شهریه و اندر احوالات زندگی طلبگی

یکی دیگر از کارهای پرحرف و حدیث طلبگی که عوام مردم در موردش اظهارنظر می‌کنند گرفتن شهریه است، «شهریه» مقدار پولی است که مراجع و مجتهدین در اول هر ماه قمری جهت کمک‌هزینه تحصیل مانند بورسیه دانشجویی به طلاب پرداخت می‌کنند.
 
اواخر شهریور که فرا می‌رسد، حوزه‌های علمیه همانند سایر مراکز آموزشی کشور خود را برای یک سال تحصیل همراه با تهذیب و معنویت آماده می‌کند، طلاب در سطوح مختلف مشغول تحصیل می‌شوند و شور و هیجان جلسات مباحثه مشتاقان خویش را گرد هم می‌آورد.
حجت‌الاسلام احسان تیموری یکی از طلاب حوزه علمیه اصفهان در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است، نیم‌نگاهی به سطوح مختلف حوزه علمیه، فعالیت طلاب و حتی ماجرای شهریه آن‌ها پرداخته است که در ادامه می‌آید:
 
 
*آشنایی با سطوح مختلف تحصیلی در حوزه علمیه
سطوح در حوزه علمیه اصفهان به چند بخش تقسیم می‌شود:
ـ سطح مقدمات: شامل پایه اول و دوم و سوم(3 سال اول) که طلاب بیشتر کتب ادبیات عرب و منطق را تحصیل می‌کنند.
ـ سطح یک: پایه‌های چهارم و پنجم و ششم(3 سال دوم) که کتب فقهی و عقاید تدریس می‌شود که به پایان لمعتین(کتاب فقهی شهید ثانی به زبان عربی) مشهور است.
ـ سطح دو:  پایه‌های هفتم و هشتم (2سال) در این 2 سال طلاب مشغول تحصیل کتب فقه و اصول می‌شوند که کتبی مثل «رسائل» و «مکاسب» شیخ اعظم انصاری که بیشتر به طرح مسائل فقهی تجارت و معاملات می‌پردازد، کتب عمده این 2 سال است.
ـ سطح سه: پایه‌های نهم و دهم (دو سال) که طلاب همانند دو سال قبل که فقه و اصول را مطالعه می کردند، در این دو سال کتاب اصولی «کفایة الاصول» مرحوم آخوند خراسانی را تحصیل می‌کنند که روش‌های استنباط و به دست آوردن یک فتوا را فرا می‌گیرند.
ـ سطح چهار: پس 10سال که طلاب دروس مقدمات و سطح را با موفقیت پشت سر گذاشتن وارد فضای درس خارج فقه و اصول می‌شوند که حداقل ٤ سال باید در درس خارج فقه و اصول حاضر باشند تا پس از آن یک پایان‌نامه تدوین و مدرک خود را دریافت کنند به شرط معمم بودن و مباحثه علمی.
*نکاتی خواندنی از سطوح حوزه
- در پایان هر ترم از طلاب آزمون می‌گیرند که به شرط کسب نمره حداقل 12 و معدل 14 به ترم بعدی می‌روند.
-در پایان هر سطح امتحان شفاهی هم از طلاب گرفته می‌شود.
-در پایان هر سطح ارائه پایان‌نامه نیز لازم است.
-طلاب در کنار دروس اصلی مانند فقه، اصول، عقاید، فلسفه، کتب تفسیر و تاریخ را نیز به صورت جنبی مطالعه می‌کنند و آزمون می‌دهند.
- طلاب پس از اتمام لمعتین (اتمام پایه شش) اجازه ملبس شدن (معمم) به لباس مقدس روحانیت را کسب می‌کنند که در اصفهان طی یک دوره چند روزه به اسم طرح «ادیب» طلاب حاضر در این طرح در روز عید غدیر طی مراسمی باشکوه توسط آیت‌الله مظاهری به کسوت روحانیت وارد می‌شوند.
 
 
*ماجرای شهریه در حوزه علمیه
یکی دیگه از کارهای پر حرف و حدیث طلبگی که عوام مردم در موردش اظهار نظر می‌کنند گرفتن شهریه است.
اما شهریه چیست؟!
شهریه مقدار پولی است که مراجع و مجتهدین در اول هر ماه قمری جهت کمک هزینه تحصیل مانند بورسیه دانشجویی به طلاب پرداخت می‌کنند.
البته میزان شهریه متفاوت است که به برخی شاخص‌ها اشاره می‌شود:
-مجرد بودن یا متأهل بودن
-میزان سطح تحصیل
-ممتاز بودن یا حافظ قرآن بودن
-پژوهشگر بودن
-معمم بودن و ...
 
 
 
در حال حاضر حداقل شهریه در حوزه اصفهان 140 هزار تومان است که به مجردهای پایه یک پرداخت می‌شود، البته هزینه بیمه تأمین اجتماعی جداگانه از طلاب اخذ می‌شود که حدود 30 هزار تومان باید به حساب یکی از بانک‌ها واریز کنند.
بیشترین حد شهریه هم حدود 380 هزار تومان است که متعلق به طلاب درس خارج است که معمم، حافظ قرآن و پژوهشگر هستند، البته این مبالغ در اعیاد مختلف رو به بالا می‌شود که به عنوان عیدی مراجع، مرحمتی به طلاب می‌دهند.
محل تأمین این پول‌ها از وجوهات شرعیه مانند خمس و زکات است که مراجع بخشی از آن را به طلاب و بخشی را جهت امور دیگه مانند ساخت حسینیه، مسجد و چاپ کتاب و ... هزینه می‌کنند.
*شرایط جالب پرداخت شهریه به طلاب و روحانیون
این شهریه‌ها تحت شرایط و ضوابط خاصی پرداخت می‌شود که عبارتند از:
- تحصیل دائم به دروس سطح و خارج فقه یا شرکت در دوره‌های تخصصی
-اگر شخصی شاغل در غیر حوزه باشد شهریه‌اش قطع می‌شود.
-طلاب موظف به شرکت در امتحانات پایان ترم هستند و اگر در امتحانات شفاهی نمره قبولی را کسب نکنند شهریه آن‌ها قطع می‌شود.
-طلاب تا مقطع سطح یک از ساعت هفت صبح تا ساعت 11:30 و بعد از ظهر‌ها از ساعت سه تا پنج کلاس دارند، بقیه سطوح هم از صبح تا ظهر در کلاس‌ها حضور می‌یابند.
 
 
 
*حاشیه‌های دریافت شهریه
- اکثر طلاب بعد از پایان سطح در مشاغل مورد علاقه مشغول می‌شوند، بنابراین دیگر شهریه نمی‌گیرند.
- طلاب در ضمن تحصیل در مساجد و روستاها مشغول تبلیغ هستند که از آن طریق هم درآمد دارند، البته شرایط تبلیغ شرایط خاصی هست که هر شخصی امکان مبلغ‌شدن را ندارد.
-در تمامی حوزه‌های علمیه برادران بر روی همه آقایان باز هست، می‌توانند تشریف بیاورند، بنابراین محدودیت ندارد، پس هر کس مرد درس، بحث تلاش و تبلیغ اسلامی است، یا علی!
-حوزه‌های علمیه از بدو تأسیس تاکنون مستقل از حکومت‌ها بودند، البته اگر هم کمکی از سوی دولت‌ها انجام شده است، جهت ساخت بناها یا ترمیم ساختمان‌ها بوده است.
 
 
 
*اندر احوالات زندگی روحانیون
الان شاید برای خیلی از افراد این سؤال پیش بیاید که پس همسران طلاب و خانواده‌هاشان چگونه زندگی می‌کنند و با این همه مخارج سنگین زندگی چگونه روز خود را به شب می‌رسانند.
سخن مشهوری از پیامبر گرامی اسلام(ص) نقل شده است که می‏فرماید: «من طلب العلم تکفلّ الله له رزقه»؛ هر کس دنبال طلب علم برود، خدا رزق او را به عهده می‏گیرد، همین برکت‌ها هست که زندگی طلبگی را با تمام مشکلاتش زیبا و دوست داشتنی می‌کند.
نکته پایانی اینکه خیلی از طلاب با امام زمان(عج) شرط و نیت می‌کنند و می‌گویند: من این‌ها را قرض می‏گیرم و بعداً بر می‌گردانم، این کار روحیه خوبی به انسان می‌دهد.