌. او پنج بار نخست وزیر شد. اگرچه کابینه‌های وی غالباً عمر کوتاهی داشتند، امّا مسیری که قوام در مدیریت سیاسی جامعه ایران از سال 1300 هجری خورشیدی دنبال کرد، مهمترین بستر را برای نفوذ امریکا در اقتصاد و سیاست و فرهنگ جامعه ایرانی باز کرد. شاید بتوان گفت در میان رجال عصر پهلوی قوام نخستین سیاستمدار ایرانی بود که چشم به امریکا و سرمایه‌داری به ظاهر بی طرف آن داشت‌. قوام‌السلطنه در 31 تیر 1334 در 84 سالگی درگذشت.

مجله «گذرستان» حاضر زندگی و حوادت عمده دوران قوام‌السلطنه را مورد بررسی قرار داده است.


زندگی و زمانه قوام السلطنه

زندگی و زمانه قوام السلطنه

روز 5 بهمن 1301 قوام السلطنه رئیس الوزرا در اثر افزایش اعتراضات مردم و نمایندگان مجلس از مقام خود استعفا کرد. دولت وی در 26 خرداد 1301 بعد از استعفای میرزا حسن خان مشیرالدوله شکل گرفته بود و استعفای وی نیز قبل از رئیس الوزرایی مستوفی الممالک صورت گرفت .  احمد قوام ملقب به قوام‌السلطنه (1334ـ 1252ش) از جمله سیاستمدارانی است که هم در دوره قاجار ، هم در عصر پهلوی اول و هم در دوران پهلوی دوم صاحب مناصب عالی...

ادامه مطلب

در باره  عمارت تاریخی قوام السلطنه

در باره عمارت تاریخی قوام السلطنه

علیرضا تابش در گفت و گو با خبرنگار حوزه سینما ایرنا درباره اخباری که طی چند روز اخیر درباره موزه آبگینه و خروج بنیاد سینمایی فارابی از این مجموعه تاریخی منتشر شده، اظهار داشت: در سال 1362 و زمانی که موزه های کشور زیر نظر وزارت علوم اداره می شد با توافق وزرای وقت، علوم و ارشاد اسلامی اجازه داد، بنیاد سینمایی فارابی در محل سابق فرهنگسرای نوبهار (ساختمان فعلی بنیاد سینمایی فارابی) مستقر شود. وی افزود:...

ادامه مطلب

فرمان مشروطیت به دستخط قوام السلطنه

فرمان مشروطیت به دستخط قوام السلطنه

   احمد قوام، معروف به «قوام السلطنه» در 1252 ش. در تهران متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم معتمد السلطنه از رجال دورۀ ناصری و جدش قوام الدوله وزیر دفتر استیفا بود. مادرش طاووس خانم، دختر میرزا محمدخان مجدالملک سینکی، صاحب رسالۀ مجدیه و پدر میرزا علی خان امین الدوله است. قوام تحصیلات مقدماتی را به اتفاق برادرش حسن وثوق نزد آموزگاران خصوصی سپری کرد، سپس در زمینه ادبیات فارسی و صرف و نحو عربی، عروض...

ادامه مطلب

دولت قوام السلطنه از ابتدا تا انتها

دولت قوام السلطنه از ابتدا تا انتها

قوام‌السلطنه در 29 می 1921 به ریاست وزرا برگزیده شد و یکسره از زندان به دفتر ریاست وزرا رفت: «شاه پس از اینکه با استنکاف لیبرال‌ها رو به رو شد، روز گذشته قوام‌السلطنه را به ریاست وزرا منصوب کرد. وی برادر کوچک‌تر وثوق‌الدوله است و از سال 1910 تا 1918 در کابینه‌های مختلف حضور داشته است. پس از آن حکومت خراسان بر عهده وی نهاده شد؛ تا اینکه رئیس‌الوزرای اخیر [سید ضیاء] در ماه مارس او را دستگیر و...

ادامه مطلب

خاطرات سیاسی قوام السلطنه به همراه عکس‌های منتشرنشده وی منتشر می‌شود

خاطرات سیاسی قوام السلطنه به همراه عکس‌های منتشرنشده وی منتشر می‌شود

خاطرات سیاسی قوام السلطنه، حکیم خیام نیشابوی و آشنایی با رمز و رازهای نویسندگی کتاب‌هایی هستند که انتشارات معین پس از ماه مبارک رمضان وارد بازار کتاب می‌کند.   لیما صالح رامسری مدیر انتشارات معین در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات فارس خبر از انتشار 3 کتاب جدید در این نشر در آینده نزدیک داد و گفت: کتاب‌های خاطرات سیاسی قوام السلطنه، حکیم خیام نیشابوری و آشنایی با رمز و رازهای نویسندگی...

ادامه مطلب

قوام السلطنه کیست‌؟

سالروز درگذشت احمد قوام

قوام السلطنه کیست‌؟

تنها کسی که در تاریخ ایران پنج بار نخست وزیر شد

قوام السلطنه از جمله سیاستمدارانی است که نام و سرنوشت او به دوران پهلوی اول ودوم گره خورده است‌. او 5 بار نخست وزیر شد؛ اگرچه کابینه‌های وی غالباً عمر کوتاهی داشتند، امّا خطی که قوام در مدیریت سیاسی جامعه ایران ازاولین سال قرن جاری هجری دنبال کرد، مهمترین بستر را برای نفوذ امریکا در اقتصاد و سیاست و فرهنگ جامعه ایرانی باز کرد. شاید بتوان گفت در میان رجال عصر پهلوی قوام نخستین سیاستمدار ایرانی...

ادامه مطلب

درگیری قوام السلطنه و آیت الله کاشانی

درگیری قوام السلطنه و آیت الله کاشانی

 احمد قوام فرزند ابراهیم‌خان معتمدالسلطنه و برادر کوچک‌تر حسن وثوق‌الدوله سال 1252 شمسی برابر با 1290 هجری قمری در تهران چشم به جهان گشود. تحصیلات مقدماتی را به همراه برادرش حسن وثوق نزد دایی خود میرزا علی‌خان امین‌الدوله فراگرفت. سپس به کسب علم در صرف و نحو، ادبیات عرب، منطق، قواعد فقه و اصول، فلسفه و عرفان پرداخت و زبان فرانسه را نیز آموخت و به واسطه خط زیبایی که داشت در نوجوانی باتلاش...

ادامه مطلب

فرازهایی از زندگی قوام السلطنه

فرازهایی از زندگی قوام السلطنه

قوام السلطنه از جمله سیاستمدارانی است که نام و سرنوشت او به دوران پهلوی اول ودوم گره خورده است‌. او 5 بار نخست وزیر شد؛ اگرچه کابینه‌های وی غالباً عمر کوتاهی داشتند، امّا خطی که قوام در مدیریت سیاسی جامعه ایران ازاولین سال قرن جاری هجری دنبال کرد، مهمترین بستر را برای نفوذ امریکا در اقتصاد و سیاست و فرهنگ جامعه ایرانی باز کرد. شاید بتوان گفت در میان رجال عصر پهلوی قوام نخستین سیاستمدار ایرانی...

ادامه مطلب

بازگشت قوام‌السلطنه در اسناد وزارت خارجه آمریکا

بازگشت قوام‌السلطنه در اسناد وزارت خارجه آمریکا

  از آنجا که مشیرالدوله در حمایت از شرکت نفت انگلیس- ایران برای دست یابی به امتیاز نفت شمال کوتاهی کرد و از پذیرفتن درخواست این شرکت سر باز زد، نارضایتی بریتانیا را برانگیخت.[i] حسین علاء وزیرمختار ایران در واشنگتن، در تاریخ 2 فوریه 1922 با دیرینگ، معاون وزیر خارجه آمریکا، در دفتر وزارت خارجه، ملاقات کرد: «وزیر مختار ایران شدیداً بر این امر پا فشاری می‌کرد که بریتانیا تلاش...

ادامه مطلب

تجربه قوام در مذاکره با شوروی

تجربه قوام در مذاکره با شوروی

 اگر «سیاستمدار» را کسی بدانیم که با کمترین هزینه ها بیشترین منافع را برای مجموعه یی به دست می آورد یا سیاستمداری را فن کسب قدرت و نگهداری آن بدون نابود کردن دیگران بدانیم پس یکی از نمونه های مشهور سیاستمداران معاصر ایران احمد قوام السلطنه خواهد بود. بیشتر گروه های سیاسی دوران پهلوی قوام را دشمن خود می دانستند؛ توده یی ها، نظامیان سلطنتی، طرفداران انگلیس، جبهه ملی و هر جریان سیاسی دیگر که...

ادامه مطلب

توده‌ای‌ها در کابینه‌ی قوام‌السلطنه

توده‌ای‌ها در کابینه‌ی قوام‌السلطنه

برچیده‌شدن نظام خودکامه‌ی رضاشاهی در شهریور 1320 و اشغال ایران توسط متفقین اگر چه از نظر اقتصادی و اجتماعی پیامدهای ناگواری به همراه داشت، اما دست کم باعث شد فضای مناسبی برای فعالیت احزاب و گروه‌ها پدید آید. در نتیجه‌ی تصمیمات شاه جدید که شرط برقراری آزادی را در تشکیل احزاب می‌دانست، کاریکاتوری از دموکراسی در جامعه‌ی ایران پدیدار شد. بازیگران تازه‌ای در عرصه‌‌ی شطرنج سیاسی کشور...

ادامه مطلب

حزب دمکرات قوام، اسب تروای مظفر بقائی

حزب دمکرات قوام، اسب تروای مظفر بقائی

 در 8 مه 1945 م./ 18 اردیبهشت 1324ش. با تسلیم ارتش آلمان جنگ دوم جهانی به پایان رسید ولی بحران ناشی از جنگ در ایران ادامه یافت. طبق مفاد کنفرانس یالتا نیروهای اشغالگر باید ظرف شش ماه بعد از خاتمه جنگ، خاک ایران را ترک میکردند ولی چنین نشد. مقارن با خاتمة جنگ، اتحاد شوروی حمایت خود را از فرقة دمکرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری شدت بخشید. در 21 آذر 1324 فرقه در آذربایجان حکومت خودمختار اعلام کرد و با...

ادامه مطلب

قوام السلطنه در دوران پهلوی

قوام السلطنه در دوران پهلوی

احمد قوام ملقب به قوام السلطنه (1334ـ 1252ش) پسر میرزا ابراهیم معتمد السلطنه برادر وثوق‌الدوله از رجال معروف تاریخ معاصر ایران علی‌الخصوص عصر پهلوی است. او تحصیلات مقدماتی را به اتفاق برادرش حسن وثوق نزد معلمین خصوصی فرا گرفت و سپس در زمینۀ ادبیات فارسی و صرف و نحو عربی، عروض ، قافیه‌ها ، معانی بیان و ریاضیات قدیم ادامۀ تحصیل داد و مدتی نیز در مدرسه مروی به آموزش فلسفه و حکمت اشتغال ورزید. او در 12...

ادامه مطلب

دولت قوام السطنه و اولین توطئه درباره محمدرضا شاه

دولت قوام السطنه و اولین توطئه درباره محمدرضا شاه

بلوای 17 آذر 1321 یکی از حوادث بسیار مهم اوایل سلطنت محمدرضا پهلوی است، شاه جوان که در سال اوال سلطنت خود ، نخست وزیری چون محمدعلی فروغی و سهیلی را تجربه کرده بود، در زمان نخست وزیری، احمد قوام، سومین نخست وزیر، دوران سلطنتش، دچار واهمه از دست دادن تخت سلطنت شد. او تمام مراحل دیوانی را در دوره قاجاریه طی کرده بود و بیش از 20 بار وزارت و 2 بار نخست وزیری را تجربه کرده بود. شاه که خود را در مقابل رقیبی...

ادامه مطلب

قوام در خدمت دیکتاتور در اسناد وزارت خارجه آمریکا

قوام در خدمت دیکتاتور در اسناد وزارت خارجه آمریکا

 قوام‌السلطنه در 29 می 1921 به ریاست وزرا برگزیده شد و یکسره از زندان به دفتر ریاست وزرا رفت: «شاه پس از اینکه با استنکاف لیبرال‌ها رو به رو شد، روز گذشته قوام‌السلطنه را به ریاست وزرا منصوب کرد. وی برادر کوچک‌تر وثوق‌الدوله است و از سال 1910 تا 1918 در کابینه‌های مختلف حضور داشته است. پس از آن حکومت خراسان بر عهده وی نهاده شد؛ تا اینکه رئیس‌الوزرای اخیر [سید ضیاء] در ماه مارس او...

ادامه مطلب

روزنامه سعادت افراد لاهیجان؛ تریبونی بر علیه قوام السلطنه

روزنامه سعادت افراد لاهیجان؛ تریبونی بر علیه قوام السلطنه

در دهه بیست و سی خورشیدی، با به جریان افتادن قانون صدور مجوز نشر روزنامه در سطح کشور بسیاری از اشخاص علاقه‌مند به روزنامه نگاری درصدد ایجاد پایگاهی مطبوعاتی بودند. دو دهه بیست و سی خورشیدی را باید عصر شکوفایی مطبوعات ایران دانست. عصری که با به جریان افتادن قانون صدور مجوز نشر روزنامه در سطح کشور بسیاری از اشخاص علاقه مند به روزنامه نگاری درصدد ایجاد پایگاهی مطبوعاتی برای خود...

ادامه مطلب

مردی که نخست وزیری‌اش باعث قیام در ایران شد

فرازهایی از زندگی قوام السلطنه

مردی که نخست وزیری‌اش باعث قیام در ایران شد

قدرت گرفتن تدریجی قوام و منزلت او نزد انگلیسی‌ها و آمریکائی‌ها، شاه را نگران ساخته بود. شاه بیم از آن داشت که جایگاه قوام نزد انگلیسی‌ها و آمریکائی‌ها سبب تضعیف موقعیت وی در کشور گردد. قوام السلطنه از جمله سیاستمدارانی است که نام و سرنوشت او به دوران پهلوی اول و دوم گره خورده است‌. او 5 بار نخست وزیر شد؛ اگر چه کابینه‌های وی غالباً عمر کوتاهی داشتند، امّا خطی که قوام در مدیریت...

ادامه مطلب