شیخ «جعفر کاشف الغطاء» رکن اساسی تربیت عالمان دینی بود

حجت الاسلام والمسلمین هادی نجفی از نوادگان آیت‌الله شیخ جعفر کاشف‌الغطا  با حضور در برنامه ضیافت شبکه قرآن و معارف سیما در خصوص سیره علمی و عملی این مجاهد عارف اظهار داشت: باید اذعان کرد که آقاشیخ جعفر، یک نهضت علمی بر پا کرده است. مرحوم محمدحسین کاشف الغطا، از نوادگان ایشان، در کتابی درباره شیخ جعفر می نویسد به قدری مجتهدین پای منبر درس آشیخ حاضر می شدند که شمارش آن برای ما ممکن نبود. این بدین سبب است که بعد از وفات سیدمحمدمهدی بحرالعلوم، منبر تدریس تقریبا منحصر به شیخ جعفر شد و درس بزرگ نجف توسط ایشان القا می شد. لذا به نوعی ایشان را باید رکن اساسی تربیت عالمان دینی دانست.

نوه شیخ جعفر کاشف‌الغطا بیان داشت: بنده یکبار دیگر هم مهمان شما بوده ام در سال ۹۵ در این برنامه تقریبا ۲۰۰ نفر از علما معرفی شده اند و این جای تقدیر و تشکر دارد، من از نوادگان شیخ جعفر هستم البته  از نوادگان دختری ایشان جد بنده داماد  شیخ جعفر بوده است؛ بنده هفتمین نسل از سمت مادر هستم. جد علای ما شیخ محمد تقی اصفهانی صاحب هدایة المسترشدین دامادشیخ جعفر کاشع الغطاء است.

وی گفت: از مسائل علمی شیخ جعفر  کاشف الغطاء بخواهیم صحبت کنیم ایشان یک نهضت علمی بزرگ برپا کردند به طوری که در قفهای شیعه ما هیچ فقیهی نیست مگر اینکه با واسطه به شیخ جعفر میرسد یعنی شیخ جعفر رکن اساسی است که همه بعد از شیخ یا بلا واسطه یا مع الواسطه به شیخ میرستد یعنی یا شاگرد شیخ بوده اند یا اساتید آنها از شاگردان شیخ جعفر بوده اند؛ که این یک نکته مهم و قابل توجه است.

این استاد حوزه ادامه داد: آقای شیخ محمد حسین کاشف الغطاء کتاب دارند در وصف و شرح حال جدشان شیخ جعفر؛ آنقدر از مجتهدین پای منبر شیخ جعفر بوده اند که نمیتوان آنها را شماره کرد، شیخ جعفر بعد از وفات سید محمد بحرالعلوم منبر درس منحصر به شیخ جعفر شد و درس بزرگ نجف توسط شیخ جعفر القا می شد.

جد ۴۰ مجتهد و ۲۷ مرجع تقلید در جهان تشیع

نوه شیخ جعفر کاشف‌الغطا بیان داشت: خروجی این تدریس، چهار فرزند پسر مجتهد است. به جز شیخ محمد که در جوانی فوت کرد، سه پسر دیگر یعنی شیخ موسی، شیخ علی و شیخ حسن به مقام مرجعیت رسیدند. یعنی جناب کاشف الغطا در خانه خود چهار مجتهد و سه مرجع تقلید تربیت کرده است که بعد از پدر و هر برادر بعد از برادر دیگر عهده دار امور مسلمین شدند.

وی افزود: شیخ همچنین پنج داماد نیز دارد که اینها هم جزو مجتهدین و شخصیت های مهم علمی و از شاگردان خودش بوده اند. مرحوم اسدالله کاظمی، صاحب «مقابس الانوار»، شیخ محمدتقی نجفی اصفهانی رازی صاحب «هدایت المسترشدین»، سید صدرالدین صدر بزرگ خاندان صدر و آقامحمد علی هزار جریبی دامادهای شیخ جعفر هستند؛ به اضافه داماد دیگرش که پسر برادر خود شیخ جعفر است و همگی آنها جزو مجتهدین بزرگ هستند و صاحب تألیفاتی که در فرهنگ شیعی ماندگار است.

این استاد حوزه ادامه داد: شیخِ اکبر، شاگردانی نیز تربیت کرده است که از جمله آنها می توان به سیدمحمد باقر حجت الاسلام شفتی «صاحب مطالع الانوار»، حاجی محمد ابراهیم کلباسی «صاحب اشارات»، سیدجواد عاملی صاحب «مفتاح الکرامه» و شیخ محمد حسن صاحب «جواهر» اشاره کرد. شیخ جعفر جد ۴۰ مجتهد و ۲۷ مرجع تقلید در جهان تشیع است.

شیخ جعفر تشیع را از بیماری اخباری گری نجات داد

حجت الاسلام والمسلمین نجفی خاطرنشان کرد: مقابله شیخ جعفر با اخباریون یکی از کارهای بزرگ ایشان است. در آن دوران اخباریه تحت رهبری فردی به نام میرزا محمد اخباری معروف به «عدو العلما» بودند که شخصیت بسیار جنجالی و معرکه گیری داشت. شیخ جعفر و علمای معاصر ایشان مانند سید علی طباطبایی، سید مجاهد و دیگران با او مناظرات علمی برگزار می کردند و در این بین رسائل متعددی رد و بدل شده است.

وی گفت: در واقع کار بزرگ دیگر شیخ جعفر کاشف الغطا ایستادگی در مقابل میرزا محمد اخباری بود که توانست تشیع را از بیماری اخباری گری نجات بخشد.

حجت الاسلام والمسلمین نجفی خاطرنشان کرد: آیت الله وحید بهبانی استاد شیخ، مبارزات طولانی با اخباریون داشت اما متاسفانه در زمان شیخ جعفر این فرقه جانی دوباره گرفت. شیخ نیز به تبع استادش، مناظرات فراوانی با آنها داشت و دو رساله در رد میرزا محمد اخباری نوشت و حتی کارش با میرزا به مباهله کشید که البته انجام نشد. همچنین کتاب منهاج الرشاد یکی از کتابهایی است که در رد آیین وهابیت به زبان عربی نوشت که به فارسی هم ترجمه شده است.

مسجد سهله به پادگان آموزش نظامی تبدیل شد

نوه آیت الله کاشف الغطا با اشاره به سیره مبارزاتی شیخ اکبر به خصوص در دفاع از عتبات عالیات اظهار داشت: از سال ۱۲۱۶ تا ۱۲۲۵ وهابی ها به نجف و عراق حمله می کردند و هر جنایتی می توانستند در حق مال و جان و نوامیس مردم و زوار انجام دادند. تا اینکه شیخ جعفر دستور داد دیوار شهر نجف را که در اثر این تهاجمات تخریب شده بود، بازسازی کنند. باید یادآوری کنم که کمک مالی این اقدام از سوی صدراعظم وقت ایران تأمین شد که بسیار در پیشبرد اهداف شیخ جعفر موثر بود.

حجت الاسلام والمسلمین نجفی بیان داشت: با این تأمین مالی، شیخ توانست دیوار نجف را بازسازی کند و از سوی دیگر دستور داد جوانان شهر آموزش نظامی ببینند. به همین منظور مسجد سهله کوفه به پادگان آموزش نظامی تبدیل شد که در آنجا با تفنگهای به اصطلاح سرپُر به مردم و جوانان آموزش تیراندازی می دادند. در واقع صبح ها در مسجد سهله درس داده میشد و عصرها آموزش نظامی برپا بود. خود شیخ جعفر هم عصرها برای بازدید از تمرینات نظامی به مسجد سهله می آمد و جوانان نجف را ترغیب به جهاد می کرد.

تأسیس نخستین بسیج مردمی توسط یک مرجع دینی

وی با بیان اینکه شیخ جعفر را باید مؤسس نخستین بسیج مردمی دانست، تصریح کرد: در واقع همان بسیجی که ما در دفاع مقدس آن را به کار بردیم و امروز هم در عراق توسط حشدالشعبی در مقابل وهابیت تکفیری ایستادگی می شود، ریشه‌اش در بسیج مردمی شیخ جعفر کاشف الغطاست. در واقع ایشان با تجهیز و آموزش مردم آنها را پای دفاع از نجف اشرف آورد به طوری که یک وهابی هم نتوانست وارد شهر نجف شود و بارگاه امیرالمومنین (ع) در حفاظت کامل قرار گرفت.

حجت الاسلام والمسلمین نجفی با اشاره به سیره عملی شیخ اکبر اظهار داشت: شیخ جعفر خودش در ابتدا بسیار فقیر بوده است؛ با این حال نسبت به فقرا توجه ویژه ای داشت. ایشان درآمدی که از طریق نماز و روزه استیجاری به دست می آورد را نیز خرج فقرا می کرد و حتی هزینه ازدواج جوانی که از او کمک خواسته بود، به این طریق تهیه کرد.

وی افزود: هر کسی پول برای شیخ می فرستاد، ایشان همان لحظه فقرا را صدا می زد و آن پول را بین آنها تقسیم می کرد. حتی نقل شده وقتی فتحعلی شاه از ایشان می‌خواهد اگر نیازی دارد بگوید تا برآورده سازد؛ اما شیخ می‌گوید تو نمی‌توانی خواسته مرا برآورده کنی! شاه می گوید چطور با این قدرت و ثروتی که دارم، نمی توانم؟ که شیخ در پاسخ می‌گوید اگر می توانی فقر را از جامعه ریشه‌کن ساز.

نوه شیخ جعفر کاشف الغطا بااشاره به شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور که در اثر تحریم و کرونا ایجاد شده و بسیاری از مردم را سختی قرار داده، اشاره کرد و بیان داشت: از مردم و متمکنین می خواهم که در این روزها با تاسی به بزرگانی همچون شیخ جعفر کاشف الغطا، دست نیازمندان را نیز بگیرند و از احوال آنها غافل نشوند.

اگر مخاطب شما الان شیخ جعفر بود به او چه می‌گفتید؟

نوه شیخ جعفر کاشف الغطا گفت: جناب شیخ جعفر کاشف الغطا شما که در امر ازدواج آنقدر سهل می‌گرفتید و دختران خود را خودتان در درس معرفی می‌کردید و می‌گفتید که آیا کسی هست که با این دختران ازدواج کند؟ و هرکدام از شاگردان که دست بلند می‌کرد می‌پذیرفتی و آنها را به دامادی قبول می‌کردی ای کاش امروز شما در اجتماع ما بودید و به این مردمی که تا این حد نسبت به ازدواج جوانان سخت گیری می‌کنند و متاسفانه سن ازدواج در جوان های ما بالا رفته است می فرمودید که چگونه دختران خود را شوهر دادی  به کسانی که از مال دنیا هیچ نداشتند اما دانش و علم داشتند ای کاش می‌گفتید و این سخت گیری نسبت به ازدواج دختران و پسران ما کم می‌شد و ما به  ازدواج های آسان و سهلی دست پیدا می‌کردیم تا جوانان ما می‌توانستند خانه و زندگی تشکیل دهند و ازدواج کنند؛ امیدوارم این مطلب را ما از جناب شیخ جعفر کاشف الغطا الگو بگیریم و شیخ دعا کند که این مشکل جوانان ما در امر ازدواج حل شود.

نگاهی اجمالی به زندگی شیخ جعفر کاشف الغطا

این عالم فقیه و مرجع مجاهد در نجف اشرف پا به عرصه گیتی نهاد شیخ جعفر مقدمات علوم را نزد پدر خواند و پس از آن خارج فقه و اصول را نزد عالمان و فقیهان به نام عراق مانند حضرات آیات «سید صادق فحام» «شیخ محمد دورقی» «شیخ فتونی» «وحید بهبهانی‌» در کربلا و اندکی نزد «سید محمد مهدی بحرالعلوم» در نجف فرا گرفت و خود از مجاهدان و عالمان بلند آوازه گردید و به تدریس پرداخت.

در حوزه درس او عالمان بسیاری شرکت کردند که عده ای از آنان خود از فقیهان و محققان بزرگ شدند و در عرصه علوم دینی عراق و ایران درخشیدند، از آن میان می‌توان به این کسانی اشاره کرد: «شیخ محمد حسن نجفی» صاحب «جواهر» «شیخ محمد تقی اصفهانی» و «شیخ ابراهیم کلباسی» با در گذشت علامه بحرالعلوم، شیخ جعفر به رهبری دینی شیعیان ایران و عراق و دیگر کشور ها دست یافت و بر شهرت و نفوذ اجتماعی و سیاسی او افزوده شد.

در سالهای آخر سده ۱۲قمری پیروان محمد بن عبدالوهاب در عربستان سر به شورش برداشتند و با ادعای پیرایشگری دینی با بسیاری از اعتقادات فرقه های مختلف اسلامی و بیشتر شیعیان مخالفت ورزیدند، دامنه این طغیان از مرز های عربستان و مکه و مدینه گذشت و به عراق کشیده شد و دو شهر کربلا و نجف مورد هجوم وهابیان قرارگرفت در حمله آنان به نجف شیخ جعفر به دفاع از شهر و مقدسات و مردم آن برخاست و خود مسلح شد و دیگر عالمان  و طلاب و مردم را نیز مسلح ساخت و با مهاجمان جنگید و سرانجام آنان را مجبور به فرار کرد.

وی پس از آن دستور داد دیواری استوار بر کرد شهر نجف بکشند تا در هنگام تاخت و تاز وهابیان شهر و مردم آن در امان باشند او در صحنه مبارزه علمی نیز کتابی بنام «منهج الرشاد» در نقد و رد آراء وهابیان نوشت که گویا نخستین کتاب در این زمینه بود؛ شیخ جعفر در سال ۱۲۲۲ قمری عازم سفر به ایران شد و در همه جا از سوی مردم و علما به گرمی استقبال گردید.

او که در این عوان در اوج شهرت و اقتدار دینی و سیاسی بود در تهران به دیدار فتحعلی شاه قاجار رفت و به او در این دیدار برای جهاد با کافران و ستاندن مالیات و زکات از مردم به منظور سامان دادند سپاه اجازه رسمی داد.