بررسی یک سند تاریخی؛ ملاقات ارتشبد طوفانیان با وزیر جنگ اسرائیل در تل‌آویو

مکان: وزارت دفاع- تل آویو

زمان: دوشنبه 18 ژوئیه 1977 ساعت سه بعد از ظهر

حضار جلسه: ژنرال وایزمن، ارتشبد طوفانیان، اوری لوبرانی، دکتر سوزمان مدیرکلوزارتی، بن یوسف و سرهنگ الا تهیلا

درلابلای اسناد تاریخی موارد بسیاری دیده می شودکه گذشت ایام ابعاد قابل توجهی از آن را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان مباحث تاریخی باز می‌گشاید. همانگونه که از محتوای سند بدست آمده در پیوست این گزارش ملاحظه می‌شود ، مجموعه صحبت های رد و بدل شده بین عزر وایزمن Weizman ) Ezer متولد 1925 - درگذشت 2005 ( وزیرجنگ وقت اسرائیل با ارتشبد حسن طوفانیان (متولد 1292 خورشیدی در تهران) که درآن زمان معاون ارتشبد رضا عظیمی (متولد 1288 تهران - فوت 1378 پاریس ) وزیر جنگ ایران بود، حاوی نکات بسیار مهمی است که در ادامه این بحث به آن اشاره می‌شود. اما پیش از آن برای درک دقیقتر محتوای این سند، لازم است توضیحات تکمیلی درباره افراد شرکت کننده در این مذاکرات، زمان برگزاری این دیدار، مکان برگزاری و درنهایت شرایط انجام این گفتگوها از لحاظ تاریخی بررسی شود.               

1-  این مذاکرات همانگونه که از تاریخ ذکر شده بر روی سند مشخص است، دقیقاً در روز دوشنبه 27 تیرماه 1356 ( 18 جولای 1977) در ساعت سه بعدازظهر برگزار شده است. در آن زمان جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا که تنها شش ماه پیش از آن کار خود را درکاخ سفید شروع کرده بود، به رژیم شاه فشار می‌آورد تا اصلاحاتی در ساختار حکومت پهلوی بویژه در زمینه حقوق بشر انجام دهد؛ تا شرایط مناسب برای بقاء رژیم وابسته پهلوی و نیز ادامه سلطه آمریکا بر ایران فراهم شود. شاه نیز که برای تضمین بقاء خود چاره ای بجز تن دادن به فشارهای آمریکا نداشت، تصمیم خود را برای تغییردولت هویدا در چهاردهم مرداد1356 به وی ابلاغ کرد و فردای همان روز هویدا از سمت نخست وزیری کناره گرفت. در واقع مذاکرات طوفانیان با مقام های اسرائیلی تنها نوزده روز پیش از برکناری هویدا از سمت نخست وزیری انجام شده است. در همین حال با توجه به تاریخ و متن مذاکرات به نظر می‌رسد طوفانیان به مناسبت شروع به کار وایزمن به عنوان وزیر جدید جنگ اسرائیل و انجام مذاکرات با او به صورت محرمانه به تل آویو رفته است. وایزمن تنها 28 روز قبل از این ملاقات، کار خود را به عنوان وزیر جنگ اسرائیل در 30 خرداد 1356 (بیستم جون 1977 ) آغاز کرده بود.

2- دراین مذاکرات علاوه بر وایزمن چهار نفر دیگر از سوی رژیم صهیونیستی حضور دارند که در میان آنها "یوری لوبرانی" ( Uri Lubrani متولد هفتم اکتبر 1926 در آلمان) سفیر وقت اسرائیل در تهران که از سال 1352 تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی در این سمت مشغول کار بود، نقش تاریخی در قبال سیاستهای خاورمیانه ای رژیم توسعه طلب اسرائیل ایفاء کرده است. لوبرانی به عنوان یک دیپلمات کارکشته اطلاعاتی- امنیتی اسرائیل در فاصله سالهای 1361تا 1379 در زمان اشغال جنوب لبنان به مدت 18 سال سمت فرماندار (مسئول هماهنگ کننده) مناطق اشغالی جنوب لبنان را برعهده داشت. او هنوز پس از گذشت سالیان طولانی در سن88 سالگی به خدمات مشاوره‌ای به وزارت جنگ اسرائیل و مقامهای امنیتی رژیم تل آویو ادامه می‌دهد.

3- این مذاکرات در شرایطی برگزار شده است که افکار عمومی داخل ایران بویژه در میان محافل مذهبی بشدت به نزدیک شدن روابط حکومت شاه با تل آویو حساس بوده و مناسبات رژیم پهلوی رابارژیم صهیونیستی محکوم میکردند. همچنین این مناسبات از سوی بعضی از کشورهای مسلمان منطقه به دقت زیر ذره‌بین قرار داشت. به همین دلیل اکثر آمد و شد های سیاسی، نظامی، امنیتی و اقتصادی، بین حکومت شاه و رژیم صهیونیستی بصورت محرمانه انجام می‌گرفت.

دلایل اهمیت سند:

1- در پارگراف سوم صفحه اول سند طوفانیان آنجایی که می‌گوید «ما برخی از اعضای دولت جدید را سالهاست که می‌شناسیم » اشاره غیرمستقیمی به روابط دوجانبه رژیم شاه با تل آویو ازسالهای طولانی قبل از آن دارد.

2- طوفانیان در پارگراف دوم صفحه دوم سند، ضمن تأکید بر حفظ ثبات و صلح در منطقه بر همکاری بین دو طرف تأکید دارد. این در حالی است که در همان زمان رژیم توسعه‌طلب تل آویو با نادیده گرفتن سه قطعنامه شورای امنیت همچنان بر ادامه اشغال قدس شرقی، کرانه باختری و نوار غزه ادامه می‌داد. مشخص است مناسبات نزدیک با این حکومت توسعه‌طلب به صلح و ثبات منطقه کمک نمی‌کند اما بیانگر این واقعیت است که رژیم شاه با اتخاذ موضع دوگانه در حرف و عمل به دو شکل کاملاً متفاوت عمل میکرد.

3- درپاراگراف آخر از صفحه سوم سند وایزمن بعد از مظلوم‌نمایی‌های مرسوم اسرائیلیها به قدرت نظامی بعضی کشورهای عربی اشاره دارد و با تأکید بر صلح طلبی مناخیم بگین!! به نتایج اولین ملاقات او با کارتر اشاره دارد که کاملاً مشخص است از همان زمان دولت بگین که توانسته بود پس از چند دهه جناح چپ رژیم اسرائیل را شکست دهد، برای اجرای نقشه شوم پیمان کمپ‌‌دیوید، چهارده ماه بعد، زمینه‌سازی می کند.

4- در صفحه 4 و 5 سند وایزمن در چند جا به زمینه‌های همکاری نظامی بین دو رژیم تأکید می‌کند و این سئوال را مطرح می‌سازد که «آیا قرار است با یکدیگر متحد شویم و قضایا را با همدیگر حل کنیم؟ »اگر چه او در ادامه اظهاراتش به قضایای مورد نظر بصورت دقیق اشاره نمی‌کند اما در ادامه سخنان خود می‌گوید: شش قراردادی که در مرحله عمل است را بررسی کرده ام. همچنین به مواردی که در قراردادها قید نشده نیز فکر کردم، مثل [ساخت] هواپیماهای جنگنده در آینده. آیا ما می‌خواهیم برای ساخت هواپیماهای آینده با یکدیگر همکاری کنیم یا خیر؟ و من مایلم که شما همیشه بدانید چه چیزی برای ما خوب است. شما باید آنچه که برایتان الزامی است را با من در میان بگذارید... برای مثال، در برنامه ما موشکهای کوتاه بردی به نام کوبیسم وجود دارد که بیشتر مورد نیاز شماست تا ما. درست است یا خیر؟ در اینجا روشن می‌شود که اسرائیلی ها به دنبال شش قرارداد نظامی که از پیش بین دو طرف امضاء و اجرا شده در جستجوی زمینه های جدیدی برای فروش انواع موشکها به ایران هستند و جالب است که در ادامه با ارائه امکانات ساخت موشکیخود می کوشند طوفانیان را به خرید موشک های اسرائیلی تشویق کنند. از آنجا که آنها بخوبی می دانستند طوفانیان دلال بزرگ خرید اسلحه برای رژیم شاه بوده و تنها در یک قلم ده میلیارد دلار با آمریکیای ها قرارداد خرید انواع تسلیحات را به امضاء رسانده است، اما در این قراردادها به افزایش توان موشکی ایران توجه نشده است. از این جهت وایزمن و همکارانش تلاش می کنند طوفانیان را متقاعد کنند که در زمینه خرید موشک ها از اسرائیل، موافقت شاه را بدست آورد.

5- در ادامه مباحث مطرح شده وایزمن با صراحت بیشتری درباره آنچه که رؤیای به صلح رسیدن با مصر است صحبت میکند و می‌خواهد بگوید وقتی جنایتکاری چون شارون به عنوان وزیر کشاورزی در کابینه بگین معرفی شده است این یعنی آنکه «بجای تیراندازی به دشمن در حال پرورش سبزیجات است » این بیان اغواگرانه بخوبی نشان‌دهنده ماهیت فریبکارانه کارگزاران رژیم تل آویو است. زیرا همین شارون در پنج سال بعد زمانی که وزیر جنگ بود در جریان اشغال جنوب لبنان در اردوگاههای صبرا و شتیلا دست به جنایت هولناکی زد که در تاریخ منطقه کم‌نظیر بود. وایزمن در ادامه صحبتهایش درباره موشکهای اسرائیلی و مقایسه آن با موشکهای هندی بصورت غیرمستقیم اعتراف قابل توجهی درباره توان هسته ای نظامی اسرائیل دارد. او در این مورد در پارگراف سوم در صفحه 15 سند می‌گوید:              
ژنرال وایزمن: تمام موشکها می‌توانند یک کلاهک اتمی داشته باشند. همه موشکها می‌توانند یک کلاهک معمولی داشته باشند. آنها می‌توانند همه نوع کلاهک ویژه‌ای داشته باشند. کلاهک ما 750 کیلوگرم است.           
ژنرال طوفانیان: و هندیها برای ساخت چیزی با کلاهک 600 کیلوگرم اقدام کرده اند.   
ژنرال وایزمن: کافی است. یک کلاهک معمولی خواهد داشت.      
دکتر سوزمان: احتمالاً می تواند سلاحهای هسته ای نیز حمل کند.             
ژنرال وایزمن: بدترین چیزی که می تواند در این منطقه اتفاق بیافتد این است که همه شروع به بازی با سلاح های اتمی کنند - عراقیها، قذافی، و مصریها - و این اتفاق می تواند در کمتر از 10 سال رخ بدهد. فرانسوی ها همه چیز را به همه کشورها خواهند فروخت. در این بخش از سند چند نکته قابل توجه وجود دارد:    
الف: هندیها رسماً در سال 1353 اولین بمب اتمی خود را آزمایش کرده بودند.بنابراین وقتی طوفانیان به کلاهک 600 کیلویی هندیها اشاره دارد در واقع به طرف اسرائیلی می‌رساند که منظور آنها را از کلاهک 750 کیلویی موشکهای تل آویو، کاملاً درک کرده است، اما نمی‌خواهد در این مورد صراحت نشان دهد ، به همین جهت وایزمن بلافاصله به کافی بودن کلاهک های معمولی اشاره می کند.     
ب: دکتر سوزمان در ادامه یادآور می شود این موشکها احتمالاً می توانند سلاح‌های هسته ای نیز حمل کنند!! وایزمن در ادامه سخنان خود ناچار می‌شود در مورد خطر شروع بازی هسته ای در منطقه خاورمیانه هشدار دهد!!  
پ: تأکید وایزمن بر این موضوع که «فرانسویها همه چیز را به همه کشورها خواهند فروخت» بیانگر این واقعیت است که او بخوبی می‌دانست این فرانسویها بودند که در دهه 50 و 60 میلادی فناوری تولید سلاح هسته‌ای را در اختیار رژیم تل آویو قرار دادند. وایزمن برای رد گم کردن به اصطلاح نعل وارونه می‌زند و دیگر کشورها را متهم میکند که ممکن است از فرانسه سلاح هسته‌ای دریافت کنند!! این در واقع هشدار غیرمستقیمی هم به رژیم شاه بود. زیرا اسرائیل حتی در مورد تجهیز رژیم شاه به سلاح هسته‌ای با آنکه متحد تل آویو بود، نگرانی خود را مخفی نمی کرد.

منبع: فصلنامه مطالعات تاریخی؛ شماره 41؛ ص 283

برای بررسی اصل سند به اینجا مراجعه فرمایید.