غائله نان
اشاره
شورش نان، غائله نان، بلوای نان و .... واژه‌های متفاوتی است که به اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگبار آذر سال ۱۳۲۱ اطلاق می‌شود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی هجوم بردند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست‌وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند. در پی این حوادث قوام السلطنه روزنامه‌های پایتخت را بست. سپس مأموران نظامی به روی تظاهرکنندگان آتش گشودند. بر اثر این حمله شمار زیادی کشته و زخمی شدند.
«گذرستان» حاضر به بررسی ابعاد مختلف این حادثه پرداخته است.
در سوم شهریور 1320، نیروهای متفقین (انگلستان و شوروی) بدون توجه به اعلام بی‌طرفی دولت ایران در جنگ جهانی دوم، به کشور ما حمله کردند و در عرض مدتی کوتاه ایران را به تصرف خود درآوردند. از نظر اقتصادی، با آنکه کشور ما، خود درگیر مشکلات عدیده‌ای، به خصوص قحطی و گرانی مایحتاج عمومی بود، می‌بایست عهده‌دار مخارج میهمانان ناخوانده خود نیز باشد. تمامی راه‌های کشور به خصوص خطوط راه آهن و شوسه تحت...
شورش نان به خیزش و اعتراض مردم تهران نسبت به قحطی مرگباری است که ۱۷ آذر سال ۱۳۲۱ نقطه اوج آن بود. گروهی از مردم به مجلس شورای ملی ریختند و تنی چند از نمایندگان را به باد کتک گرفتند. گروهی دیگر به خانه نخست وزیر وقت قوام السلطنه حمله بردند و آنجا را غارت و تخریب کردند. قوام السلطنه روزنامه های پایتخت را بست و قرار شد سپهبد احمد امیراحمدی شورش مردم یا به قول خودش «غائله» را خاموش کند. به...
اطلاع داده شد که کمیسیونی برای جیره‌بندی نان تشکیل گردیده و مشغول تهیه مقدمات آن می‌باشند و معلوم شد پس از اینکه تمرکز پخت نان که اکنون در دست اقدام است پایان یافت، جیره‌بندی آغاز خواهد شد و نیز در نظر گرفته‌اند که مردم را به دو طبقه تقسیم نمایند، از ۴ سالگی تا ۲۱ سالگی به بالا و برای هر طبقه مقدار معینی از یک نوع نان در برابر کوپن اختصاص دهند. موضوع نان همه مردم را سخت پریشان ساخته و در...
پدیده قحطی یکی از بحران‌‌‌های جانگداز بشری است که بیشتر اوقات معلول تغییرات آب و هوایی بوده و گاه برآمده از سیاست‌‌‌های غلط اقتصادی یا جنگ و تجاوزهایی است که بشر زیاده‌طلب و خونریز به پا می‌‌‌کند. طی سال1320 نشانه‌‌‌های قحطی در ایران پدیدار شد که در سال 1321 به اوج خود رسید و کم و بیش تداوم داشت. این قحطی در مقایسه با قحطی بزرگ سال 1298ـ1296ش، شدت کمتری داشت اما بیش از...
«چهار بعدازظهر ما سه مدیر روزنامه [احمد ملکی ـ مدیر روزنامه ستاره، حسین فاطمی ـ مدیر روزنامه باخترـ عمید نوری ـ مدیر روزنامه داد] به اتاق دکتر علی امینی که تازه معاون نخست‌وزیر شده بود وارد شدیم در حالی که قبلاً در راهرو کاخ ابیض قبلاً به اکبرخان، پیش‌خدمت مخصوص مرحوم قوام اطلاع داده بودیم تقاضای ملاقات فوری داریم. ...[هنگام ملاقات، قوام‌السلطنه] از ما پرسید: در شهر چه خبر است؟...
چند روزی مانده بود تا ۱۷ آذر 1321. مردم مثل همیشه به نانوایی می رفتند و قوت غالب شان را از شاطر می گرفتند. با این حال، چند وقتی بود که نان کیفیت سابق را نداشت.
قدرت در حکومت ایران در اوایل دهه 1320، پراکنده و میان سیاسیون با گرایش‌های گوناگون توزیع شده بود. فقدان حکومت مرکزی نیرومند و شرایط ویژه سیاسی که در آن سال‌ها موجب شده بود انگلیس و روس همچنان خود را در تعیین سیاست‌ها دارای حق بدانند، کار را برای تامین نان پایتخت دشوار کرده بود.
یکی از وقایع مهمی که در دوران حکومت قوام اتفاق افتاد ماجرای بلوای نان در تاریخ 17 آذر 1321 بود که در حقیقت جنگ بین محمد رضا شاه و قوام بود . در این حادثه که به نوعی زور آزمایی شاه در برابر قوام بود نتیجه ای جز غارت اموال مردم کوچه و بازار توسط اراذل و اوباش به بار نیاورد و نهایت کار با ایجاد حکومت نظامی و جو خفقان بدون هیچ گونه دستاوردی به پایان رسید . پس از استعفای سهیلی و انتصاب قوام به نخست وزیری ،...
: استیفن ل. مک فارلند، وقایع آن سال‌ها را در قالب بلوای نان که در آذر ۱۳۲۱ در تهران رخ داد، تحلیل کرده است. این نوشته که توسط دکتر نادر میرسعیدی ترجمه شده است، ابعاد سیاسی و اقتصادی اوایل دهه ۱۳۲۰ را بررسی کرده که با هم می‌خوانیم. ******** سربازان هیتلر در ۱۹۳۹ یورش خود برای تسخیر بخشی از اروپا را آغاز کردند و یک سال بعد جنگی فراگیر در دنیا به راه افتاد. پس‌لرزه‌های جنگ به سرعت...
پس از کشاکش فراوان بین رضاخان که بی محابا در پی کسب قدرت می تاخت و در این راه از هر حربه ای برای نیل به مقصود سود می جست و وطن پرستان و آزادیخواهانی که با زمامداری رضاخان بر باد رفتن تمام دستاورد های نهضت مشروطیت را پیش چشمان خود می دیدند، سرانجام بنا بر این گذارده شد که احمد شاه از سفر اروپا بازگردد و زمام امور را کشور را به عنوان پادشاه قانونی مشروطه به دست گیرد. هر چند احمد شاه قاجار میل و رغبت...
پدیده قحطی یکی از بحران‌‌‌های جانگداز بشری است که بیشتر اوقات معلول تغییرات آب و هوایی بوده و گاه برآمده از سیاست‌‌‌های غلط اقتصادی یا جنگ و تجاوزهایی است که بشر زیاده‌طلب و خونریز به پا می‌‌‌کند. طی سال1320 نشانه‌‌‌های قحطی در ایران پدیدار شد که در سال 1321 به اوج خود رسید و کم و بیش تداوم داشت. این قحطی در مقایسه با قحطی بزرگ سال 1298ـ1296ش، شدت کمتری داشت اما بیش از...
پذیرش و تحمل سختی و مشقات و حتی بذل مـال و جان در راه حفظ میهن و پاسداری از ارزشهای معنوی و مادی برای ملتها،سهل و ساده و چه بـسا لذت بخش باشد؛اما تـضییقات مـادی و معنوی حاصل از منفعت و قدرت طلبی سردمداران کشورهای بیگانه،طاقت فرسا و تحمل‌ناپذیرند.جنگهای جهانی اول و دوم بر اثر رقابت و فزونخواهی دولتهای اروپایی در گرفت،ولی دامنه و تبعات آن کشور ایران را نیز شامل...
در اواخر تابستان 1304، به علت کمبود گندم و آرد، میزان دریافت آرد نانوایی های تهران از سهیمه معین شده کمتر شد و تهیه نان برای مردم سختی های فراوان داشت. ادامه این روند، موجب نارضایتی مردم از دولت شد. همزمان با گسترش دایره نارضایتی مردم، ماموران نظمیه نیز با تحریک احساسات مردم و ایجاد نا امنی کوشیدند که مانع از بازگشت احمد شاه به کشور شوند. احمد شاه نیز که در اروپا به سر می برد با مشاهده این اوضاع، از...
قحطی بزرگ در ایران کدام است؟ پاسخ به این پرسش از این رو دشوار است که در هر قرن چند قحطی در سرزمین ما روی داده است و برپایه گزارشها هر یک از سهمگین تر و دهشتناک تر از دیگریست. و به درستی نمی توان گفت کدام قحطی بزرگتر است. از قحطی های نزدیک به روزگار ما 1288ق است که درباره آن گفته اند: «زمانی که آدمخوری باب گشت» و همچنین سال 1315، که درباره آن نیز گفته اند «آنچنان قحطی به مردم چیره گشت/شد ز خاطر...
درمورد فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی زنان در دوره قبل از مشروطه، باید گفت در جامعه بسته و استبدادی دوره قاجار، امکان فعالیت‌های آزادانه و تشکل‌های سیاسی و اجتماعی حتی برای مردان فراهم نبود، چه رسد به زنان که از ابتدایی‌ترین حقوق نیز محروم بودند. با این حال دوره پیشامشروطه شاهد دو حرکت بزرگ از زنان بوده است که به باور تاریخ نگاران در حکم زمینه‌هایی برای جنبش بزرگ مشروطه بوده‌اند. این دو...
