انگلیس، رضاخان و کودتا
0

اشاره

در تاریخچه روابط انگلیس و ایران، موضوع کودتای ۱۲۹۹ رضاخان که با طراحی و برنامه‌ریزی انگلیسی‌ها صورت گرفت، به عنوان لکه‌ای سیاه و پاک نشدنی نقش بسته است. رژیمی که با این رخداد بر مقدرات مردم ایران تکیه زد، سه ویژگی متمایز داشت که هر یک به تنهایی دلیلی بر نامشروع بودن آن بود. یکی ماهیت رژیم که کودتایی بود. دیگری وابسته بودن کودتا و رژیم حاصل از آن به اراده بیگانگان، و سوم احیای استبداد و ظلم و هرآنچه مردم ایران، چند سال پیش از آن، به خاطر نابودیش، انقلاب مشروطه را به راه انداخته بودند.

  «گذرستان» حاضر، کودتای رضاخان و سرسپردگی وی به انگلیسی‌ها در انجام این کودتا را مورد بحث قرار داده است.


انتخاب رضاخان به پادشاهی و نقش بریتانیا (در اسناد وزارت خارجه آمریکا)

انتخاب رضاخان به پادشاهی و نقش بریتانیا (در اسناد وزارت خارجه آمریکا)

 مجلس مؤسسان به مدت یک هفته، از 6 تا 13 دسامبر 1925، تشکیل جلسه داد و سه اصل قانون اساسی را اصلاح کرد و در روز سیزدهم دسامبر منحل شد. اصل 36: «سلطنت مشروطه ایران از طرف ملت بوسیلة مجلس مؤسسان به شخص اعلیحضرت شاهنشاه رضا شاه پهلوی تفویض شده و در اعقاب ذکور ایشان نسلا بعد نسل برقرار خواهد بود.» اصل 37: «ولایت عهد با پسر بزرگتر پادشاه که مادرش ایرانی‌الاصل باشد خواهد بود در صورتی که پادشاه...

ادامه مطلب

روایت آمریکا از نقش انگلیس در کودتای سوم اسفند 1299

برشی از کتاب «از قاجار به پهلوی»

روایت آمریکا از نقش انگلیس در کودتای سوم اسفند 1299

اسناد وزارت خارجه آمریکا

 دولت انگلیس مدعی است هیچ دخالتی در کودتای رضاخان در سوم اسفند 1299نداشته است اما برای ارزیابی این ادعا می توان به گزارش منتشرشده در آفیشال ریپورت انگلستان که توسط آقای محمد قلی مجد در کتاب  کتاب از قاجار به پهلوی منتشر شده است توجه کنیم در این گزارش می خوانیم : «یگان‌های مختلف قزاق، که تمام نیرو‌های آن ایرانی هستند تحت فرماندهی افسران ایرانی از قزوین به سمت تهران حرکت کرده و در بیست و یکم...

ادامه مطلب

 کودتای تمام عیار انگلیسی

کودتای تمام عیار انگلیسی

در تابستان سال ۲۰۰۶ میلادی و متعاقب یورش وحشیانه و سنگین رژیم صهیونیستی به لبنان، کاندولیزا رایس، وزیر وقت امور خارجه آمریکا، در عبارت معناداری از «درد زایمان خاورمیانه جدید» سخن گفت. مفهوم این کلام البته بر سیاستمداران و مردم کشورهای خاورمیانه کاملاً روشن بود. شکست سناریوی مقابلة نرم و نیمه سخت سبب شده بود تا در راستای محتوای سند امنیت ملی آمریکا در سال ۲۰۰۶، طرح خاورمیانه جدید که...

ادامه مطلب

بازنگری نقش بریتانیا در روی کار آوردن رضاخان

بازنگری نقش بریتانیا در روی کار آوردن رضاخان

  پژوهندگان مسایل ایران، مدّتها درباره موفقیّت کودتای 1921  در اندیشه بوده‌اند. بسیاری از ایرانیان،‌ از همان آغاز بر این عقیده بودند که بریتانیایی‌ها، پشت این کودتا بوده‌اند. بریتانیایی‌ها هم به نوبه خود، هرگونه مداخله‌ای را انکار کردند. امّا اخیراً انتشار خاطرات روزانه فیلد مارشال سرادموند آیرونساید نشان داده است که بریتانیایی‌ها، به نوعی با این قضیه ارتباط داشته‌اند......

ادامه مطلب

انگلیس دخالت در کودتای رضاخان را انکار می‌کند

انگلیس دخالت در کودتای رضاخان را انکار می‌کند

بریتانیا هرگونه دخالت و اطلاع از کودتای رضاخان را صریحاً رد می‌کرد. به عنوان مثال در گزارش پرسش و پاسخ مجلس عوام به تاریخ دوشنبه 28 فوریه 1921 می‌خوانیم: «دریابان کنورثی* از نخست‌وزیر چنین سؤال کرد: آیا دولت اعلی‌حضرت در کودتای قزاق‌ها برای سرنگونی دولت ایران، هیچگونه دخالتی داشته است؛ آیا تجهیزات و دست‌مزد این قزاق‌ها توسط دولت اعلی‌حضرت فراهم شده؛ و رویکرد دولت اعلی‌حضرت...

ادامه مطلب

نقش انگلیس در کودتای ۱۲۹۹

در همایش واکاوی یکصدمین سال کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ بررسی شد:

نقش انگلیس در کودتای ۱۲۹۹

:  در یکصدمین سالگرد کودتای سوم اسفند۱۲۹۹، به همت پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همایش نیم‌روزه «پس از یک قرن؛ واکاوی کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹» با حضور و سخنرانی اساتید برجسته، صبح امروز یکشنبه مورخ ۳ اسفندماه ۹۹، به صورت مجازی برگزار شد. گزارشی از این همایش را با هم می‌خوانیم… ********* دکتر محمد شفیعی‌فر با بیان این مطلب که کودتای ۱۲۹۹...

ادامه مطلب

کودتای ۱۲۹۹؛ ائتلافِ انگلیس و روشنفکریِ سکولارِ وطنی

در جریان همایش واکاوی کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ بررسی  شد:

کودتای ۱۲۹۹؛ ائتلافِ انگلیس و روشنفکریِ سکولارِ وطنی

: در یکصدمین سالگرد کودتای سوم اسفند۱۲۹۹، به همت پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همایش نیم‌روزه «پس از یک قرن؛ واکاوی کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹» با حضور و سخنرانی اساتید برجسته، صبح روز یکشنبه مورخ ۳ اسفندماه ۹۹، به صورت مجازی و پخش از طریق ادوبی کانکت برگزار شد. متن سخنرانی آقای مهدی جمشیدی را با هم می‌خوانیم: ******* مهدی جمشیدی عضو هیات علمی گروه...

ادامه مطلب

سیدضیاء عامل کودتای انگلیسی رضاخان‌ پهلوی

سیدضیاء عامل کودتای انگلیسی رضاخان‌ پهلوی

روز 6 اسفند 1299 فرمان نخست‌وزیری سیدضیاءالدین طباطبایی مدیر روزنامه رعد که از عوامل کودتای رضاخان بود، از سوی احمدشاه قاجار صادر شد. سیدضیاءالدین طباطبائی مشهورترین نخست‌وزیر در سالهای پایانی سلسله قاجار و عامل اجرایی کودتای رضاخان پهلوی بود. او فرزند سیدعلی آقا یزدی از خطبا وسخنوران مشهور دوره مظفرالدین شاه قاجار بود. سیدعلی آقا یزدی در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در حوزه علمیه نجف به...

ادامه مطلب

وقایع مهم روز سوم اسفند 1299 کودتای انگلیسی رضا خان

وقایع مهم روز سوم اسفند 1299 کودتای انگلیسی رضا خان

رویدادهای دوشنبه 3 اسفند 1299    کودتا علیه دولت سپهدار در ساعت یک بامداد، دو هزار و پانصد تن قزاق به فرماندهی رضاخان  که از قزوین حرکت کرده بودند، از دروازه‌های قزوین و حضرت عبد‌العظیم‌ (علیه‌السلام) به تهران وارد شده و بدون هیچ درگیری خاصی شهر تهران را تصرف و دولت سپهدار  را سرنگون کردند. قزاق‌ها مراکز مهم و استراتژیک شهر را تصرف کرده کنترل سازمان‌های دولتی را به دست...

ادامه مطلب

روزنامه فرانسوی: انگلستان عامل کودتاست

روزنامه فرانسوی: انگلستان عامل کودتاست

معرفی انگلستان به عنوان عامل اصلی کودتا روزنامه «اومانیته»(1) (HUMANITE) چاپ پاریس در شماره امروز با انتشار مطلبی درباره کودتای سوم اسفند در ایران و نقش انگلستان در آن، منشأ این بحران را دولت انگلستان معرفی کرد که تلاش می‌کند به هر نحو از انعقاد عهدنامه مابین ایران و روسیه جلوگیری نماید.(2) این روزنامه در ادامه به این نکته کرد، دیویزیون قزاق که مجری کودتا بوده، از ماه نوامبر تحت کنترل و...

ادامه مطلب

انگلیس معرکه گردان کودتای 1299رضاخان

انگلیس معرکه گردان کودتای 1299رضاخان

ریشه‌های کودتای انگلیسی سوم اسفند 1299 را باید در تحولات پس از جنگ جهانی اول جستجو کرد. زمانی که روس‌ها پس از انقلاب اکتبر 1917 موقتا برنامه‌های استعماری خود را متوقف ساخته و حتی با رویکردی انتقادی به عملکرد استعماری سلاطین تزاری روسیه به الغای امتیازات اخذ شده در زمان تزارها اقدام نمودند. نتیجه چنین رویکردی از سوی روسیه به عنوان ابرقدرتی که مدت‌ها در ایران به مثابه رقیبی پرقدرت همواره در...

ادامه مطلب

نقش بنیادهای انگلیسی و آمریکائی در وقوع کودتاها

نقش بنیادهای انگلیسی و آمریکائی در وقوع کودتاها

نقش سازمان جاسوسی ـ نظامی انگلیس وآمریکا در وقوع کودتای 28 مرداد و سقوط دولت دکتر محمد مصدق بر هیچ کس پوشیده نیست، حتی اگر عده‌ای این کودتای نظامی را «قیامی خودجوش» یا «حرکتی درون‌زا» معرفی کنند. اسناد تازه منتشر شده‌ی سازمانهای جاسوسی آمریکا و انگلیس و اعتراف عاملان و دست‌ اندرکاران کودتا نیز هر روز گوشه‌ای از ابعاد این کودتا و نقش عوامل خارجی را در بسیج عده‌ای اوباش،...

ادامه مطلب