مقالات
در دوران پهلوی، خفقان به حدی زیاد بود که حتی مهمترین هم پیمانان شاه هم مجبور به اعتراف دراین باره می شدند؛ برای مثال جیمی کارتر، رئیس جمهور اسبق آمریکا، در خاطراتش نوشته است: «در دوران شاه، حداقل ۲۵هزار زندانی سیاسی در ایران وجود داشت.» ( کتاب خاطرات دو سفیر نوشته ویلیام سولیوان و آنتونى پارسونز، ص 447 ). فرد هالیدی در صفحه 92 کتاب دیکتاتورى و توسعه سرمایه دارى در ایران نوشته است: "در سال ۱۳۵۴...
اسناد و مدارک وزارت امور خارجه ایران و گزارش‌های ساواک و منابع دیگر نشان می‌دهد که دفتر نمایندگی اسرائیل در ایران، در حکم یک سفارت‌خانه رسمی بسیار فعال در تهران عمل می‌کرده است؛ و این دفتر همه پست‌ها و مناصب سیاسی و غیرسیاسی یک سفارت‌خانه رسمی از قبیل سفیر، وزیرمختار، دبیر اول و دبیر دوم، مستشار، وابسته نظامی، وابسته اقتصادی و... حتی وابسته کشاورزی نیز داشته است. کارمندان محلی این...
اگر گفته شود نقش نیروی نظامی ایران در زمان پهلوی ها و هدف از توانمندسازی آن، صرف حمایت از منافع دولت های غربی در منطقه بود، اغراق نکرده ایم؛ به طور مثال، شاه در گفت وگو با خبرنگار نیوزویک در ۲۴ژانویه ۱۹۷۷م عنوان کرد: "اگر شما ایرانی نیرومند نداشته باشید که شایسته امنیت شما و سراسر منطقه باشد و در مواقع ضروری از امنیت خلیج فارس و اقیانوس هند حفاظت کند، در آینده چه خواهید کرد؟ آیا یک میلیون سرباز...
اولین جلسه مشترک نمایندگان ساواک ایران و موساد اسرائیل، در مرداد 1339 چهار سال پس از تأسیس ساواک برگزار شد. نظر به اهمیت این نشست و مصوبات آن و تلاشی که رژیم صهیونیستی برای استفاده از توان امنیتی ایران برای مقابله با رژیم جمال عبدالناصر در مصر به کار بسته بود، گزارش نتیجه مکتوب این جلسه را به نقل از اسناد ساواک که عیناً در کتاب «ساواک و دستگاه اطلاعاتی اسرائیل» نوشته عبدالرحمان احمدی به چاپ...
یکی از پرسشهای مهم در بررسی موقعیت رژیم های سیاسی بحث برخورداری از مشروعیت سیاسی است. اینکه مبانی مشروعیت آن کدام است؟ منابع قدرتش داخلی است یا خارجی؟ تعریف مشروعیت واژه «مشروعیت» در متون سیاسی معادل واژه «Legitimacy» است. این واژه از ریشه لاتینی Leg یا Lex به معنای قانون (Low) گرفته شده و با واژه هایی نظیر «Legal» به معنای قانونی و Legislation به معنای وضع قانون یا تقنین و Legitimate به معنای مشروع،...
در تهران حضور فعال آمریکایی ها در ایران به دهه 1320 باز می گردد. حضوری که با وقوع کودتای انگلیسی ـ آمریکایی در 28 مرداد 1332 به اوج خود رسید. از این زمان به بعد آمریکا و به طور مشخص عوامل سیاسی، نظامی و اقتصادی این کشور در ایران به فعالانی مایشاء تبدیل شدند که سهم مهمی در تحولات ایران داشتند. حضور و فعالیت عناصر آمریکایی در ایران در دهه 1350 اهمیتی مضاعف یافت. زیرا صحنه سیاست ایران در این دوران با توجه به اوج...
در طول تاریخ، حکومتها و نظام ها، ادعاهای مختلفی را درباره زن مطرح کرده اند؛ ولی لازم است تا برای صحت سنجی گفتار آنها، به عملکردشان نیز توجه شود. شاهان پهلوی نه فقط در عمل به منزلت زن توجهی نمی کردند، بلکه حتی در گفتار نیز از دیدگاه خود دفاع کرده و با وقاحت تمام، زن را فقط محدود در ارضای نیاز جنسی مردان متصور شده و هیچ باوری به موفقیت بانوان در امور مختلف نداشتند. برای مثال، محمدرضاشاه در مصاحبه با...
روز ۲۱ شهریور ۱۳۲۴ دولت ایران در یادداشتی اعتراض آمیز به نمایندگان سه دولت اشغالگر ( انگلیس ، روسیه و امریکا ) خواستار خروج بی قید و شرط نیروهایشان از ایران شد . تنها 10 روز پس از پایان جنگ جهانی دوم (اردیبهشت 1324) دولت ایران طی یادداشتی پیروزی متفقین را به سه کشور آمریکا، شوروی و انگلیس تبریک گفت و یادآوری کرد که پس از پایان جنگ در اروپا، دیگر لزومی به باقی ماندن نیروهای متفقین در ایران...
طرح مسئله و فرضیات هنگامی که در ماه‌های پایانی سال 1335 شمسی مجلسین شورای ملی و سنا قانون تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) را تصویب کردند، کمتر کسی آینده خوشایندی برای این پدیده جدیدالولاده پیش‌بینی می‌کرد. از همان آغاز نشانه‌هایی وجود داشت حاکی از نقش آتی این سازمان در سرکوب باز هم بیشتر مخالفان سیاسی و گسترش هرچه فزون‌تر روش استبدادی و خودکامانه حکومتی که حداقل بعد از کودتای...
روز 19 بهمن 1360 موسی خیابانی عضو کادر سازمان مجاهدین خلق و اشرف ربیعی همسر اول مسعود رجوی به همراه 18 نفر دیگر از اعضا و محافظان سازمان در زدوخورد با نیروهای عملیاتی سپاه و دادستانی در شمال تهران کشته شدند. در این روز بر اساس طرح هماهنگ اطلاعات سپاه پاسداران و دادستانى انقلاب اسلامى مرکز، با شناسایى ردهاى اطلاعاتى و عملیات منظم تعقیب و مراقبت، پایگاه مرکزیت سازمان در شمال تهران ضربه سختی خورد و...
اگر قرن بیستم را قرن اوج وابستگی کشورهای مختلف به قدرتهای سلطه گر بدانیم، سخن گزافی نگفته ایم. تحولات اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شرایطی را به قدرتهای جهانی تحمیل کرد که تدابیر آنها را برای اشغال کشورها با چالشهای جدی روبه رو ساخت. از این رو آنها به ناچار دست به تغییر تاکتیک زدند و به جای اشغال کشورها، با تحمیل عناصری بی کفایت و ضعیف و بی ریشه، دول مختلف را به شکل جدیدی وابسته کردند. به...
دکتر غلامعلی حداد عادل در گزارشی از کتابخانه شخصی حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اطلاعات مفیدی از این کتابخانه و رویکرد آثار موجود در آن ارائه کرد . وی ابتدا گفت :اولین نکته این است که قلمرو علایق مطالعاتی ایشان خیلی رسمی و منطبق بر حوزه مطالعات متعارف روحانیان نیست. بیشتر روحانیان به اقتضای فضای حوزه و درس و بحثی که دارند، منطقه خاصی در مطالعه مورد علاقه‌شان است. هر صنف و گروه دیگر هم...
در دوران پهلوی دوم، حزب رستاخیز با دستور شاه و انحلال دو حزب «مردم» به رهبری اسدالله علم و ایران نوین» با محوریت حسن علی منصور، به عنوان تنها حزب کشور معرفی شده بود و شاه، نقش اصلی را در رهبری آن داشت و ادعا می کرد که این حزب مردمی است ( کتاب مأموریت برای وطنم، ص 336 و 337 ) و در جواب منتقدین ادعا داشت که: "کسی که وارد این تشکیلات سیاسی نشود و مؤمن به این سه اصلی که من گفتم، نباشد، دو راه برایش...
محققان و صاحب نظران در بیان علل و عوامل فروپاشی رژیم پهلوی موارد متعددی را برشمرده و پیرامون هر یک از آنها سخن فراوان گفته یا نوشته اند؛ مواردی همچون نبود آزادی سیاسی، برخوردهای خشن با مخالفان و منتقدان، اهتمام به دین زدایی از جامعه، ترویج فساد اخلاقی، وابستگی به بیگانگان، فساد اداری و مالی، سیاست های غلط اقتصادی و ... البته همه اینها درست است و هر کدام در جای خود سهمی در سقوط شاه و فروپاشی...
این مقاله درصدد است با تبیین سیاست خارجی امریکا در مقطع سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی، نگاهی به دکترین نیکسون و کارتر انداخته با نگاهی به اوضاع داخلی و سیاست خارجی امریکا و ایران در زمان شاه به بررسی نظام تصمیم گیری و اجرای سیاست خارجی در این دوران بپردازد و شرایط نظام بین الملل و رابطه آمریکا با ایران و مواضع آن کشور در مقطع سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی را مورد توجه قرار دهد. سپس به این...
روز 16 بهمن 1357 رئیس سازمان سیا اعتراف کرد که در رابطه با پیش‌بینی مسائل ایران، این سازمان ناکام بوده است. وی گفت چیزی که ما پیش‌بینی نمی‌کردیم این بود که یک پیرمرد 78 ساله که مدت 14 سال در کشورش حضور نداشت بتواند نیروها را به راحتی به هم پیوند دهد. یکی از مناقشه‌های سیاسی میان دولتمردان آمریکائی در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، بر سر ناتوانی مقامات سازمان اطلاعات مرکزی...
نگاهی گذرا به تحولات عمده در دوران پهلوی از روی کارآمدن رضاخان میرپنج تا عزل وی از سلطنت و جانشینی فرزندش و نیز کودتای 28 مرداد 1332 برای هر ناظر بی طرفی شکی بر وجود سلطه و نفوذ قدرتهای ذی نفوذ و سلطه گر در این کشور باقی نمی گذارد . دوره حکومت رضاشاه در حقیقت دوره سلطه کامل انگلیس بر ایران بود و مجموعه ساختار تصمیم گیری در رژیم ایران از آغاز تا سرانجام بر اساس خواست دولت انگلیس و در جهت منافع...
انقلاب اسلامی اگرچه دردهه فجر،اوج گرفت و در 22 بهمن ماه،به سقوط رژیم پهلوی رسید؛ اما امام خمینی (ره) از سال 1341 برای افزایش آگاهی عمومی برای ایجاد موجی از همراهی مردم تلاش کرده بود. با فرار شاه، ضرباهنگ انقلاب بر روی دور تند افتاد و مردم قدرتی مضاعف یافتند؛ این توان متراکم شده، تنها منتظر یک جرقه بود.اعلان تصمیم امام خمینی (ره) به بازگشت به ایران، جرقه‌ای شد که آخرین مدافعان نظام سلطنتی را به...
اگرچه دولت انگلستان به خاطر سیاستهای اروپایی خود در رویارویی با اتحاد مثلث و کوتاه کردن دست روسیه تزاری از اعمال نفوذ در دربار ایران، از جنبش مشروطیت حمایت کرده بود، ولی بی کفایتی و فساد دولتهای مشروطه و به خصوص شکست قرارداد 1919 مشهور به قرارداد وثوق الدوله موجب گردید که انگلیسها از استقرار دمکراسی در ایران به کلی مأیوس شوند و در جستجوی دیکتاتوری نظامی، مقتدر و ضد کمونیست برآیند که...
روز ششم بهمن مردم سراسر کشور منتظر ورود امام خمینی بودند. آنها در میدان آزادی و اطراف فرودگاه - برای دیدن امام - و بهشت زهرا - برای شنیدن سخنان امام - گردهم آمده بودند، اما با انتشار خبر بسته شدن فرودگاه مهرآباد توسط دولت شاپور بختیار، خشم مردم فزونی گرفت و بار دیگر تقابل نیروهای مسلح و تودههای مردم در شهرهای گوناگون آغاز شد و آن چه به جا ماند، خون بر زمین ریخته تعدادی از شهروندان بود؛ خونی که...
