علما و مشروطه
* سنگها و خدنگها برخى از مخالفان شیخ ( فضل الله نوری )، وى را متهم به اخذ رشوه از امین السلطان (یا شاه و دیگران) کردهاند. اتهام شیخ به رشوه‌گیرى از اتابک امین السلطان، به اشکال گوناگون در نوشتة کسانى چون والتر اسمارت[1] (گزارشگر سفارت انگلیس در صدر مشروطه، دوست تقى‌زاده، و دخیل در کودتاى اسفند 1299)، حاج زین العابدین مراغه‌اى (مؤلف سیاحتنامة ابراهیم بیک)[2]، فرصت الدولة شیرازى[3]، محمدعلى تهرانى...
رییس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در گفتگو اختصاصی با خبرگزاری فارس هدف علمای هوادار جنبش مشروطه را تحدید استبداد حکومتی و جلوگیری از دخالتهای قوه مجریه در امور مجلس دانست. مرحوم روح‌ا... حسینیان وی در سال 1334 در شیراز متولد شد. بعد از سوم دبیرستان به قم رفت و در حوزه علمیه قم به تحصیل پرداخت. وی در سال 1374 به عنوان رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی منصوب شد. تعدادی از کتاب‌هایی که تاکنون از وی در دو...
استبداد قاجاریان, بی توجهی آنان به شعائر اسلامی, دخالتهای آشکار و نهان بیگانگان در امور سیاسی, اقتصادی و… ایران و نهضت تنباکو, زمینه نهضت مشروطیت را فراهم آوردند. عالمان دینی, از آغاز, با نهضت مشروطیت بودند و نخستین شهید را نیز تقدیم داشتند.1 متأسفانه, پیش از آن که این حرکت شورانگیز, دگرگونی بنیادین در ژرفای جامعه پدید آورد, دستان پلید استعمار بریتانیا, به کار افتاد و این حرکت شکوهمند را به...
در بررسی تاریخ اندیشه دوران مشروطه وقتی به موضوع اختلاف نظر علمای مشروطه خواه با علمای مشروعه خواه میرسیم از بین آرای گوناگونی که در بیان چرایی این اختلاف گفته و نوشته اند، به جای دو دیدگاه سیاسی زودگذر، دو نگرش کلان و ماندگار را مییابیم که سبب آن اختلاف نظر شده بود. این نیز دانستنی است که برخی محققان، علت آن اختلاف را در تفاوت فهم این دو گروه از اصول و آموزه های شیعی دانسته اند وبرای نگارش...
بررسى مناسبات شیخ و اتابک (از دوران ناصرالدین شاه تا بحبوحة مشروطیت) به وضوح نشان مى‌دهد که آن دو همواره با یکدیگر مخالف و درگیر بوده‌اند، و این امر، ناقض شایعات مبنى بر «کمک مالى اتابک به شیخ» در دوران تحصن حضرت عبدالعظیم (ع) است. در آنجا وعده دادیم که در پایان کتاب حاضر، ضمن بحثى گسترده پیرامون روابط و مناسبات شیخ و امین السلطان، مخالفت و درگیرى دیرین میان ایشان را در وجوه مختلف...
نهضت مشروطه به عنوان یکی از حوادث استثنایی تاریخ معاصر ایران از جنبه‌های مختلف قابل بررسی و تحلیل است که یکی از وجوه مهم آن جنبه‌ی اسلامی نهضت و نقش اساسی علمای شیعه در شکل‌گیری آن بوده است. یکی از موضوعات و مطالبات رهبر معظم انقلاب در عرصه‌ی شناخت و تحلیل نهضت مشروطه، تبیین نقش ویژه‌ی علما و مراجع و بازخوانی دوباره‌ی آن با هدف زدودن تحریف‌ها و کجروی‌های موجود در تاریخ‌نگاری...
کلمه مشروطه از ابتدای ورود به فرهنگ سیاسی ایران تعریف دقیق و مشخصی نداشت. و تصور کلی از آن مبنی بر بهبود وضعیت مردم و محدود شدن قدرت حاکمین وجود داشت که می‌توانست در مراحل بعد منجر به بروز اختلافاتی شود. به ویژه در مقام تفصیل اختلاف دیدگاهها در زمینة مشروطیت آشکار شد و هر جریانی تعریف خاص خود را از مشروطیت ارائه...
بدون داشتن بنیادى استوار در معرفت سیاسى، نمى‌توان انتظار داشت، پرچم‌داران یک تمدن بتوانند در برابر تمدن دیگر مقاومت نمایند. تغافل یا بى‌توجهى جریان منورالفکرى به غناى قانونى و حقوقى اسلام، باعث شده است که تاریخ‌نگارى سیاسى بر این اساس بنیان‌گذارى شود که «قانون» ارمغان بى‌بدیل از غرب بوده و هیچ بویى از رایحه آن به مشام ایران استبداد زده نرسیده است. مقاله حاضر...
این مقاله به بررسی رابطه علمای عصر مشروطه با حکومتهای آن عصر میپردازد. سؤال اساسی این مقال این است که آیا علمای عصر مشروطه، صرفاً برخورد بدبینانه و منفی با سلطنت داشتند، یا در بعضی موارد با این حکومتها همکاری کردهاند و در هر صورت، توجیه آنان برای رفتار خود چه بوده است؟ این بحث در سه محور مطرح شده است: الف. بیان دیدگاههای برخی فقیهان شیعه پیرامون رابطه با سلاطین؛ ب. علمای عصر مشروطه بسته به نوع...
متن سخنرانی سید جواد طباطبایی در همایش یکصدمین سالگرد مشروطه عده ای می گویند معنای مشروطیت در زمان اوج این جنبش به درستی فهم نشده است و بسیاری از نویسندگان از این نظر دفاع کرده اند که روحانیان شرکت کننده در جنبش مشروطه خواهی گرچه موثر و فعال بوده اند اما به درستی نفهمیده اند که مشروطیت چیست. من این مطلب را از دکتر آدمیت نقل می کنم به دلیل اینکه از ایشان ذکری کرده باشم زیرا به هر حال راه اساسی را در...
: دکتر مظفر نامدار فارغ التحصیل دکترای علوم سیاسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و رئیس گروه علوم سیاسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی و عضو پژوهشی گروه تحقیقات سیاسی اسلام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی می‌باشند. وی تا کنون ضمن نگارش مقالات متعدد تاریخی، کتاب �رهیافتی بر مبانی مکتب‌ها و جنبش‌های سیاسی شیعه در صدساله اخیر� را تألیف نموده است؛ همچنین به طور...
دهم نوامبر 1922، کنسول آمریکا در بغداد گزارش می‌دهد که علمای شیعی با صدور فتوایی از شرکت شیعیان در انتخاباتی که به دست انگلیسی‌ها برگزار می‌شود، جلوگیری کردند. اونس می‌افزاید: «لازم به ذکر است که اکثریت مردم عراق شیعه هستند و شرکت آنها برای تشکیل دولتی استوار ضروری است. از آنجا که این جمعیت کثیر گوش به فرمان چند تن از مجتهدین یا همان رهبران مذهبی می‌باشند، شرایط خطرناکی به وجود...
