مذاکرات دکتر مصدق با آورل هریمن فرستاده ویژه دولت آمریکا در باره ملی شدن نفت


مذاکرات دکتر مصدق با آورل هریمن فرستاده ویژه دولت آمریکا در باره ملی شدن نفت
پس از تصویب لایحه ملی شدن صنعت نفت ایران در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ شمسی در مجلس سنا، دکتر مصدق به عنوان نخست‏وزیر ایران درصدد اجرای این قانون برآمد. دولت ایران در این زمان، آمادگی داشت که خود مستقیماً نفت را صادر نماید. از آن طرف با خلع ‏ید از شرکت نفت انگلستان که از سال‏‌ها قبل بر چاه‌‏های نفت ایران خیمه زده بود، دولت این کشور را به عکس‌العمل واداشت و کشتی جنگی به خلیج‌فارس اعزام کرد. درنتیجه صادرات نفت ایران نیز متوقف شد.

در ادامه، شرکت نفت انگلیس به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت برد، ولی دولت ایران رسیدگی به اختلاف یک شرکت با یک دولت را در صلاحیت دیوان نمی‌‏دانست چون کار اختلاف بالا گرفت، در بیست و سوم تیر ماه ۱۳۳۰شمسی، ویلیام آورل هریمن William Averell Harriman

مشاور مخصوص هری ترومن رئیس‌جمهور وقت آمریکا برای میانجی‌گری بین شرکت نفت انگلیس و دولت ایران وارد تهران شد.

به دعوت هریمن هیأتی از انگلستان به ایران آمد و مذاکراتی طولانی به مدت سه هفته بین دو طرف انجام گرفت. انگلیسی‏‌ها در حقیقت خواهان سهمی برابر با ایران و به مدت ۲۵ سال بودند که بیش از پیش نفت کشور را به قیمت ارزان به یغما برند، اما هیات ایرانی مذاکره‏‌کننده با انگلیسی‌ها این مساله را نپذیرفت و مذاکرات دو جانبه با میانجی‌گری نماینده آمریکا بی‏‌نتیجه ماند.

در نهایت آورل هریمن پس از شکست در مأموریتش، در اول شهریور آن سال بدون دستیابی به نتیجه‏‌ای به کشورش بازگشت. مداخله آمریکا در این مسأله هر چند به عنوان نقش میانجی صورت گرفت، ولی زمینه‏‌ای برای حضور بیشتر آمریکاییان در ایران شد، طوری که پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در دو سال بعد از آن، آمریکاییان بر تمامی منابع حیاتی کشور دست یافتند.