جلوه‌های مقاومت نهاد مرجعیت در برابر استعمارگران

ناقوس بیدارباش

به هر روی، قیام نجف آمادگاه «ثوره‌العشرین» عراق گردید که دو سال بعد رقم خورد. فقهای عالیقدر ضربه‌های کاری مهمی بر پیکر استعمار انگلیس وارد آوردند که یکی از مؤثرترین آنها عقیم ساختن پروژه کلنل ویلسون، فرماندار و نایب‌السلطنه انگلستان در عراق مبنی بر هندی ساختن بلاد رافدین، اسکان یهودیان مهاجر در بین‌النهرین، و تجزیه عراق بود.

 

در این هنگامه، علمای اعلام شعاع رویارویی خود با استعمار انگلیس را توسعه بخشیدند. مقابله با رفراندوم و همه‌پرسی فرمایشی انگلیسیها در عراق؛ دعوت مردم با گرایشهای متنوع مذهبی به اتحاد و مبارزه فراگیر با انگلیس؛ تأکید بر تشکیل حکومت مقیّد به مجلس و متکی به آرای مردم و مستقل از دخالت اجنبی؛ و ... بخشی از این تقابل است.

 

کوتاه زمانی بعد از مرجع عالیقدر حضرت شیخ محمدتقی حائری سؤال شد «آیا جایز است انتخاب غیرمسلمان برای امارت و حکومت بر آنها یا اینکه واجب است فرد مسلمانی را انتخاب کنیم؟» و پاسخ میرزای دوم که در آن برهه ریاست شریعت‌مداران را عهده‌دار بود از این قرار بود «لیس لاحد من المسلمین ان ینتخب و یختار غیرالمسلم للاماره و السلطنه علی المسلمین.»

 

و فتوای بعدی شیخ حائری که به «دفاعیه» سرشناس گردید چون پُتک بر سر انگلیسیها فرود آمد و آن اینکه «مطالبه‌الحقوقِ واجبه علی‌العراقیین و یجب علیهم فی ضمن مطالباتهم رعایه السلم و الأمن و یجوزُ لهم التوسل بالقوه ‌الدفاعیه اذا امتنع الانکلیز، عن قبول مطالباتهم.» و این اظهارنظر آشکار و شفاف شرعی و سیاسی همانا جواز به کارگیری اسلحه برای احقاق حقوق مشروع ملت عراق در صورت خودداری انگلیسیها از پذیرش درخواستهای آنها بود. و این سان جرقه به انبار باروت زده شد و انقلاب عظیم مردمی (ثوره‌العشرین) 1920م را موجب آمد.

 

هدف‌گیری عالمان دین

اتخاذ این مواضع بیش از پیش زنگ خطر را برای انگلیسیها به صدا درآورد. آنان برای جلوگیری از گسترش اقتدار روحانیت هوشیار دست به طراحی توطئه‌ها شدند و به منظور یافتن راههای نفوذ و از بین بردن استقلال کشورهای اسلامی، آماده‌سازی پژوهش و اثری سفارشی به وزارت مستعمرات در اسرع وقت را دادند. این تحقیق پس از تدوین به منظور بهره‌وری و اجرای مفاد آن در اختیار نمایندگیها و عوامل سرویسهای امنیتی قرار گرفت.

 

کتاب یاد شده بر مبنای اظهار یکی از همین جاسوسهای کارکشته در هزار صفحه تدوین گردید که در آن ضمن برشمردن کاستیها و نقاط ضعف مسلمین، راهکارهای تضعیف و انهدام استقلال آنان ارائه داده شده بود.

○ فرافکنی نسبت به روحانیان و اتهام زدن به آن‌ها؛

○ ترویج و اشاعه این امر که اسلام تنها دین عبادی است و لازم است از سیاست جدا شود؛

○ کم‌رنگ کردن ارتباط مردم با علما و قطع تدریجی آن؛

○ استخدام برخی رجال دین و تعیین مقرّری برای آنان؛

○ نفوذ طلاب قلابی در حوزه‌ها؛ رخنه در الازهر شریف و حوزه نجف اشرف؛

○ تأسیس مدارس نو در بلاد اسلامی؛

○‌ تقویت روحیه آخوندستیزی و ضدیت با دین و مذهب؛

○ زیر سؤال بردن وجوب جهاد در عصر غیبت امام زمان(ع)؛

○ زیر سؤال بردن سیادت و بی‌معنی کردن احترام به سادات و آماده کردن سادات قلابی و شبهه‌افکنی در این ساحت؛

○ برخورد با پوشاک روحانیت و استهزاء آن؛

○ ‌ضرورت به کار گرفتن یکصد هزار نفر برای اجرای این نقشه راه شوم استعماری.

 

با امعان‌نظر به تدارک چنین پروژه‌های استعماری است که مقام معظم رهبری، حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای طی بیاناتی در دیدار با مسئول دادگاه و دادسرای ویژه روحانیت اظهار می‌دارند «در حال حاضر جاسوسهای آمریکا و انگلیس و دیگر رژیمهای استکباری میان مردم و دستگاههای مختلف و حوزه‌های علمیه هستند و قصد ضربه زدن به نظام و انقلاب را دارند... با اتکا به پروردگار دنبالشان باشید و نقشه‌های آنها را خنثی کنید».

 

تقابل با رژیم صهیونیستی

با پایان یافتن جنگ جهانی دوم و اشغال سرزمین فلسطین توسط صهیونیستها، مجتهدان بلندمرتبه مراتب اعتراض خود نسبت به تصرف سرزمین مقدس فلسطین و قبله نخست مسلمین را به طرق مختلف، از صدور اطلاعیه و انتشار بیانیه گرفته تا ایراد خطابه و انجام مصاحبه، ابراز داشتند. دو تن از مراجع بصیر، حضرات آیات سید محسن حکیم و شیخ محمدرضا آل‌یاسین (دایی آیت‌الله شهید سید محمدباقر صدر)، به دنبال شناسایی «اسرائیل» توسط سازمان ملل متحد، طی تلگرافی مراتب اعتراض خود را به آگاهی اولیای سازمان مذکور رساندند.

 

مراجع عالیقدر شیعه در خلال صف‌آرایی و نبردهای کشورهای عربی ـ اسلامی با رژیم صهیونیستی، بر ضرورت کمک همه‌جانبه برای آزادسازی قدس شریف تأکید ورزیدند. سرزمین فلسطین، که بر اثر سیاست استعماری دولت انگلیس توسط صهیونیستها غصب شده بود آن اندازه برای مراجع حائزاهمیت بود که جملگی آنان راه‌حل بازپس‌گیری آن و اخراج صهیونیستها غاصب از این گستره باستانی و شریف را تنها با توسل به زور و به دست گرفتن سلاح به منظور طرد اشغالگران، امکان‌پذیر می‌دانستند. از منظر مجتهدان دوراندیش، هر کس در این جهاد مقدس کشته می‌شد، شهید محسوب می‌گردید.

 

از سوی دیگر، فقها و مجتهدان بلندمرتبه کمک مالی به منظور مساعدت در مبارزه با رژیم جعلی و نامشروع اسرائیل را واجب تلقی کردند. فتاوای آنها مبنی بر جواز پیوستن به صفوف فدائیان فلسطین، جمع‌آوری زکات به قصد پشتیبانی از مقاومت مسلحانه در آزادسازی این گستره اسلامی، و حتی اذن برخی از آنها و در صدرشان حضرت آیت‌الله العظمی حکیم برای انجام عملیات استشهادی در مقابله با نظامیان صهیونیست و اخراج آنها از قبله‌گاه نخست مسلمین در زمره افتاهای غرورانگیز دینی و ملی و برگ زرینی در تاریخ پرافتخار مرجعیت است.

 

مرجعیت استراتژیک

آری، استعمارگران مستکبر از چنین قرآن، اسلام و مرجعیتی هراسناکند. به فرموده مقام معظم رهبری: «من در کتاب مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان این نکته را یادآور شده‌ام که یکی از نایب‌السلطنه‌های هند قبل از استقلال این کشور در سال 1947 گفته بود که اوایلی که انگلیسیها وارد هند شده بودند ــ یعنی بعد از دوران کمپانی هند شرقی ــ و می‌خواستند حکومت هند را به دست بگیرند، گفته بودند که مسئله ما در هند مسلمانها هستند و بزرگ‌ترین هدف ما بایستی قلع و قمع و سرکوب آنها باشد! سخن معروف «گلادستون» را هم که حتماً ‌شنیده‌اید که گفته بود: این قرآن را باید برداشت. استعمارگران از قدیم نسبت به اسلام همین احساس را می‌کردند که آن هم ناشی از چیزهایی بود که از اسلام دیده بودند».

 

جمعبندی

و اما نهاد مرجعیت در پی پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، به‌ویژه در ربع قرن اخیر، بر وزن و قامت آن فراوان افزوده شد. در این برهه شاهد تحکیم مبانی مرجعیت، «تنقیح مناط» به مفهوم کشف و تبیین ملاکها، و گسترش مساحت مرجعیت، و افزون بر آن تقویت عمق استراتژیک این نهاد هستیم، به گونه‌ای که امروز احدی جرئت تهدید این مرز و بوم را ندارد که در آن صورت تهدیدش با تهدیدی کوبنده و قاطع پاسخ داده خواهد شد.

 

پیروزیهای معجزه‌آسا و خیره‌کننده حزب‌الله لبنان به زعامت آیت‌الله سید حسن نصرالله (حفظه‌الله) و تسلیح هوشمندانه مقاومت اسلامی فلسطین در غزه گواهی است بر این مدعا که «و أن عدتم، عدنا»