انگلیس - قرارداد گس گلشائیان
اشاره
قرارداد گس-گلشاییان یا «قرارداد الحاقی»، پیمانی است که در تاریخ ۲۶ تیر ۱۳۲۸ بین دولت ایران و نمایندگان شرکت نفت ایران و انگلیس به عنوان ضمیمه قرارداد ۱۹۳۳ امضا شد. بر اساس این قرارداد شرکت نفت تعدیلاتی در مبالغ پرداختی به ایران را می‌پذیرفت. عنوان قرارداد نیز از نام دو تن از مذاکره کنندگان یعنی سِر نویل گَس (از مقامات شرکت) و عباسقلی گلشائیان (وزیر دارایی ایران) گرفته شده‌است. این قرارداد با تلاش اقلیت مجلس پانزدهم (خصوصاً حسین مکی) به تصویب مجلس شورای ملی نرسید و به جای آن قانون ملی شدن صنعت نفت در دوره شانزدهم تصویب شد.
«گذرستان» حاضر قرارداد گس-گلشاییان، علت انعقاد و علت ناموفق ماندن آن را مورد بررسی قرار داده است.
به دلیل رقابت قدرت‌های استعماری بر سر نفت ایران و صدماتی که ایران از این رقابت‌ها دید، مجلس در مهر1326ش. قانونی تصویب کرد که بر اساس آن، اعطای هر گونه امتیاز به دولت‌های خارجی ممنوع شد. دولت برای اجرای قانون مزبور با شرکت نفت ایران و انگلیس، مذاکره کرد و اعزام نماینده‌ای را از سوی شرکت نفت انگلیس و ایران به تهران خواستار شد. شرکت، بنا به درخواست حکیمی (نخست وزیر وقت) در سال 1326، شخصی به نام...
اولین بار در سال 1901م/ 1280ش امتیاز بهره‌برداری از نفت ایران به یکی از اتباع انگلیسی به نام دارسی واگذار شد. این امتیاز که به « قرارداد دارسی» معروف است در اوایل کار از سوی طرفین قرارداد چندان جدی تلقی نشد و حتی پس از چند سال که از اقدامات بی‌نتیجه اکتشافی آن می‌گذشت امتیازداران درصدد برآمدند از ادامه کار صرفنظر کنند. اما بر اثر مساعدت و جسارت برخی از مدیران و مهندسان دارسی، پس از...
اوایل آذر ۱۳۲۲ شمسی یادآور رد قرارداد الحاقی میان ایران و انگلیس، موسوم به قرارداد گس- گلشاییان است که توسط کمیسیون تخصصی نفت مجلس شورای ملی خلاف منافع ملت تشخیص داده شد. سال ۱۳۲۲ شمسی، چهار دهه پس از اکتشاف نفت در ایران، دولت شوروی خواستار امتیاز نفت شمال شد. در حقیقت پس از اشغال ایران توسط انگلیس و شوروی در زمان جنگ جهانی دوم که این دو کشور، ایران را به دو بخش شمالی و جنوبی تحت سیطره خود تقسیم...
روز 26 تیر 1328 پیمانی میان وزیر دارایی وقت ایران – عباسقلی گلشائیان - و نماینده کمپانی نفتی انگلیس – نویل گس - به امضاء رسید که به معاهده «گس - گلشائیان» معروف شد. این پیمان به دلیل ماهیت ظالمانه‌ای که داشت ، نه در مجلس پانزدهم و نه در مجلس شانزدهم به تصویب نرسید و زمینه‌ساز نهضت ملی شدن صنعت نفت در ایران گردید. معاهده «گس - گلشائیان» از جمله معاهدات ناعادلانه ای بود که در...
همزمان با تصویب طرح ملی شدن صنعت نفت ایران از سوی مجلسین شورای ملی و سنا، شرکت نفت ایران و انگلیس از پرداخت سی درصد فوق‌العاده دستمزد کارگران نفت بندر معشور، آغاجاری، لالی و نفت سفید امتناع ورزید و این امر موجب اعتصاب کارگران و اعلام حکومت نظامی در خوزستان شد. با اعزام نیروهای نظامی از اهواز، خرم‌آباد و اصفهان به مناطق مزبور شورش اعتصابیون کمی فروکش کرد لیکن شرکت نفت هنوز حاضر به پذیرش...
در همان ایامى که مذاکرات و رایزنى‌ها پیرامون سهام خوانین بختیارى در شرکت‌هاى فعال در اراضى بختیارى مطرح بود، بختیارى‌ها در تاریخ یازدهم ربیع‌الاول 1327/ سوم آوریل 1909 طى قراردادى، اختلافات فى‌مابین خاندان ایلخانى و حاجى‌ایلخانى را که از دیرباز وجود داشت و به دلیل جانبدارى خاندان حاجى‌ایلخانى از محمدعلى‌شاه در دوران مشروطه و استبداد صغیر شدت یافته بود، تا حدى حل کردند و...
دولت ایران بعد از مواجهه با تقاضای شرکت های نفتی هر سه کشور، اعلام نمود که دادن هرگونه امتیاز باید به بعد از جنگ موکول شود، زیرا در زمان حاضر و به دلیل وجود جنگ، وضعیت اقتصادی کشورها روشن نیست. در نتیجه تقاضای هر سه دولت رد شد. پس از اعلام موضع دولت، روزنامه های حزب توده، از رد پیشنهاد شوروی به خشم آمده، دولت را به باد انتقاد گرفتند. دکتر محمد مصدق هم چند روز بعد در مجلس شورای ملی نطق مفصلی ایراد...
نگاهی اجمالی به قراردادها و امتیازات نفتی پیش از انقلاب اسلامی گویای این واقعیت است که این قراردادها عمدتا برخلاف منافع و مصالح کشور بوده اند و به جای آن که به منافع و مصالح کشور و مردم معطوف باشند بیشتر در راستای منافع کشورهای قدرتمند طرف قرارداد بوده اند. یکم: امیتاز هوتز این امتیاز، نخستین امتیازی است که صرفا برای استخراج نفت از سوی دولت ایران به یک شرکت انگلیسی به نام هوتز اعطا گردید....
لایحه الحاقی گلشائیان – گس دوره پانزدهم قانونگذاری به تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۲۸ شماره ۲۵۵۴۳ مجلس شورای ملی در اجرای قانون سی‌ام مهرماه ۱۳۲۶ و در نتیجه مذاکرات مفصلی که در ظرف هشت ماه اخیر بین دولت شاهنشاهی و شرکت نفت انگلیس و ایران به عمل آمده موافقت‌هایی نسبت به تغییرات بعضی از مواد امتیازنامه بین دولت شاهنشاهی و شرکت مزبور حاصل گردیده و اینک متن موافقت‌نامه که به صورت الحاقی ضمیمه...
