مقالات
رژیم پهلوی از معدود حکومت هایی است که توسط بیگانگان در ایران پایهگذاری و تثبیت شد. همین امر، از ابتدا رژیم را که فاقد مشروعیت مردمی و پایگاه داخلی بود در تعارض با مردم این سرزمین و خواسته‌ها و تمایلات آنان قرار داد. با فروپاشی امپراتوری روسیه و عثمانی در واپسین سالهای جنگ جهانی اول، انگلستان خود را یکه‌تاز عرصه استعمارگری یافت و مصمم شد جهان و خاورمیانه را براساس مطامع خود اداره نماید. در...
برای کسانی که در حوزه تاریخ معاصر ایران مطالعه نموده، و به ویژه اسناد سیاسی ـ تاریخی این دوره را بررسی کرده‌اند، واژه «اوامرملوکانه» نامأنوس نیست. این واژه در سرنوشت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ایران تأثیر زیادی داشته و می‌توان گفت، در بسیاری از موارد، مقدرات کشور ما را تعیین کرده است. اوامر ملوکانه به طور رسمی، توسط دفتر مخصوص شاهنشاهی ابلاغ می‌شد. به این صورت که یکی از...
حیف و میل بودجه نفت در خرید های نظامی ارتش شاه نوشته : حسن جنتی بودجه ارتش ایران در سال 1351 بالغ بر 1/7 میلیارد دلار بود در مهر ماه سال 1352 پس از اینکه قیمت نفت در بازار دنیا یک‌باره چهار برابر گردید یعنی از سه دلار در هر بشکه به دوازده دلار رسید ؛ درآمد نفتی ایران از 4 میلیارد دلار به 20 میلیارد دلار در سال افزایش یافت . شاه به بهانه افزایش قدرت رزمی ایران در منطقه ، بودجه ارتش را در...
سرزمین فلسطین به لحاظ ویژگیهای مذهبی، جایگاه ممتازی نزد مردم مسلمان ایران داشته است. دولت ایران از اواخر سده 19 میلادی و در پی مهاجرت جمعی از تجار به فلسطین، اقدام به تأسیس دفتر نمایندگی در آن سرزمین کرد. این مرکز کارپردازی، نخست به مسائل اقتصادی و تجاری بازرگانان ایران رسیدگی می کرد سپس به موضوعات دیگری از جمله کمک به کاروانهای زیارتی، تبلیغاتی، فرهنگی، تهیه اطلاعات و گزارشهای منطقه ای...
فروپاشی نظام پهلوی در 22 بهمن 1357 و ظهور انقلاب اسلامی در ایران سبب به وجود آمدن مباحث عدیده ای شده است. از جمله این مباحث مووضع وابستگی رژیم پهلوی به غرب بویژه ایالات متحده امریکا می باشد. طرفداران انقلاب نه تنها وابستگی رژیم شاه به امریکا را یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم ایران از وی برمی شمردند، بلکه به اعتقاد آنان محمدرضا پهلوی و مجموعه ساختار قدرت زیر نظر وی در عمل چیزی بیش از یک «کارگزار»...
در30 دی 1357، امام خمینی(ره)، در بندی از پیام خود به مردم ایران، شورای نیابت سلطنت را شاخه‌ای از ریشه‌ی غیرقانونی حکومت سلطنتی خواند و به باشندگان آن اخطار کرد از شورا کنار گرفته، با خواست ملّت مخالفت نکنند.«اینجانب انشاءالله به زودی به شما می‌پیوندم تا در خدمت شما باشم و با همّت شجاعانه‌ی شما به رفع مشکلات کوشا بوده و با هم‌صدا و هم‌قدم شدن همه‌ی اقشار ملّت بر فسادها غلبه...
پاییز 1322 در حالی که دوسال از روی کارآمدن محمدرضا شاه می‌گذشت، دفتر خدمات راهبردی آمریکا-سازمان اطلاعاتی وقت آمریکا که بعدا به سیا تبدیل شد- گزارشی با عنوان «زندگی شاه: یک زندگی‌نامه‌ی مختصر» تهیه کرد که در آن به ابعاد مختلف زندگی او شده بود. بخشی از این گزارش به زندگی خانوادگی او اختصاص داشت و در آن به روابط خارج از عرف محمدرضا پرداخته بود. این بخش از گزارش به نقل از کتاب«شهریور...
: به مناسبت سالگرد درگذشت محمد مهرآئین یار صدیق امام و انقلاب که بامداد روز دوشنبه هشتم بهمن ماه 1397 جان به جان آفرین تسلیم کرد، مقاله ای درباره زندگی و خدمات او که در فصلنامه مطالعات تاریخی منتشر شد، در اینجا باردیگر بازنشر می شود: ******** محمد مهرآیین به سال 1318 در شهرستان محلات متولد شد.در کـودکی به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد که این مهاجرت سرآغاز زندگی جـدیدی...
واکنش امام خمینی به بسته شدن فرودگاه های ایران با اوج‌گیری اخبار مربوط به بازگشت امام خمینی به وطن، شاپور بختیار با هدف به عقب انداختن این سفر، دستور داد تمامی فرودگاه‌های ایران به مدت سه روز بسته شوند. آقای بهبودی در کتاب خود ال لام خمینی واکنش امام خمینی را اینچنین شرح می دهد: «صبح روز پنجم بهمن حدود دویست خبرنگار و عکاس در کنار محل اقامت امام خمینی چشم انتظار بودند که رهبر...
ساعت 23:45 دوشنبه شب پنجم بهمن ماه 1360، یک گروه مسلح ضد انقلاب که نام خود را«سربداران جنگل» نهاده بودند با پوشش لباس های نظامی حملاتی را به شهر آمل در استان مازندران انجام داده و قصد تسخیر آن را داشتند. این گروه که متعاقب برکناری بنی صدر و با حمایت سازمان مجاهدین خلق شکل گرفته بودند از اواخر شهریور 1360 اعضای خود را از سراسر کشور به جنگل فراخوانده و در پایگاهی در حوالی «منگل دره» در 20 کیلومتری...
: در مقاله پیش رو نویسنده بر اساس اسناد برجای مانده از بازجویی خانم مریم اعتمادی همسر مجید رهنما وزیر علوم در کابینه هویدا، ارتباط پنهانی مجیدرهنما و همسرش را با کا.گ.ب. بررسی کرده است. براساس یافته های سند پژوهشی آقای توسلی، مجید رهنما از زمانی که در آذر سال 1329به عنوان دبیر سوم سفارت ایران در شوروی راهی مسکو شد؛ به عنوان منبع، همکاری خود را با کا.گ.ب. آغازکرده است. درصورتی که در همه این...
با توجه به عمق و گستردگی دامنه ی انقلاب اسلامی ایران و تنوّع علل و عوامل سقوط و رژیم پهلوی و وقوع انقلاب(1)، و با عنایت به اینکه این عوامل از وجوه مختلف و متعدّد قابل بحث و پی گیری است، در این مقاله عمدتاً به وجه وابستگی رژیم به خارج در ابعاد سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی خواهیم پرداخت و به مقوله هایی چون فساد و استبداد و غیره به صورتی کوتاه و بسیار گذرا خواهیم کرد. ...
: نظام دوقطبی حاکم بر ساختار بین المللی در دو دهه 1960 و 1970م، کشورهای جهان سوم را در میان سردمداران دو بلوک شرق و غرب تقسیم کرده آرایش ژئوپلتیکی خاصی برای جهان ترسیم کرده بودند که کشورها فقط در چهارچوب استراتژی و منافع تعریف شده یکی از دو ابرقدرت در برابر ابرقدرت دیگر معنا و هویت پیدا می کردند. در چنین وضعیتی، ایران در دوره ی پهلوی دوم عنوان ژاندارم غرب در منطقه را کسب کرد و یکی از حکومتهایی بود...
..... پس از اعلام خبر خروج شاه از ایـران در اخـبار ساعت 14 رادیو سراسری،کشور غرق در شـادی و هیجان شد. عباس قـره‌باغی دربـاره چگونگی خروج شاه از کشو در خـاطرات خـود می‌نویسد؛باتوجه به تصمیم شاه در جلسه شورای سلطنت،قرار بود شاه روز چهارشنبه 27 دی 1357 از کـشور خـارج شود اما غروب روز دوشنبه 25 دی کـه خـبر رأی اعـتماد مجلس سنا بـه دولت بـختیار در روزنامه‌ها منتشر شد،طـولی نـکشید که سپهبد...
سرنوشت نظام سیاسی ایران پس از انقلاب مشروطه با پریشانیهای بسیاری رقم خورد و در فاصله کوتاهی به تغییر خاندان سلطنت و برقراری حکومت استبداد پهلوی انجامید. مردم ایران هنوز طعم حکومت مشروطه را نچشیده بودند که ناخواسته درگیر مشکلات و عوارض جنگ جهانی شدند. فقر عمومی، ناامنی گسترده، مداخلات بیگانگان، تهدید استقلال و تمامیت ارضی کشور، اختلاف و دودستگی نخبگان سیاسی، تحولات جهانی و زمینه‌های نابسامانی...
خروج شاه از کشور در 26 دى 1357 واقعه ای بسیار مهم در روند پیروزی انقلاب اسلامی بود. در پی این واقعه تظاهرات سراسرى مردم ، کشور را به شادى مبدل ساخت . این خروج با سایر موارد تفاوت داشت . شاه در 37 سال سلطنت خود صدها بار از کشور خارج شده بود ، ولى در تمام موارد بازگشتش مسلم بود. اما وی در این مورد تحت فشار ملتی که از او و خاندانش و حکومتش متنفر بود مى رفت . نفرت از پهلوی و سلطنت در جامعه بسیار...
در سال ۶۷ بعد از یک سلسله شکست در جبهه های نبرد که منجر به سقوط فاو در ۲۸ فروردین، شلمچه در ۴ خرداد، ماووت در ۲۴ خرداد و جزایر مجنون، کوشک و جفیر در ۴ تیر شد از گوشه و کنار زمزمه هایی مبنی بر محاکمه و عزل مقصرین این شکستها در سطح جامعه و بین سیاسیون مطرح می‌گردید. چنین برخوردی می‌توانست منجر به تضعیف رزمندگان در شرایطی که نیاز به تقویت روحیه دارند شود و احتمال اینکه نیروهای دشمن و...
با ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس توسط آمریکا، برگی دیگر بر کتاب خباثتها و جنایتهای آمریکایی در رابطه با ایران ورق خورد. اقدامی تروریستی و بدور از هرگونه عرف بین المللی و حتی نظامی که بیانگر اثر ویژه آن شهید سرافراز در منطقه و قدرت منطقه ای چشمگیر ایران است. شاید بتوان این عملیات ترور را در کنار کودتای 28 مرداد و واقعه طبس یکی از نقاط خاص رابطه بین دو کشور محسوب نمود. اهداف و دلایل این...
« این رجل فاجری که خون عزیز ما را به زمین ریخت، تایید کرد دین خدا را. یعنی خدا دین خودش را به او تایید کرد. با ریختن خون عزیز ما، تایید شد انقلاب ما. این انقلاب باید زنده بماند، این نهضت باید زنده بماند، و زنده ماندنش به این خونریزیهاست. بریزید خونها را؛ زندگی ما دوام پیدا می‌کند. بکُشید ما را؛ ملت ما بیدارتر می‌شود. ما از مرگ نمی‌ترسیم؛ و شما هم از مرگ ما صرفه ندارید. دلیل عجز شماست که در سیاهی...
یرواند آبراهامیان از نویسندگان تاریخ معاصر ایران و متولد تهران در سال ۱۳۱۹ در خانواده‌ای ارمنی است. آبراهامیان در سال ۱۳۲۹ ایران را ترک کرد و در سال ۱۳۴۸ مدرک دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت نمود. از وی سه کتاب به زبان فارسی ترجمه شده که مهمترین آنها «ایران بین دو انقلاب» است. آبراهامیان که سابقه گرایشهای مارکسیستی دارد، در گذشته برای «حزب کارگر» انگلستان نیز...
