موضع آیت الله گلپایگانی در برابر ساخت سینما در قم و ماجرای نامه به شاه

در سالگرد ارتحال آیت‌الله سید محمدرضا گلپایگانی(ره) و برگزاری کنگره فقیه آگاه، دکتر رسول جعفریان در یادداشت تازه خود در خبر آنلاین به بررسی «نقش سیاسی آیت الله گلپایگانی در برابر رژیم شاه با توجه به اسناد بازمانده» پرداخت.

به گزارش خبر آنلاین، دکتر جعفریان گفت: پس از تبعید امام خمینی از ایران، حوزه علمیه قم با حضور چند مرجع به حیات خود ادامه داد. در میان این مراجع، آیت الله گلپایگانى (1316 ق -18 آذر 1372ش) ، مواضع مثبت جدى اما یکنواختی برابر رژیم شاه داشت و طى سالهاى پس از تبعید امام به نجف تا سال 56 که حرکت عمومى بر ضد رژیم آغاز شد، ایشان به عنوان یک مرجع معارض با حکومت در ایران، در حد مقدور و با توجه به ویژگى هاى شخصى، روى یک خط مستقیم و در تمامى صحنه هاى داخلى و خارجى مربوط به شیعه و اسلام مقاومت مى کرد.

نامه آیت الله گلپایگانی به شاه
وی در ادامه به نامه آیت الله گلپایگانی به شاه درباره انتخابات مربوط به لوایح ششگانه پرداخته و افزود: آیت الله بروجردی در نامه ای طى چهار بند مطالبى درباره نادرستى مراجعه به آراى عمومى در این مسأله به شاه یادآور شد. نخست آن که مراجعه به آراى عمومى را جز در یک موقع آن هم به شکل کذایى در مملکت ما سابقه ندارد و خلافت مصالح دین و مملکت و مقام سلطنت است. دیگر آن که اگر مراجعه به آراى عمومى به طور آزاد و تحت نظر مردم و دور از اعمال نفوذ و دخالت بعضى مصادر امور و بودن سانسور مطبوعات و محدودیت هاى دیگر اگر انجام شود، مسلما نتیجه آن مثبت نخواهد بود و موجب توهین به مقام سلطنت است. سوم آن که در موضوعى که حکم شرعى در کشور سلامى که اکثریت قریب به اتفاق آن مسلمان و خواهان اجراى احکام اسلام هستند... آیت الله گلپایگانى در آخر نوشتند: اعلى حضرتا! عصیان و گناه در خارج زیاد است ولى رسمیت دادن گناه به آن طرف قیاس نیست. به بعض کسانى که این نغمه ها را با این شدت ساز کرده اند اعتماد ننمائید. اینها کسانى نیستند که در یک حد واقف بمانند اشخاصى که با اصل مالکیت این گونه مخالفت دارند، از کجا معلوم که با اصل سلطنت وفادار بمانند.
رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: توجه آیت الله صرفا به مسائل داخلى و یا امر فلسطین نبود. بلکه حساسیت روى تشیع سبب شد که در جریان سفر ملک فیصل به ایران، ایشان نامه عربى مفصلى به وى در باره توجه به قبور مطهر ائمه علیهم السلام بنویسند. این نامه در تاریخ 17 شعبان 1385 نوشته شد. مقاومت آیت الله گلپایگانى برابر برخى از اقدامات رژیم، ساواک را بشدت خشمگین کرده بود. در وقت تاجگذارى شاه و ولیعهدى فرزندش، کسى از دربار براى گرفتن تبریک نزد آیت الله گلپایگانى رفته بود، ایشان در پاسخ گفته بود: خواسته هاى شما درست مثل آن مى ماند که یزید به امام زین العابدین (ع) بگوید: اکنون که پدرت امام حسین (ع) را کشتم بیا و براى این جریان تبریک بگو.

موضع آیت الله گلپایگانی در برابر ساخت سینما در قم
دکتر جعفریان با توضیح مخافت آیت الله گلپایگانی از تاسیس سینما در قم اظهار داشت: فعالیت هاى شدید آیت الله گلپایگانى براى جلوگیرى از تأسیس سینما در قم، صفحات زیادى از پرونده او را به خود اختصاص داده است. در واقع، ایشان و پسرش سید مهدى تمام توان خود را براى جلوگیرى از این اقدام بکار گرفتند. هدف رژیم از پافشارى روى این امر بسیار روشن بود و در نهایت هم با انفجار سینما ـ که گفته مى شد توسط شخصى به نام تهرانى کیا از اعضاى مجاهدین خلق و مسؤول شاخه بازار صورت گرفته ـ آبرویى براى دولت نماند. حاشیه این امر، تلاش براى جلوگیرى از ایجاد مشروب فروشى و حتى نمایندگى پپسى کولا نیز فعالیت هایى صورت مى گرفت تا صورت مذهبى قم حفظ شود.
وی افزود: یک نمونه نیز در باره قانون تبدیل به احسن موقوفات است که توسط مجلسین تصویب شد و آقاى گلپایگانى به شدیدترین وجهى با آن مخالفت کرده، آن اقدام را کفرآمیز خواند. «فعلا که مجلسین با تأیید دستگاه از جعل و تصویب هرگونه قانون و طرح، اگرچه بر خلاف احکام الهى و به ضرر ملت باشد، رادع و مانعى ندارد، و غافل هستند که هر قدر با دین مبارزه کنند و کفر را ترویج نمایند استقلال مملکت را در خطر قرار مى دهد، حقیر بر حسب تکلیف شرعى حکم مسأله را اظهار داشتم تا براى یوم المعاد حجت باشد». در صفر 1391 (1977) مؤتمر اسلامى در مکه برپا شد که آیت الله گلپایگانى بیانیه مفصلى به مؤتمر مکه نوشت که بخش اعظم آن علیه صهیونیسم بود. این بیانیه در نشریه اى هفتگى شماره 18 (با مدیریت محمد سلیم دباغ) به نام جبل عامل منتشر شد. مشابه این اطلاعیه، نمونه دیگرى در تاریخ 10 ربیع الاول 1387 به عربى صادر شده است.

مخالفت با تغییر تاریخ هجری به شاهنشاهی
رسول جعفریان گفت:نمونه دیگر موضعگیرى در باره تغییر تاریخ هجرى به تاریخ شاهنشاهى در سال 1354 بود که ایشان با نوشتن نامه صریحى به رؤساى مجلس سنا و شورا، برابر آن موضع گرفت. دامنه این موضوع بالا گرفت و هر روز مخالفت ها بیشتر شد. شمارى از مراجع که پیش از آن هر ساله تقویمى با عکس خود چاپ کرده و توزیع مى کردند، آن سال به دلیل آن که مجبور بودند از تاریخ شاهنشاهى استفاده کنند، چاپ تقویم را متوقف کردند. فهرستى از مطالب اعتراضى آقاى گلپایگانى چنین بود: اعزام دوشیزگان به سپاه دانش، توسعه تبلیغات مسیحیان در ایران، لغو برخى از تعطیلات مذهبى، برگزارى جشن هاى به اصطلاح آتش پرستى و 2500 ساله و ایجاد محدودیت براى روحانیون .