رویدادی ماندگار در تاریخ؛

پنجم آذر 1357 روزی که گرگان غرق در خون شد

 مشق فجر انقلاب در پاییز

پنجم آذر سالروز حماسه ماندگار مردم گرگان است، روزی که مردم ظلم ستیزی را برنتافته و در لبیک به فرمان امام خمینی (ره) به خیابان آمدند و برگ زرینی در کشور رقم خورد.

تاریخ شکوهمند انقلاب اسلامی ایران سرشار از وقایع برجسته و ماندگار بوده و هر شهر به اندازه توان خود در این پیروزی نقش داشت.

یکی از وقایع بزرگ، قیام پنجم آذر مردم گرگان است که در سال ۱۳۵۷ اتفاق افتاد.

در آن روزها رژیم پهلوی به روزهای آخر عمر خود نزدیک می‌شد و از هر روشی در سرکوب کردن مردم استفاده می‌کرد تا تظاهرات و راهپیمایی انجام نشود.

در ۲۹ آبان سال ۵۷ مأموران پهلوی به حرم امام رضا (ع) حمله کرده و مردم را به خاک خون کشیدند و این واقعه دل مردم را به درد آورد و در همین راستا امام راحل پیامی صادر کرده و روز پنجم آذر را عزای عمومی اعلام کردند.

این خبر شاید بیش از همه جا در گرگان بازتاب داشت و مردم کسب و کارها را تعطیل کرده و از همه شهرها و روستاهای اطراف جمع شدند تا در راهپیمایی شرکت کنند.

اما مأموران جنایتکار رژیم طاغوت مردم را گلوله باران کرده و عده‌ای را مجروح و ۱۴ نفر را به شهادت رساندند.

سید اسماعیل حسینی، احمد سبطی، سید نظام‌الدین نبوی، حسین مقصودلو، سیدجعفر علاالدین، چنگیز امیر لطیفی، عباس خالداران، ابوالحسن هادی، حجت الله عباسی، فرامرز ویزواری، حسینعلی نصیری، حسین محبی راد و صدیقه پروانه و نرگس قصابان شهدای قیام پنجم آذر مردم گرگان هستند.

اعلام انزجار از واقعه حرم امام رضا (ع)

قیام خونین مردم گرگان تأثیر مهمی در روند تاریخ معاصر ایران به جا گذاشته است، یکی از تاریخ نگاران گلستانی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: قیام مردم گرگان در روز یکشنبه پنجم آذر ۵۷ اتفاق افتاد و علت قیام آن بود که چند روز قبل در مشهد مقدس مأموران رژیم پهلوی به حرم امام رضا (ع) حمله کرده و به مردمی که به آن حرم پناه برده بودند تیراندازی و تعدادی را مجروح و شهید کردند.

غلامرضا خارکوهی افزود: حرم امام رضا (ع) خط قرمز مسلمانان و شیعیان بوده و این جسارت و بی حرمتی به اهل بیت، توسط مأموران پهلوی دل مردم را به درد آورد.

در واقعه پنجم آذر گرگان ۲۰۰ نفر مجروح و ۱۴ نفر هم به شهادت رسیدندوی ادامه داد: این واقعه در سراسر کشور منعکس شد و مردم از اقدام نادرست مأموران شاه به شدت ناراحت شده و اعلام انزجار کردند.

خارکوهی بیان کرد: این خبر به حضرت امام (ره) رسید. در آن زمان ایشان در خارج از کشور در تبعید به سر می‌بردند لذا ایشان پیام تندی علیه رژیم پهلوی صادر و این عمل را محکوم کردند و از مردم خواستند با هر وسیله ممکن برای سقوط رژیم پهلوی اقدام کنند.

وی گفت: این اطلاعیه به گرگان رسید و علمای انقلابی گرگان با هم توافق کردند به فرمان امام در روز یکشنبه که روز عزای عمومی و روز اعتراض به رژیم پهلوی اعلام شده بود در محوطه امامزاده عبدالله (ع) تجمع کرده و به سمت فلکه شهرداری تظاهرات کنند.

این تاریخ نگار کشور ادامه داد: این خبر در همه محلات و مساجد و در بین گروه‌ها و اقشار مردم در روستاها و شهرهای مختلف اطلاع رسانی شد و قرار بر این بود که تظاهرات مسالمت آمیز و آرام برگزار شود.

۵۰ هزار نفر آمدند

خارکوهی افزود: در آن زمان اطلاع رسانی توسط پیک‌های مردمی و زبان به زبان و چهره به چهره انجام شد و مردم در آن روز از زن و مرد، کوچک و بزرگ، پیر و جوان همه آمده بودند و جمعیت ۵۰ هزار نفری را تشکیل دادند.

وی اضافه کرد: هنگام حرکت به سمت خیابان شهدا، مأموران تیراندازی کرده و مردم را به خاک و خون کشیدند و به آنها مهلت فرار ندادند. در این روز بیش از ۲۰۰ نفر زخمی و ۱۴ نفر هم به شهادت رسیدند.

خارکوهی توضیح داد: بسیاری از مردم زیر دست و پا ماندند و حتی مأموران اجازه نمی‌دادند آمبولانس‌ها مجروحان را به راحتی حمل کنند و مردم به صورت خودجوش مجروحان را جمع‌آوری می‌کردند.

وی بیان کرد: بیمارستان‌ها دچار کمبود خون شده بود و مردم به بیمارستان رفته و خون اهدا کردند و مأموران برخلاف عرف به بیمارستان هم تیراندازی کرده و عده‌ای از جمله سید نظام‌الدین نبوی را در آنجا به شهادت رساندند.

خارکوهی با بیان اینکه آن روز چند بار تیراندازی شد، اضافه کرد: این کار سبب رعب و وحشت در بیمارستان و کادر درمانی و بین بیماران و مجروحان شد و آنها آرامش بیمارستان را به هم ریختند.

لزوم شناساندن ۵ آذر به جوانان

وی افزود: مأموران در خیابان هر که را می‌دیدند حتی کسانی که در تظاهرات شرکت نکرده بودند را با گلوله می‌زدند.

خارکوهی اظهار کرد: این روز در تاریخ گرگان ماندگار شده اما به خاطر کوتاهی‌ها این قیام و واقعه در کشور چندان شناخته شده نیست و مظلوم واقع شده است.

وی گفت: خوشبختانه با پیگیری‌های این جانب این واقعه در تقویم رسمی کشور در تهران با حضور رئیس جمهور ثبت ملی شده و مقام معظم رهبری هم در مورد پنج آذر فرمودند که باید پنج آذر؛ شناسنامه انقلابی مردم گرگان به جوانان شناسانده شود.

وی بیان کرد: شورای اسلامی شهر گرگان هم روز پنجم آذر را به نام روز ملی گرگان تصویب کرده و لازم است نهادهای فرهنگی و اقشار مردم به این موضوع بیشتر بپردازند و ابعاد آن را به جوانان معرفی کنند. خارکوهی از نگارش سه جلد کتاب در خصوص قیام پنج آذر با استفاده از اسناد و مدارک و خاطرات شاهدان عینی خبر داد.

روایت حادثه از زبان شاهد عینی

یکی از مجروحان این حادثه «رمضانعلی جعفری» است، وی که از ناحیه دو پا جانباز شده به خبرنگار مهر گفت: پنج آذر روز خاصی در تاریخ گرگان است.

وی افزود: مردم با توافق قبلی با نیروی انتظامی برای برگزاری تظاهرات آرام به خیابان آمده اما مأموران آنها را به گلوله بستند.

جعفری بیان کرد: بنده روز قبل از تظاهرات تازه از مسافرت برگشته و فهمیدم که قرار است راهپیمایی شود لذا با دوستان و اقوام از خیابان امام رضا (ع) به سمت میدان شهرداری حرکت کرده و در طول مسیر مردم شعار می‌دادند.

وی اضافه کرد: در محوطه امامزاده عبدالله (ع) بودیم که صدای تیر آمد و همه گفتند که تیر مشقی است اما چند نفر گلوله خورده و متوجه شدیم که جدی است.

جعفری گفت: مردم متفرق شده و بنده به همراه دو نفر به سمت خیابان شهید رجایی فعلی رفتیم و می‌دیدم که مردم سوار ماشین‌های آتش نشانی و نیروی انتظامی شده و شعار می‌دادند.

وی بیان کرد: شنیدیم که مأموران می‌خواهد کوی فرهنگیان را آتش بزنند و این موضوع بی ربط هم نبود زیرا فرهنگیان پیشتاز در روشنگری جامعه بودند لذا ما هم تصمیم گرفتیم کوی افسران را آتش بزنیم.

جعفری گفت: سوار وانت شده و در خیابان جمهوری نیروهای انتظامی را دیدیم و در آنجا دو دسته شدیم، ما به سمت یک باغ رفتیم که در آنجا مأموران ما را به گلوله بسته و دو پای بنده مورد اصابت گلوله قرار گرفت.

وی ادامه داد: توسط مردم به بیمارستان منتقل شده و در آنجا به دلیل اینکه خون زیادی از بنده رفته بود بی هوش شدم، قبل از بیهوشی کامل صدای گلوله‌ها را می‌شنیدم که بعداً شنیدم دو تا از همکلاسی‌های بنده در آنجا به شهادت رسیدند.

قیام پنج آذر مردم گرگان یکی از وقایع تأثیرگذار در شکل‌گیری انقلاب اسلامی بوده لذا باید ابعاد این واقعه را به همه مخصوصاً نسل جوان شناساند.