بیشتر به بخش حماسی جنگ در تاریخ شفاهی پرداخته‌ایم

دریابان شمعخانی در همایش «تاریخ شفاهی دفاع مقدس»، گفت: در انعکاس جنگ در قالب کتاب و غیره، بیشتر به بخش حماسی آن پرداخته‌ایم. امیدواریم تاریخ شفاهی بتواند فرازهای جنگ را با ادبیات تطبیقی به درستی منتقل کند.

بیشتر به بخش حماسی جنگ در تاریخ شفاهی پرداخته‌ایم
 
دومین همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع‌مقدس»، امروز یکشنبه (12 اسفندماه) با حضور امیر دریابان علی شمعخانی؛ دبیر شورای عالی امنیت ملی و جمعی از مسئولان نهادهای مرتبط با حوزه دفاع‌مقدس و اهالی فرهنگ و قلم در کتابخانه ملی برگزار شد.
 
دریابان شمخانی در این آئین با اشاره به اهمیت کتاب در زنده نگه‌داشتن تاریخ، بیان کرد: تمدن‌های بسیاری زائل شدند، اما کتاب آن‌ها را در ذهن بشر زنده نگه داشت. تمدن اسلامی هم همین وضعیت را در تاریخ حیات تمدنی خود طی کرد. وقتی دانشمندان بزرگ اسلامی بروز و ظهور پیدا کردند و جغرافیای اسلامی گستره بزرگی از جهان را دربر گرفت، کتاب بود که به ما یادآوری کرد چه پشتوانه عظیمی داشتیم. قرآن کریم هم وحی بشری برای تاکید بر تجربه مفید گذشته است.
 
وی افزود: امروز در این عرصه با دو پدیده فضای مجازی و جنگ ادراکی روبه‌رو هستیم که این نوع جنگ عوارضی همچون تحریف واقعیت، بیان قسمتی از واقعیت یا نادیده‌گرفتن واقعیت را به همراه دارد و نسل جوان ما امروز با این مسائل درگیر است. دادن آدرس درست، اگر عاری از غلو باشد، می‌تواند ذهن جستجوگر جوان ما را سیراب کند.
 
شمخانی همچنین گفت: اهمیت تدوین درست، دقیق، غیرجناحی، غیرسازمانی تاریخ شفاهی جنگ هم برای نسل امروز و هم برای نسل آتی خوراک فکری خوبی است که وظیفه مرکز اسناد دفاع‌مقدس نیز همین است. چرا امروز که درگیر جنگ تمام‌عیار هستیم، در خلأ تشییع پیکر شهدا، پرواز هواپیماهای نظامی و شلیک موشک، قادر نیستیم آن‌طور که در هشت سال دفاع‌مقدس عمل کردیم، امروز نیز همانگونه رفتار کنیم؟ امروز بیان می‌کنیم که در جنگ هستیم، اما این بیان باور عملی همه ما نیست.
 
دبیر شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: در روزهای آغازین جنگ، دچار همین وضعیت بودیم؛ عده‌ای می‌جنگیدند، عده‌ای فریاد می‌زدند و کمک می‌خواستند که جنگ است و عده‌ای هم بی‌تفاوت بودند. حوادث بزرگی رخ داد. چه شد که ایثار محور حضور مردم در جنگ قرار گرفت؟ ما 1400 سال زیارت عاشورا می‌خواندیم، ولی چه شد که آموزه‌های دینی به رفتار عملی رزمندگان و ملت ایران تبدیل شد؟ چه شد که آیات جهادی قرآن در زندگی مردم برجسته شد و چرا امروز قادر نیستیم همان فرهنگ را دستمایه مقابله با جنگ ناجوانمردانه‌ای کنیم که شرط اساسی پیروزی در آن وحدت، هم‌محوری با رهبری و حضور مردم در صحنه است؟
 
وی در ادامه اظهار کرد: امروز گستره تاریخ شفاهی جنگ به تعداد افرادی است که آن زمان درگیر جنگ بوده‌اند. جنگ را باید از محدوده تعدادی از فرماندهان به وسعت تمامی شرکت‌کنندگان و مردمی که در آن ایام درگیر جنگ بودند، تبدیل کنیم. هرچه میزان حضور مردم در تاریخ شفاهی جنگ بیشتر باشد، صحت مطالب بالا خواهد رفت. نکته مهم در این زمینه این است که تاکنون در انعکاس جنگ در قالب کتاب و دیگر قالب‌ها بیشتر به بخش حماسی آن پرداخته‌ایم و لازم است به تمام ابعاد جنگ توجه داشته باشیم. امیدواریم تاریخ شفاهی جنگ بتواند فرازهای جنگ را با ادبیات تطبیقی به درستی ثبت و منتقل کند.
 
شمخانی همچنین گفت: امروز پایان‌نامه‌های بسیاری وجود دارد که شخصی که آن‌را امضا کرده با کسی که آن را نوشته، دو نفر متفاوتند. در مورد بسیاری از کتاب‌ها نیز وضعیت به همین‌گونه است. باید در تاریخ شفاهی دقت کنیم که این تاریخ دچار غلو و یا کم‌گویی نشود که نیازمند دقت بسیاری است. امروز صاحب جمعیت بسیاری در نهادهای مختلف همچون جهاد، نیروی انتظامی، بسیج، ارتش و سپاه هستیم که هرکدام ظرفیت مناسبی را برای ارائه تاریخ واقعی جنگ می‌توانند در اختیارمان قرار دهند که باید از این ظرفیت بهترین استفاده را کرد.
 

چاپ 180 کتاب و جمع‌آوری 10 میلیون برگ سند
 
سردار بهمن کارگر؛ رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع‌مقدس نیز در سخنانی، بیان کرد: مقام معظم رهبری سال گذشته در دیداری که با مسئولان راهیان نور داشتند، تاکید کردند که اگر 300 سال دیگر هم از جنگ بگذرد، باز هم این حوزه جای کار دارد. لذا بر این‌اساس یکی از کارهای مهمی که در دستور کار ما قرار گرفت، حفظ اسناد بود. تا چند سال گذشته وضعیت اسناد دفاع‌مقدس در سراسر کشور مناسب نبود. از چهار سال قبل برای ساماندهی این اسناد سازمان اسناد و مدارک دفاع‌مقدس تاسیس شد و با توافق سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران بنا شد که در همین مرکز استقرار پیدا کند.
 
وی افزود: ابلاغ آئین‌نامه حفظ اسناد، انتخاب 18 نماینده تام‌الاختیار از دستگاه‌های لشکری و کشوری برای شورا، جمع‌آوری حدود 10 میلیون برگ سند، جمع‌آوری 9 هزار و 600 ساعت فیلم و صوت، اسکن اسناد بسیج و هلال احمر، تهیه 30 هزار برگ سند از خارج و ساماندهی این اسناد، پیاده‌سازی پنج هزار و 600 ساعت مصاحبه و تدوین آن‌ها، چاپ 180 عنوان کتاب که صدعنوان آن امروز رونمایی می‌شود و برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی، ازجمله اقداماتی است که تاکنون صورت گرفته است.
 
سردار کارگر گفت: دفاع‌مقدس در سطح کشور فقط به نیروهای مسلح خلاصه نمی‌شود، بلکه فعالیت در این حوزه، نیازمند یک حرکت ملی است. ما در بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع‌مقدس این موضوع را ملی دیدیم و از مسائل سیاسی و جناحی حذر کردیم. امیدواریم بتوانیم اسناد دفاع‌مقدس را بدون تحریف نشان دهیم.

داشته‌های مکتوب و شنیداری تاریخ شفاهی سرمایه ارزشمندی است
 
اشرف بروجردی؛ رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در بخش دیگری از این برنامه گفت: امروز آنچه رسالت و مسئولیت ما به‌عنوان نسل اول انقلاب برای دفاع از حریم این سرزمین است، اقتضا می‌کند که آفریده‌های آن زمان را به ‌نوان یک میراث برای نسل امروز و آینده حفظ کنیم و این رسالت تک‌تک ما است. براساس قانون و وظیفه، این امر برعهده کتابخانه ملی است تا بتوانیم داشته‌های مکتوب و شنیداری را حفظ کنیم. این یافته‌ها و داشته‌ها برای جامعه ما سرمایه ارزشمندی است که می‌توانیم از آن بهره لازم را ببریم و ضرورت دارد که این سرمایه برای پاسخ‌گویی درست به آیندگان حفظ شود.
 
وی ادامه داد: این خاطرات از برهه‌ مهمی از تاریخ ایران باید نزدیک به صحت باشد. ممکن است حافظه تاریخی ما با گذر زمان دچار فراموشی شود، لذا باید این خاطرات بازخوانی و به حافظه تاریخ بازگردد. چه در قالب کتاب، ادبیات، فیلم و ... باید به این عرصه‌ها بیشتر ورود کنیم. تاریخ شفاهی هم بخش دیگر از این قالب‌هاست‌ که متولی اصلی آن سازمان اسناد و کتابخانه ملی است، ولی این امر به این معنا نیست که همه اسناد در سازمان وجود داشته باشد، بلکه براساس مصوبه هیات دولت در سال گذشته همه دستگاه‌ها موظف به نگارش تاریخ شفاهی خود هستند؛ به این موضوع باید به چشم حفظ سرمایه این سرزمین نگاه کرد. امیدواریم این حرکت و گام مثبت ماندگار شود.

جلوگیری از تحریف وقایع دفاع مقدس هدف برگزاری این همایش است
 
سردار غلامرضا علاماتی؛ دبیر علمی دومین همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع مقدس» نیز در این همایش، با اشاره به ضرورت‌های این برنامه و مراحل اجرایی آن، اظهار کرد: تاریخ شفاهی دفاع مقدس به معنای جمع‌آوری اطلاعات، خاطرات و تجربیات شخصی افراد سهیم در رخدادهای تاریخی دوران هشت سال دفاع مقدس است که به‌صورت زبانی و شنیداری از شاهدان عینی که همان رزمندگان هستند و به‌عنوان یک سند دست‌اول تاریخی محسوب می‌شوند، دریافت و ضبط و ثبت می‌شوند تا حادثه بزرگ دفاع مقدس، ماندگار و به آیندگان منتقل شود.
 
وی درباره اهداف برگزاری این همایش، ادامه داد: همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع مقدس» با هدف تبیین علمی رخدادها و حوادث بزرگ هشت سال دفاع مقدس از زبان ایثارگران و انتقال آن‌ها به نسل‌های آینده، برای جلوگیری از نابودی و تحریف وقایع هشت سال دفاع مقدس در چهلمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، برنامه‌ریزی شد.
 
رئیس سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس، با اشاره به محورهای اصلی همایش گفت: این همایش در پنج محور «مبانی نظری و پیشینه‌های تاریخ شفاهی دفاع مقدس»، «تاریخ شفاهی دفاع مقدس؛ ضرورت‌ها و فرصت‌ها»، «سیاستگذاری و نقش سازمان‌های لشکری و دستگاه‌های کشوری در تاریخ شفاهی دفاع مقدس»، «آسیب‌شناسی و موانع پیش‌روی تاریخ شفاهی» و سایر موضوعات مرتبط، برنامه‌ریزی شده است.
 
سردار علاماتی افزود: فراخوان همایش، شهریورماه سال جاری اعلام و دو بار نیز تمدید شد و در نهایت یکشنبه 12 اسفندماه، آئین اختتامیه این همایش برگزار می‌شود. بالغ بر 141 مقاله به دبیرخانه همایش رسید که پس از داوری در کمیته علمی، 15 مقاله برتر انتخاب شد که در روز همایش ارائه می‌شوند. به دلیل سطح علمی بالا، این همایش در پایگاه علوم استنادی جهان اسلام نمایه شد و مقالات پذیرفته شده نیز در نشریات علمی پژوهشی چاپ می‌شوند.
 
دبیر علمی دومین همایش ملی «تاریخ شفاهی دفاع مقدس»، تصریح کرد: این همایش با مشارکت پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و 20 سازمان دیگر برنامه‌ریزی شد.

در بخش پایانی این آئین، پس از رونمایی از یکصد عنوان کتاب تاریخ شفاهی دفاع مقدس، از کتاب‌های برتر و ناشران برتر استانی در این حوزه، تجلیل شد.