همه مردم از خاندان پهلوی متنفّرند

شنود مکالمه تلفنی مهدی بهار و احسان نراقی توسط ساواک

اشاره: دکتر مهدی بهار با نوشتن کتاب «میراث‌خوار استعمار» در نقد عملکرد امپریالیسم آمریکا، یکی از جنجالی‌ترین کتاب‌های دهه چهل خورشیدی را نوشت و بعدها در عرصه‌های مختلف فعالیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی وارد شد. وی بعد از نوشتن کتاب میراث‌خوار استعمار دیگر هیچ کتابی ننوشت و صرفاً با انجام مصاحبه و نوشتن مقالات اقتصادی در روزنامه کیهان و فعالیت در کانون نویسندگان ایران، هم نقش اپوزیسیون شاه را ایفاء کرد و هم با دستگاه‌های اطلاعاتی غرب ارتباط داشت. درباره فعالیت‌های دکتر مهدی بهار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اطلاعات چندانی در فضای رسانه‌ای منتشر نشده است.

*****

تاریخ سند: اول آذر 1357

سرّی
موضوع: دکتر مهدی بهار
احسان نراقی ضمن صحبت با یادشده اظهار داشت دیروز نزد سپهبد [ناصر] مقدم بودم و خصوصیات تو را سؤال می‌کرد و مقالات تو را خوانده بود. گفتم که فردی است میهن‌پرست و مبارز و شجاع، و[سپهبد مقدم] گفت دلم می‌خواهد که ملاقاتی با او داشته باشم، و چون [مقدم] آدم ملایمی است و فرق دارد با رؤسای گذشته[ساواک] و نفوذ خوبی دارد، بهتر است که ملاقاتی با هم داشته باشید. دکتر بهار اظهار داشت چون فعلاً حال روحی خوبی ندارم و عصبانی هستم از وضع و با شاهنشاه هم ملاقات نکردم. و قرار بود دولت را تشکیل بدهم و به عللی منصرف شدم و قبول نکردم، و یک ساعت هم وقت گذاشته بودند که ملاقات نمایم، لکن چون دیدم که اگر ملاقاتی انجام شود ممکن است به مشاجره کشیده شود، لذا این ملاقات را به هم زدم. بنابر این در این شرایط ملاقات با مقدم چه فایده‌ای دارد. بر فرض که حرف‌های مرا بپذیرد، بالاخره از من می‌خواهد که یک کاری بکنم، در این شرایط نمی‌کنم، پس چه ملاقاتی. و من احساس می‌کنم که دستگاه از گذشته بریده نشده و همان برنامه‌های گذشته ادامه دارد، و از طرفی من از وضع مردم اطلاع کامل دارم. این مردم شدیداً مخالف هستند و این ملاقات باشد برای بعد. این خاندان سلطنت مورد تنفّر تمام جامعه هستند. هفتاد روز شریف امامی روی کار بود، مدتی است اینها هستند، لکن عبدالرضا انصاری راست می‌گردد. من لیست کارهای وی را دارم. می‌دانم که چه جنایاتی کرده است، چه شرکت‌هایی را حاکم به این مملکت نموده است، و به این نتیجه رسیده‌ام که اگر این مملکت با بمب اتم منفجر شود، بهتر است از این که خاندان سلطنت با این قلمروهای فئودالی که در این مملکت درست کرده بودند، برگردند به کشور. حال عقیده دارم که اگر ملت راه خود را پیدا کند، روس‌ها هم حریف ما نخواهند بود، کما اینکه آمریکایی‌ها حریف ویتنام نشدند. الان این سازمان‌های جاسوسی مانند پرویز رائین دائماً می‌گویند که روس و انگلیس می‌خواهند ایران را تقسیم کنند، مثل اینکه یک جسد افتاده، می‌خواهند تقسیم کنند. چنین خبری ممکن نیست و دروغ است، مگر اینکه امریکا جنوب را اشغال کند، در آن صورت شوروی هم شمال را اشغال خواهد کرد. اکنون در چنین شرایطی دستگاه زمامداری به هیأت تحریریه روزنامه‌ها اجازه زبان و قلم نمی‌دهد و همین بحث‌ها مملکت را تهدید می‌کند. دولت باید بگذارد اینها فعالیت نمایند با چشم باز، و در آن صورت مسافرت شهبانو[=فرح پهلوی] را مفصلاً نمی‌نویسد که آدم استفراغ بگیرد، و از خمینی هم کم کم دست بر می‌دارد و راجع به ایران می‌نویسد، که نراقی گفت به هر صورت اگر دعوتی به عمل آمد برو و صحبت‌های خود را بکن. تا کِی باید نشست و صحبت نکرد، که بهار گفت اگر من بخواهم حرفی بزنم به خود شاه می‌گویم، که نراقی اظهار داشت دیروز دست تیمسار مقدم لیستی دیدم که عبدالرضا انصاری جزو آنها بود و فردا یا پس فردا بازداشت خواهد شد، که دکتر بهار گفت اگر اینها بازداشت شدند من حاضرم که با تیمسار مقدم ملاقات نمایم، و سپس نراقی گفت می‌خواهی که ملاقاتی هم با نجفی داشته باشی که دکتر بهار گفت او از دوستان سابق من است و اگر قرار باشد با او ملاقات نمایم با تیمسار مقدم ملاقات خواهم کرد.
نظریه شنبه: خبر صحت دارد.
نظریه سه‌شنبه: مفاد خبر فوق از نظر بیان مطالب صحت دارد.
نظریه چهارشنبه: نظریه سه‌شنبه مورد تأیید است.