نقش اسدالله رشیدیان در کودتای 28 مرداد

 اسدالله رشیدیان فرزند دوم حبیب‌الله رشیدیان مانند پدرش از آغاز جوانی با انگلیسیها مرتبط شد او که از تحصیلات بالایی برخوردار نبود به تجارت مشغول شد و از دلالی برای انگلیسیها در جنگ جهانی دوم منفعت بسیار برد. او از هواداران سید ضیاء بود که پس از شهریور 1320 به استقبال وی شتافت و به حزب اراده ملی پیوست. پس از روی کار آمدن دولت دکتر مصدق فعالیتهای رشیدیانها برای حفظ منافع دولت بریتانیا آغاز شد و رابین زینر مأمور مخفی بریتانیا راهی تهران شد تا جریان را هدایت کند. او که با رشیدیانها سابقه دوستی داشت بلافاصله ارتباط مجدد برقرار کرد و برای ایجاد اختلاف در بین نمایندگان مجلس و ایجاد تزلزل در نهضت ملی شدن نفت ماهانه مبلغی را به رشیدیانها پرداخت می‌کرد تا به نمایندگان پرداخت کند.

پس از سقوط دولت قوام در سی تیر، اسدالله رشیدیان معتقد شد که برای سرنگونی دولت دکتر مصدق بایستی از تشکیلات منسجمی استفاده کرد و به همین منظور جلساتی با حضور افسران بازنشسته و دیگر عوامل انگلیسی و رشیدیانها در منزل فضل‌الله زاهدی تشکیل شد که سرانجام در مهر 1331 عوامل شرکت‌کننده در آن جلسات دستگیر شدند. اسدالله رشیدیان مدتی محبوس بود و پس از بستن سفارت انگلیس، عوامل بریتانیا به پایگاه سازمان سیا در تهران واگذار و رشیدیانها نیز با این پایگاه مرتبط شدند و اسدالله رشیدیان در خرداد 1332 به منظور دخالت دادن اشرف پهلوی در کودتا راهی فرانسه شد و با او ملاقات کرد. این ملاقات نتیجه مثبتی برای کودتاچیان به بار آورد و اشرف پس از کسب اطمینان در خصوص همراهی در دولت برای کودتا به ایران رفت. پس از ملاقات شاه و اشرف، رشیدیان به عنوان سخنگوی انگلیس وارد گفت وگو با شاه شد و نظر مساعد او را نسبت به کودتا جلب کرد. این ملاقاتها چند بار صورت گرفت و سرانجام کودتا در 28 مرداد پیروز شد و دولت دکتر مصدق با فعالیتهای رشیدیانها و عواملشان و دو سازمان MI6 و سیا سرنگون شد. رشیدیان پس از کودتا به پاسداشت حفظ سلطنت پهلوی از امتیازات فراوانی چون امتیاز تأسیس بانک اعتبارات تعاونی و توزیع برخوردار شد. او یکی از دلالان اسلحه میان ایران و امریکا بود که از این معاملات نیز سود فراوانی عایدش شد. اسدالله رشیدیان قبل از انقلاب اسلامی سرمایة خود را از کشور خارج کرد و خود نیز به انگلستان رفت و در اوایل دهة شصت خورشیدی درگذشت.