فرمان مشروطیت به دستخط قوام السلطنه

   احمد قوام، معروف به «قوام السلطنه» در 1252 ش. در تهران متولد شد. پدرش میرزا ابراهیم معتمد السلطنه از رجال دورۀ ناصری و جدش قوام الدوله وزیر دفتر استیفا بود. مادرش طاووس خانم، دختر میرزا محمدخان مجدالملک سینکی، صاحب رسالۀ مجدیه و پدر میرزا علی خان امین الدوله است. قوام تحصیلات مقدماتی را به اتفاق برادرش حسن وثوق نزد آموزگاران خصوصی سپری کرد، سپس در زمینه ادبیات فارسی و صرف و نحو عربی، عروض و قافیه و معانی بیان و ریاضیات قدیم ادامه تحصیل داد و مدتی نیز در مدرسه مروی به آموزش فلسفه و حکمت اشتغال ورزید. تلاش او در حسن خط موجب شد که در شمار خطاطان درجة اول قرار گیرد.

وقتی قوام به سن رشد رسید، معتمدالسلطنه شمه‌ای از تحصیلات و نمونه‌ای از خط او را نزد ناصرالدین شاه برد و برای فرزند خود تقاضای شغل و لقب کرد. شاه او را جزء پیشخدمتان مخصوص قرار داد و به «دبیر حضور» ملقب کرد. فرمان مشروطیت ایران، که به امضای مظفرالدین شاه، به قلم قوام است.

در سال 1314 ق. میرزاعلی خان امین الدوله دائی او، به عنوان پیشکار ولیعهد، به آذربایجان رفت و میرزا احمد دبیر حضور را نیز به عنوان منشی و رئیس دفتر مخصوص با خود به مأموریت برد. چند ماهی پس از این مأموریت، امین الدوله به تهران احضار شد و به جای میرزا علی اصغر خان امین السلطان به صدرات رسید و قوام، منشی و رئیس دفتر او شد.

قوام در 1324ق. پس از فوت نریمان خان قوام السلطنه وزیر مختار ایران در اتریش، با اهدای 25 هزار اشرفی، از شاه لقب قوام السلطنه را گرفت در دورۀ مشروطیت پس از فتح تهران (1327)، معاون وزیر داخله شد و به واسطه ی تجارب کاری مدتی نیز در وزارت داخله ، وزارت جنگ و وزارت مالیه مشغول بود

قوام، مجموعاً پنج بار نخست‌وزیر و متجاوز از بیست بار وزیر، یک بار فرمانروای کل خراسان و یک دوره هم، وکیل مجلس شد. وی ذاتاً مردی مستبد و قانون‌شکن و جاه طلب بود، و دوران صدارت او همیشه با هیاهو و سروصدای فراوان همراه بود. او از آغاز تا پایان حیات سیاسی خود با وارد کردن امریکا درامور سیاسی، نظامی و اقتصادی ایران، برای بدست آوردن حمایت آن کشور و خنثی کردن نفوذ روس و انگلیس تلاش کرد. فلسفۀ سیاست خارجی قوام به عنوان سیاستمداری عمل گرا، همواره بر محور موازنۀ مثب استوار بود.

این سیاست، در سال های پس از جنگ جهانی دوم با حضور همه جانبه و رو به افزایش امریکا شکل عملی به خود گرفت و ایران به یکی از مهم ترین پایگاه های استراتژیک و حافظ منافع امریکا در خاورمیانه تبدیل شد.

قوام در عرصۀ تحولات داخلی نیز زمینه ساز شکل گیری و گسترش جریان سیاسی جدیدی به نام یانکوفیل ها شد. بی تردید او از برجسته ترین پیشگامان توسعه حضور امریکا در ایران، تا قبل از کودتای 1332 به حساب می آید.

قوام پس از استعفا از مقام نخست وزیری،  در سال 1331ش. کاملاً تاب و توان خود را از دست داد و غالباً بیمار بود. وی در تیرماه 1334 در سن 82 سالگی درگذشت و در مقبرة خانوادگی در قم مدفون شد.