مقالات
زمانی که درآمدهای نفتی کشورهایی چون ایران از دهۀ ۱۳۳۰ به بعد رو به افزایش گذاشت و نفت به‌عنوان یک «متغیر مستقل» در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران قد علم کرد، صفت «رانتینر» نیز به سایر ویژگی‌های دولت‌های جهان سوم اضافه شد. نظریه‌پردازان عرصۀ سیاست و دولت دریافتند که برای توصیف و تحلیل ویژگی‌های دولت در کشورهای شرقی و آسیایی باید به رانت‌داری نفتی نیز در تحلیل نظام‌های...
یکی از دشوارترین و درعین‌حال ضروری‌ترین کارها در حوزه پژوهشهای تاریخی روشن‌ساختن واقعیت مشهورات تاریخی است. در افکار عمومی و حتی در محافل علمی و فرهنگی، گاه مطالبی خلاف واقع چنان جایگیر می‌شوند که به‌سختی می‌توان درباره آنها چون‌وچرا روا داشت؛ به‌عبارتی همگان بر اثر تکرار، آن را به مثابه یک واقعیت تاریخی مسلم فرض می‌کنند. بازنگری دقیق و علمی این مشهورات تاریخی گاه نتایج...
آیا به عنوان یک ایرانی از ماهیت جشن های 2500 ساله ایران مطلع هستیم ؟ آیا میدانیم اساسا عدد 2500 سال بعنوان نماد آغاز سلطنت کوروش کبیر چگونه محاسبه شده است ؟ آیا میدانیم طراحان و برگزار کنندگان این جشن , که با هزینه مردم ایران برپا شد و در آن ایرانیان تنها به عنوان مستخدم سران غرب و شرق بکار گرفته شدند , چه کسانی بودند ؟ صرف نظراز هزینههاى هنگفت و نیز مفاسد فراوان این مراسم، طراحى و اجراى این...
سی و یک سال از انقلاب اسلامی ایران می گذرد. طی این سه دهه زنان جایگاه خاص و ویژه ای در جامعه اسلامی ایرانی به خود اختصاص داده اند. امروز زن ایرانی نمادی از یک زن نوین در مقابل الگوی جهانی زن غربی قرار گرفته است. البته هر چند طی سه دهه گذشته ضعف های مدیریتی در پاسخگویی به مسائل زنان در ایران وجود داشته است اما باید دانست که زنان پس از انقلاب توانسته اند به کرامت، آزادی و هویت اجتماعی متناسب با خود دست...
صاحب‌نظران انقلاب اسلامی مردم ایران را آغازگر حرکت مسلمانان برای احیای عزت اسلامی و کوتاه کردن دست صلیبی‌ها و عوامل وابسته به آنان از کشورهای مسلمان می‌دانند. انقلاب در تونس،مصر، بحرین، لیبی و یمن همه را در منطقه و دنیا غافلگیر کرد؛ عده‌ای از اصل رخداد چنین حادثه‌ای با این قدرت و سرعت متعجب شدند، ولی برخی تنها از سرعت وقوع و گسترش آن متحیر شدند، ولی منتظر وقوع آن بودند. ناظران دسته دوم...
روز 12 مرداد 1330 «استوکس» وزیر مشاور انگلستان و فرستاده ویژه دربار لندن، در رأس هیأتی از مقامات بلندپایه کشورش برای گفت و گو با دکتر محمد مصدق نخست‌وزیر و آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی راجع به حل اختلافات دو کشور وارد تهران شد. ورود هیأت در شرایطی بود که حدود 6 ماه از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت در ایران می‌گذشت. قانونی که خلع ید انگلیس از منابع نفت کشورمان را دنبال میکرد و تصویب آن،...
روز 23 اسفند سالروز رحلت آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی است؛ روحانی مبارزی که هدایتگر نهضتی بزرگ علیه استعمار انگلیس در عراق و سپس در ایران بود. سیدابوالقاسم کاشانی (آیت‌الله)، متولد 1264ه ش و متوفی 23 اسفندماه 1340 در تهران از چهره‌های درخشان تاریخ معاصر ایران، عالم روحانی سیاسی شیعه، مجتهدی وارسته و مبارزی نستوه که سالهای پربرکت عمر خویش را در راه خدمت به اسلام و مسلمانان جهان صرف نمود. نسبت...
تاریخنگاری درباری یکی از انواع تاریخ‌نویسی محسوب می‌شود و در کنار تاریخنگاری سنتی، تاریخنگاری استعماری و تاریخنگاری اسلامی، جایگاه خاص خود را دارد. تاریخنگاری درباری، همانگونه که در شیوة نگارش، ادبیات و قالب خود، دارای ویژگیها و تمایزات جداگانه می‌باشد؛ در بعد محتوایی نیز چنین است. محتوای این نوع کتابهای تاریخی، همچون صورت و قالب آن، بازتابی از فرهنگ درباری...
ما باید حساب این مطلب را بکنیم که آزادی اینها (شاه سابق) و اشخاصی که الآن که در مسیر او هستند، می‌خواهند چه است و زنها در غیر زمان این آدم چه نقشی داشتند و بعد از او چه نقشی و در زمان او چه. کسی که تاریخ این صد ساله را مطالعه کرده است، می‌داند که در جنبشهایی که در ایران بوده است، جنبشهای اصیلی که در ایران بوده است قبل از این دوره رژیم پهلوی، جنبش تنباکو یا جنبش مشروطیت، زنها همدوش با مردها فعالیت...
در آرشیو دولتی تاریخ گرجستان و انستیتوی نسخ خطی آکادمی علوم گرجستان (که که لیدزه Kekelidze) هزاران سند تاریخی پیرامون تاریخ ایران به زبان‌های گرجی، فارسی، روسی، فرانسوی و غیره به صورت اصل یا سواد موجود است. این اسناد که متعلق به قرون 16 تا اوایل 20 میلادی می‌باشد دربرگیرنده آگاهی‌ها در زمینه‌های گوناگون زندگی اجتماعی بوده و از لحاظ تنوع شامل: فرامین و احکام شاهان ایران، احکام عباس میرزا ولیعهد...
مروری هرچند اجمالی بر تاریخچه تأسیس، فعالیت و انحلال یا تداوم احزاب در ایران نشان می‌دهد که زمینه‌های خاص اجتماعی باعث شده‌اند که حزب‌گرایی در ایران، به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی، متفاوت از سایر کشورها و دوره‌ها باشد. در قانون اساسی مشروطیت خبری از احزاب نبود و فقط به تشکیل اجتماعات مختصری شده بود. امّا کوران حوادث در تاریخ معاصر ایران، ظهور جریان‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی...
در سالهای اولیه دهه 1970 که ثروت خانوادة شاه به چند برابر نسبت به گذشته افزایش یافته بود، سلسله پهلوی عصر طلائی خود را می‌گذراند. در ژانویه 1972 بنای جدیدی در محوطه پشت ویلای «سوورتا» در سن موریتس به عنوان ورزشگاه اختصاصی شاه و ملکه ساخته شد، که در آن بهترین و مدرن‌ترین وسایل ورزشی وجود داشت. ولی علیرغم آن همه مخارج سرسام‌آور شاه در سوئیس، هر سال که می‌گذشت ناخرسندی مردم سوئیس از...
24 مرداد 1369، صدام حسین رئیس جمهور عراق با ارسال نامه‌ای خطاب به حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی ـ رئیس جمهوری اسلامی ایران ـ تمام شرائط ایران را برای برقراری صلح میان دو کشور از جمله قرارداد 1957 الجزایر، عقب نشینی نیروهای عراقی از اراضی اشغال شده ایران و آزادی اسیران ایرانی پذیرفت. نامه صدام حسین در 11 سالی که از روابط خصمانه‌اش با جمهوری اسلامی ایران می‌گذشت، منحصر به فرد و بی‌سابقه...
: فریدون هویدا که در چند سال آخر حکومت شاه، سفیر وی در سازمان ملل بود در کتاب خاطرات خود تحت عنوان «سقوط شاه» گوشه‌هایی از مفاسد سیاسی و اداری و اخلاقی و اجتماعی شاه و اطرافیانش را تشریح کرده است. اگر چه نویسنده به دلیل آنکه برادرش امیرعباس هویدا سمت نخست‌وزیری حکومت شاه را بر عهده داشت تلاش می‌کند تا وی را که سهم بزرگی در این گونه مفاسد داشته است تبرئه کند، ولی مع‌الوصف خاطرات وی...
«لوسین ژرژ» خبرنگار روزنامه فرانسوی لوموند در چهارم اردیبهشت 1357 موفق به انجام مصاحبه جامعی با امام خمینی گردید. این مصاحبه که خبرنگار لوموند آن را اولین مصاحبه آیت‌الله خمینی نامیده علیرغم اختناق سیاسی حزب بعث صورت گرفت. لوسین ژرژ درباره این مصاحبه که متن آن در 16 اردیبهشت 1357 در لوموند به چاپ رسید، چنین می‌نویسد: از آغاز سال جاری مسیحی، قیامهای بزرگی مرتباً در ایران، از قم گرفته تا...
برای بیان تاریخ، مانند هر علم دیگری در ابتدا مجبوریم کلیاتی را مطرح نماییم تا به نقاط اصلی موضوع بحث بهتر و با حدود مشخص توجه کنیم. 1- تعریف تاریخ: برای تاریخ معانی و تعاریف گوناگوی گفته‌اند و از جمله «تعیین کردن مدتی از ابتدای امری عظیم و قدیم و مشهور تا ظهور امر ثانی که دنبال اوست». این تعریف و معنی بیشتر به خود تاریخ اتکاء دارد تا به موضوعات تاریخ که نظر ما متوجه آنهاست؛ بنابراین از...
جنگ جهانی تمام شد. روسیه تزاری از درون پاشید، آلمان و عثمانی شکست خوردند و انگستان برنده شد. اما هنوز بازی تمام نشده بود . امنیت مرزهای هندوستان مطرح بود و ایران را از دیر باز دروازه هندوستان می‌شناختند. پس مصلحت برنده جنگ در این بود که ایران را هم مثل هندوستان کند، وثوق الدوله را بر سر کار آوردند و سید ضیاء الدین طباطبائی مدیر روزنامه " رعد " مدافع قرارداد استعماری 1919 شد. ملت مقاومت کرد و...
طی اقامت امام خمینی در پاریس، نمایندگان دولت فرانسه، چند دیدار و گفتگوی رسمی با ایشان بهعمل آوردند. در این ملاقاتها عموماً حجج اسلام احمد خمینی و اشراقی حضور داشتند. ترجمه مذاکرات از فرانسه یا انگلیسی به وسیله صادق قطب‌زاده و دکتر ابراهیم یزدی انجام می‌گرفت. همچنین دکتر یزدی متن مذاکرات را یادداشت میکرد. اولین دیدار نمایندگان رسمی دولت فرانسه با امام خمینی روز 22 مهرماه 1357، در...
در زمان مظفرالدین‌شاه کم کم به دلیل تغییراتی که در اروپا ظاهر می‌شود سیاست روس و انگلیس در ایران به هم نزدیک می‌گردد و در همان حالی که آثار انقلاب مشروطیت در ایران ظاهر می‌شود، انگلیس علی‌الظاهر به حمایت از انقلاب مشروطیت و روسیه در مقابل آن قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی بین لرد کرزن وزیر خارجه انگلیس و کنت لامزدروف وزیر خارجه روس مذاکراتی با هدف نزدیکی مواضع دو کشور و تقسیم ایران میان...
موقعیت جغرافیایی ایران در طول تاریخ و از جمله در قرن بیستم همواره یکی از انگیزه‌های پیدایش و گسترش نظام سلطه جهانی و همچنین منبع نگرانی جدی در منطقه بوده است. کشف منابع عظیم نفتی نیز در اوایل قرن بیستم به این موقعیت حساس دامن زد و قدرت‌های بزرگ سلطه‌گر جهانی را بر آن داشت تا با اتخاذ سیاست‌های همکاری‌جویانه یا رقابت‌جویانه به تاراج سرزمین ایران و داراییهای آن اقدام نمایند. رقابت...
