سخن نخست

خانواده آموزگار و حکومت هزار فامیل

یکی از مشخصات بارز حکومت پهلوی در دوران پنجاه ساله پدر و پسر ، گردش محدود نخبگان در بین تعداد معدودی از وابستگان خاندان پهلوی بود. به همین دلیل اصطلاح "حکومت هزار فامیل" در آن دوران  بین مردم معروف گشته بود .   اما در واقع در حدود یکصد خانواده در این دوران مسئولیت های اجرایی و حکومتی مهم  را برعهده داشتند و به عنوان کارگزاران حکومت رضا خان و پسرش محمد رضا ، عمله ظلم و جور و تجاوز به حقوق مردم ایران محسوب می شدند.
یکی از این خانواده های مشهور خانواده آموزگار بود . پدر این خانواده یعنی "حبیب الله  آموزگار" چهار پسر به نام‏های جمشید ، جهانگیر ، هوشنگ و کورس  داشت که همگی آنها مشاغل مهم کشوری را به اشکال مختلف و در موقعیت های گوناگون در اختیار  خود داشتند.
حبیب‏الله خود  سالهای طولانی در حکومت رضا خان و اوایل حکومت محمدرضا مسئولیت های مختلف از جمله وزیر فرهنگ را در کابینه علاء  برعهده داشت . با تشکیل مجلس سنا حبیب‏الله در دوره دوم و سوم به عنوان سناتور انتصابی از شیراز به نمایندگی رسید (اسفند 1332- اردیبهشت 1340ش)  در این مدت علاوه بر سناتوری هر دو هفته یکبار در جلساتی که در دربار تشکیل می‏شد توسط حسین علاء شرکت می‏جست .
از فعالیت‏های عمده سیاسی و فرهنگی آموزگار می‏توان به عضویت وی در حزب جمعیت عامیون ایران (دموکرات)  ، عضو جمعیت دفاع ملی (1333ش) ، عضو حزب ملیون به ریاست دکتر اقبال (1337 ش) اشاره کرد. همچنین فعالیت‏های فرهنگی (1290 – 1328 ش)  او سردبیری و دبیری چندین نشریه از جمله اطلاعات آفتاب، صدای ایران، رهنما، علم و اخلاق ، جهان آینده و دموکرات ایران بر عهده وی بوده است. فرزندان او نیز به ترتیب سن هر کدام توانستند از طریق زدو بندهای درون حکومتی و ساخت و پاخت سیاسی با انگلیس و آمریکا به مسئولیت های مختلف دست یابند . 
در این شماره از گذرستان تلاش شد با استفاده از اسناد و مقالاتی که در باره عملکرده این خانواده در بسط و توسعه حکومت پهلوی در ایران موجود بود ، روشنگری هایی در باره نقش این خانواده و بویژه جمشید آموزگار در سوء استفاده از امکانات کشور ، در اختیار خوانندگان قرار دهیم . به دلیل نقش تاثیرگذار تر جمشید آموزگار در مقایسه با سایر برادرانش در اواخر حکومت شاه در خیانت به مردم و خدمت به شاه ، بیشتر مقالات ارائه شده به جمشید آموزگار و عملکردش در سرکوب مردم در دوران انقلاب اسلامی  اختصاص یافته است.
البته جا دارد در این باره تحقیقات مستند و جامع تری به پژوهشگران ارائه شود . به همین دلیل در حد امکانات تلاش خواهد شد در نشریات تخصصی موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی به آن پرداخته شود.
سردبیر