اشاره...
روز 29 تیر 1366 قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل متحد در رابطه با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران انتشار یافت. این هفتمین قطعنامه‌ای بود که از سوی این شورا در این رابطه منتشر می‌شد.
قطعنامه 598 که 10 ماده داشت، باوجود بعضی ضعفها، عادلانه‌تر از 6 قطعنامه قبلی در قبال جنگ تحمیلی بود. از جمله این که در بند ششم بر ضرورت تحقیق راجع به شناسایی آغازگر جنگ ودر بند هفتم بر لزوم تأمین هزینه بازسازی پس از خاتمه جنگ و در بند هشتم بر ضرورت تقویت امنیت و آرامش منطقه تأکید شده بود. به همین دلیل موضع اولیه جمهوری اسلامی درقبال آن نه مخالفت و نه موافقت مطلق بود.
دلیل خودداری یکساله جمهوری اسلامی ایران از پذیرش این قطعنامه، حضور روزافزون نیروهای امریکایی در خلیج فارس و نقض آشکار بند هشتم قطعنامه بود. اما درپی سفر خاویر پرز دکوئه‌یار، دبیرکل وقت سازمان ملل به تهران، در شهریور 1366 و پذیرش حقانیت مواضع جمهوری اسلامی ایران وسپس نطق رئیس جمهور وقت ایران در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و تشریح مواضع کشور نسبت به قطعنامه‌های این سازمان از ابتدای جنگ تا زمان صدور قطعنامه 598 و نیز تبیین نقش مخرب امریکا در ایجاد فتنه و ناامنی در منطقه، این قطعنامه رسماً در 26 تیر 1367 مورد پذیرش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت. در این روز نامه‌ای از سوی آیت الله خامنه‌ای رئیس جمهور وقت ایران به «خاویر پرز دکوئه‌یار» دبیر کل وقت سازمان ملل متحد ارسال شد. در این نامه جمهوری اسلامی ایران رسماً قطعنامه 598 شورای امنیت راجع به جنگ تحمیلی راپذیرفت. در بخشی از این نامه آمده بود:
«... همان طور که به خوبی استحضار دارید، آتش جنگی که به وسیله رژیم عراق در 22 سپتامبر 1980 با تجاوز علیه تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران آغاز گردید، اینک ابعاد غیرقابل تصوری به خود گرفته است که کشورهای دیگر و حتی غیرنظامیان بی گناه رانیز درشعله‌های خود گرفته است.
قتل 298 نفر انسان بیگناه که با ساقط ساختن هواپیمای ایرباس جمهوری اسلامی ایران به وسیله یکی از کشتی‌های جنگی آمریکایی درخلیج فارس به وقوع پیوست، نمونه‌ای بارز در این خصوص است.
در چنین موقعیتی، تلاشهای جنابعالی برای اجرای قطعنامه 598 (1987) حائز اهمیت ویژه‌ای است. جمهوری اسلامی ایران پیوسته کمک و پشتیبانی خود رانسبت به شما در حصول به این هدف مبذول داشته است. در این زمینه ما مصمم گردیدیم که رسماً اعلام داریم جمهوری اسلامی ایران به خاطر اهمیت حفظ جان انسانها و برقراری عدالت و صلح و امنیت منطقه‌ای وبین‌المللی، قطعنامه (1987) 598 شورای امنیت را می‌پذیرد...»
در همین مورد، حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی و سخنگوی شورای عالی دفاع گفت:
«حمله به هواپیمای مسافربری ایران و شهادت 290 نفر سرنشین بیگناه، به هیچ وجه ادعای اشتباه در مورد آن پذیرفته نیست و از نظر ما یک اخطار تلقی شد. همچنین قساوت فوق العاده صدام درداخل عراق که هزاران روستا و صدها هزارتن از مردم رابا بمباران شیمیایی قتل عام می‌کند، از دیگر دلایل آن است که نشان می‌دهد، به او اجازه داده‌اند هرجنایتی رامرتکب شود. مجموعه این شرایط و ادله دیگری که فعلاً ذکر نمی‌شود، ما را به این نتیجه می‌رساند که مصلحت انقلاب و ملت‌های ایران و عراق ومنطقه این است که قطعنامه مذکور پذیرفته شود ... ایران تا به حال خواستار آن بود که ابتدا کمیته تعیین متجاوز تعیین شود، ولی فعلاً باتوجه به شرایط جدیدی که پیش آمده، از آن شرط خود صرف نظر می‌کنیم... متأسفانه تبلیغات جهانی ما را جنگ‌افروز و جنگ طلب معرفی کرده و صدام وحزب بعث متجاوز که تمامی قوانین را نقض کرده، ولی چون یک شعار مشخص دارد، یعنی قطعنامه را پذیرفته و حاضر به قضاوت بین‌المللی است، به صورتی عوامفریبانه صلح‌طلب معرفی شده است. با این کار، یعنی قبول قطعنامه 598، ما نشان دادیم که در این زمینه انعطاف‌پذیر هستیم... ما قطعنامه را هرگز رد نکرده بودیم، بلکه شرطی روی آن گذاشتیم و این اواخر روشن شد که ممکن است حوادث تلخی در منطقه اتفاق افتد که نقطه عطف آن سقوط هواپیمای مسافری ایران توسط امریکا بود... آنها می‌خواستند ما را به دلیل نپذیرفتن قطعنامه تحریم تسلیحاتی کنند، منطقاً از آن پس (در صورتی که عراق از قبول قطعنامه خودداری کند) باید عراق را تحریم نمایند.»
قطعنامه 598 همانگونه که گفته شد هفتمین قطعنامه صادره از سوی شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با جنگ تحمیلی بود . فهرست این قطعنامه‌ها عبارتند از:
- قطعنامه 479 مصوب 6 مهر 1359
- قطعنامه 514 مصوب 21 تیر 1361
- قطعنامه 522 مصوب 12 مهر 1361
- قطعنامه 540 مصوب 9 آبان 1362
- قطعنامه 582 مصوب 5 اسفند 1364
- قطعنامه 588 مصوب 16 مهر 1365
- قطعنامه 598 مصوب 29 تیر 1366
مجله حاضر دربرگیرنده مجموعه‌ای از مقالات منتشره در رسانه‌ها و تارنماهای مختلف راجع به قطعنامه 598 از ابعاد مختلف است.
نظرات