آرتور میلسپو
اشاره
میلسپو اقتصاددان آمریکایی کسی بود که پس از جنگ جهانی اول برای سرو سامان دادن به امور مالیه کشور به دعوت دولت احمد قوام وارد ایران شد. از جمله کارهای وی اخذ مالیات از رجال و متنفذین مملکت، تاسیس ادارات مالیه و بسط و نفوذ مامورین مالیاتی در اغلب شهرهای ایران، تصویب قانون خزانه‌داری کل، تمرکز عایدات و مخارج در خزانه‌داری کل و.... بود. بدیهی است فعالیت میلسپو و همراهان وی از ابتدا با مخالفت مالکان بزرگ و اشراف کشور که سالیان متمادی از پرداخت عوارض قانونی خود طفره می‌رفتند، رو به رو شد. آنان مشکلات عدیده‌ای برای میلسپو به وجود آوردند. در مجلس نیز مخالفت‌هایی برپا شد و بعد از رسیدن رضاخان به رییس‌الوزرایی روابط او نیز با هیئت آمریکایی تیره شد. لذا پس از پنج سال به کار میلسپو در ایران خاتمه داده شد. او که در آذر 1301 کار خود را در ایران شروع کرده بود در خرداد 1306 از ایران خارج شد.
بعد از شهریور ۱۳۲۰ که متفقین وارد ایران شدند، دولت وقت ایران، باز به دلیل بحرانهای مالی و اقتصادی در کشور، از میلسپو دعوت کرد به ایران بازگردد. میلسپو در دی 1321 وارد ایران شد و در دی 1323 در شرایط نارضایی عمومی نسبت به عملکردش، ایران را ترک کرد.
«گذرستان» حاضر به بررسی عملکرد میلسپو و همراهانش در این دو مقطع پرداخته است.
: روز 26 آبان 1301 دکتر «آرتور میلسپو» اقتصاددان آمریکایی که لایحه استخدام وی به عنوان مسئول امور مالی ایران در جلسه علنی روز 4 مرداد همان سال در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود، همراه یک هیأت مالی آمریکا وارد تهران شد. وی یکی از نخستین مستشاران آمریکایی بود که پای به کشور ما می‌گذاشت. مقاله حاضر به بررسی عملکرد وی طی دو سفر به ایران پرداخته است. ******** تاریخ معاصر ایران دوستان و...
گزارش هارت از اولین ملاقاتش با رضاشاه در فوریه 1930 بسیار روشنگر است. اولین برداشتش از شاه این بود که با مردی ملاقات کرده است که «فقط چند قدم با توحش فاصله دارد.» هارت در پایان مأموریتش در دسامبر 1933 به این نتیجه رسیده بود که برداشت اولش از رضا شاه بیش از حد خوشبینانه بوده است. رضا شاه خیلی بدتر از چیزی بود که هارت تصور کرده بود. گزارش‌های مفصلی از ضرب و شتم وحشیانه انسان‌های...
فاصلة زمانی سالهای 1921 تا 1941 در تاریخ ایران بیشتر به یک خلأ می‌ماند. برغم کتاب‌های تاریخی متعددی که نوشته شده است، اطلاعات بسیار ناچیزی از این دوره در دست است. قحطی اسناد و مدارک تاریخی را می‌توان از انتشار فقط یک جلد مدارک مربوط به رضا شاه در این دوره، که در سال 1999 در تهران انتشار یافت، کاملاً دریافت. به چندین دلیل روشن، مدارک مستندِ بسیار اندکی در ارتباط با این دوره وجود دارد. نخست اینکه...
«جان گونتر» نویسنده آمریکایی در کتابش با عنوان «در درون آسیا» که در سال 1939 منتشر ساخت، فصلی را به رضاشاه اختصاص داده است. گونتر درباره زندانیان سیاسی عصر رضاشاه می‌نویسد: «نه محاکمه‌ای وجود دارد، و نه حکم دادگاهی. خصم باید از میان برداشته شود، و اگر مرگش بنا به مصلحت ضرورت یابد، نه با تبر میرغضب و گلوله تفنگ جوخة اعدام که با روش ملودرام‌تر خوراندن سم به سراغش می‌آید....
خاورمیانه به خاطر برخورداری از ثروتهای طـبیعی و ارزش راهـبردی آن،از دیرباز طرف توجه قدرتهای استعمارگر بوده است.این منطقه بویژه بین النهرین،مصر و ایران بـه واسطه وجود آثار باستانی و مصنوعات و عتیقه‌جات بهانه‌ای برای تردد و تجمع غریبان فراهم کـرد.آثار یاد شده،نـشانه تـمدنهای کهن و غنی مردمان این سرزمین است و همواره موجب رشک و حسد کشورهای غربی بوده...
میلسپو در کتاب 1946 خود [=آمریکائیان در ایران] گوشه‌هایی از حکومت وحشت رضاشاه را شرح می‌دهد. او می‌نویسد که رضاشاه «هزاران نفر را حبس کرده و صدها نفر را کشته بود، و بعضی‌ها را با دست‌های خودش به قتل رسانده بود.» در نتیجه این حکومت وحشت، «بر دل مردم ترس افتاده بود. به هیچ‌کس نمی‌شد اعتماد کرد؛ و اَحدی جرأت اعتراض یا انتقاد نداشت.... شواهد فراوان و متأسفانه مجاب کننده‌ای نیز نشان می‌داد که...
میلسپو در ایران روز 19 بهمن 1321 دکتر میلسپو برای اداره امور مالی ایران وارد تهران شد. وی طی سالهای 1301 تا 1304 نیز جزو هیأت کارشناسان مالی آمریکا در ایران فعالیت کرد. آرتور چستر میلسپو ( Arthur. Chester) روز اول مارس 1883 م، در مزرعه‌ای واقع در پنج مایلی شهر «اگوستا» ( Augusta ) در ایالات میشیگان متولد شد. دوره دبیرستان را در شهر «آگوستا» در سال 1902 به پایان رساند. در سال 1908 درجه لیسانس از کالج...
«آرتور میلسپو» خزانه‌دار آمریکایی ایران که توسط دولت رضاشاه به این سمت منصوب شده بود، در سال 1305 هجری شمسی (13 ژوئیة 1926 میلادی) گزارشی از وضعیت فساد مالی در قشون رضاخان منتشر کرد. گزارش میلسپو در 69 صفحه 14 اینچی و بدون فاصله بین سطرها تهیه شده بود. او در گزارش خود از فساد گسترده، اختلاس و اخاذی افسران قشون خبر می‌دهد. «ارتش ملی» رضا [خان] که تشکیل آن را از بزرگترین دستاوردهای او خوانده و...
انگلیسی‌ها پس از تصرف نظامی ایران، بر این کشور و منابع نفتی آن تسلط کامل و دائم یافتند. تسلط کامل بر ایران از طریق حکومت استبدادی نظامی با کودتای 21 فوریة 1921 ممکن گردید. با توجه به مدارکی که وزارت امور خارجه به تازگی منتشر کرده مشخص شده است که با وجود انکار انگلیسی‌ها، آنها کودتا را برنامه‌ریزی و هدایت کرده‌اند و نیروهای نظامی و سفارت انگلستان در این کودتا نقش داشته‌اند. کودتا را رضا...
«آرتور میلسپو» رئیس هیأت مستشاران مالی آمریکا در ایران که چند سال از مأموریت خود را در دوران حکومت رضاخان گذرانده بود، در کتاب خود تحت نام «آمریکاییها در ایران» گوشه‌هایی از وضعیت اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و قضایی ایران عصر رضاخان و همچنین حمایت بی‌چون و چرای انگلیسی‌ها از وی را تشریح کرده است. او می‌نویسد: «رضاشاه هزاران نفر را حبس کرده و صدها نفر را کشته بود، و...
هدف از این مقاله بررسی نقش رذیلانة انگلستان در تاریخ معاصر جهت تجزیه و تقسیم ایران است. این نقش رذیلانه هنوز هم به قوت خود باقی است و مطمئناً در حرکتهای تجزیه‌طلبانه بعد از پیروزی انقلاب و زمان حال نیز دست‌های پیدا و پنهان پیر استعمار دیده می‌شود. با اشارة کوتاهی به یکی از دوره‌های تاریخی تقسسیم ایران به اصل مطلب می‌پردازیم. تقسیم ایران بین روسیه و عثمانی در اواخر دورة صفوی به دنبال...
خودسری فرماندهان قشون در جنوب ایران که در فصل هشت به آن شد، با فرا رسیدن تابستان سال 1925 وضعیت بدتری پیدا کرد. دوازده نفر از عشایر منطقه در 25 ژوییه 1925، به کنسول‌یاری آمریکا در بوشهر پناه بردند: این افراد از دست نیروهای قشون گریخته‌اند که تمام مردان داخل و خارج شهر را دستگیر و آنها را وادار به حمل ملزومات نظامی می‌کردند. این کوچ‌نشینان برای ییلاق چادرهایشان را نزدیک کنسول‌یاری...
جنگ دوم جهانی از ابتدا با آثار ویرانگر و مخربی در داخل کشور همراه بود. تورم، افزایش قیمتها، تشکیل بازار سیاه، کمبود خوار و بار ، احتکار و قحطی که نتیجه مستقیم حضور ارتش‌های بیگانه بود، موجبات نارضائی شدید مردم را فراهم ساخته بود. از طرفی به همین دلائل نفرت گسترده‌ای از انگلیس و روسیه به عنوان عوامل اصلی این نابسامانیها در جامعه وجود داشت. جامعه از یکسو نیازمند رسیدگی به اوضاع وخیم اقتصادی و...
پژوهندگان مسایل ایران، مدّتها درباره موفقیّت کودتای 1921 در اندیشه بوده‌اند. بسیاری از ایرانیان، از همان آغاز بر این عقیده بودند که بریتانیایی‌ها، پشت این کودتا بوده‌اند. بریتانیایی‌ها هم به نوبه خود، هرگونه مداخله‌ای را انکار کردند. امّا اخیراً انتشار خاطرات روزانه فیلد مارشال سرادموند آیرونساید نشان داده است که بریتانیایی‌ها، به نوعی با این قضیه ارتباط داشته‌اند......
مخبرالسطنه هدایت در باره میلسپو گفته است: «میلسپو را فکر دیکتاتوری به سر آمده است، حضور قشون آمریکا بادی به دماغ او انداخته، مدعی است که پیشنهاد تعلیمات عمومی چرا بدون استخضار مجلس به او داده شده است... میلسپو را از سفر قبل می‌شناسم یکدنده است و بد کله». آرتور میلسپو، مستشار آمریکایی، از جمله مستشاران مالی شناخته شده در ایران است که دوبار به استخدام ایران درآمد. میلسپو اولین بار در سال...
از رضاشاه نمی‌بایست یک نقش محدود یا نقشی مطابق قانون اساسی انتظار داشت. او موجودی بود با عریزه‌های بدوی، بی‌رحم و بی‌اعتقاد به قانون که عده‌ای نوکرصفت و چاپلوس دوره‌اش کرده بودند و چند نفر کم‌جرئت و خودخواه به او مشاوره می‌دادند. او از صمیم قلب و عمیقاً از وضع نابسامان کشورش تکان خورده بود، به توانایی خودش اطمینان داشت و از اعتماد به نفس فوق‌العاده‌ای برخوردار بود. هیچ...
«جان گونتر» نویسنده آمریکایی در کتابش با عنوان «در درون آسیا» که در سال 1939 منتشر ساخت، فصلی را به رضاشاه اختصاص داده است. گونتر درباره زندانیان سیاسی عصر رضاشاه می‌نویسد: «نه محاکمه‌ای وجود دارد، و نه حکم دادگاهی. خصم باید از میان برداشته شود، و اگر مرگش بنا به مصلحت ضرورت یابد، نه با تبر میرغضب و گلوله تفنگ جوخه اعدام که با روش ملودرام‌تر خوراندن سم به سراغش می‌آید. آنهایی...
دکتر آرتور میلسپو در تاریخ معاصر ایران به عنوان خزانه دار آمریکایی ایران مشهور است . او یک بار در فاصله سالهای 1301 تا 1306 در زمان رضاخان و یک بار در دی ماه 1321 در بحبوحه جنگ جهانی دوم و اشغال ایران به عنوان رئیس کل دارائی ایران استخدام شد و به ایران آمد و تا بهمن ماه 1323 همراه با 60 کارشناس آمریکایی به اداره امور مالیه ایران پرداخت . کتاب « آمریکاییها در ایران » خاطرات ماموریت دکتر آرتور میلسپو...
سختگیری نمی‌کردم، کارم تمام بود ابوالحسن ابتهاج در یکی از مقاطع حساس تاریخ معاصر به ریاست بانک ملی رسید. ابتهاج در شرح خاطراتش پس از توصیف مخاطرات سمت خویش، روحیات ایرانی‌ها و مقوله معاش و زیست کاری‌شان را بیان می‌کند. وی ایرانی‌ها را «باهوش و با استعداد فوق‌العاده ولی بی‌دقت» می‌داند و همچنین در جای دیگر می‌گوید: «ایرانی همان‌‌قدر که استعداد دارد درستکار باشد،...
پس از کودتای 1299 شمسی و سقوط حکومت سید ضیاء الدین طباطبایی،رضا شاه که در اثر جنگ‌های خود با رؤسای ایلات شورشی در ایران امنیت به وجود آورده بود،اندک‌اندک دارای قدرت و اقتدار بی‌مانندی شد و درصدد برآمد با جلب سرمایه‌ی خارجی و دعوت مستشاران و مهندسان مالی ایالات متحده‌ی امریکا تحت سرپرستی آرتور میلسپو،به اصلاح و تجدید سازمان تشکیلات مالی ایران بپردازد. میلسپو،ابتدا به...
آرتور چستر میلسپو، اول مارس 1883 در مزرعه‌ای واقع در پنج مایلی شهر آگوستا در ایالت میشیگان متولد شد. دوره دبیرستان را در شهر آگوستا سال 1902 به پایان رساند. سال 1908 درجه لیسانس را از کالج آلیبون، سال 1910 فوق لیسانس را از دانشگاه ایلینویز و بالاخره سال 1912 درجه دکترای خود را در رشته اقتصاد از دانشگاه معروف جان هاپکینز دریافت کرد. وی اواخر سال 1918 در وزارت خارجه آمریکا استخدام شد و به عنوان مشاور درجه...
روز ۱۳ مرداد ۱۳۰۶، آرتور میلسپو مستشار مالی امریکا به دلیل اختلاف با سران حکومت وقت از جمله رضاخان و نصرت‌الدوله فیروز، وزیر دارایی، ایران را ترک کرد. به گزارش ایسنا، «تاریخ ایرانی» در ادامه نوشت: قبل از افتتاح مجلس چهارم مشکلات فراوان مالی و اقتصادی گریبان‌گیر کشور ایران شده بود، از این جهت که جنگ جهانی اول صدمات و خسارات فراوانی را فراهم آورده بود و سازمانی منطقی هم برای اداره...
آرتور چستر میلسپو1 ( Arthur. Chester) روز اول مارس 1883 م، در مزرعه‌ای .واقع در پنج مایلی شهر «اگوستا» ( Augusta ) در ایالات میشیگان متولد شد. دوره دبیرستان را در شهر «آگوستا» در سال 1902 به پایان رساند. در سال 1908 درجه لیسانس از کالج «آلیبون» (Albion college)، در سال 1910 درجه فوق لیسانس از دانشگاه ایلی نویز و بالاخره در سال 1912 درجه دکترای خود را (پی . اچ. ای) در رشته «اقتصاد» از دانشگاه معروف...
