بازخوانی سیاست‌های متاثر از انقلاب اسلامی در «بهشتی از زبان بهشتی»
«بهشتی از زبان بهشتی» عنوان کتابی است که در سه جلد، به خاطراتی از شهید آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی و یادداشت‌هایی به قلم او درباره انقلاب اسلامی ایران و سیاست‌های اتخاذ شده متاثر از وقوع آن می‌پردازد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، فرامرز شعاع حسینی که تحقیق و تدوین خاطرات و یادداشت‌ها شهید آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی را از سال 1383 برعهده داشته است، در نگارش «بهشتی از زبان بهشتی»، تالیفات و آثار به جا مانده از این شهید و کتاب‌ها و نشریاتی را که درباره این شخصیت انقلابی و سیاسی تاریخ معاصر نگاشته شده بود مورد مطالعه و پژوهش قرار داده است.
مراجعه به کتابخانه و بازخوانی روزنامه‌های سال‌های 1357 تا 1361 برای مطالعه تمامی سخنرانی‌های شهید بهشتی هم از دیگر اقدامات پژوهشی وی در این عرصه بوده‌اند.
شعاع‌حسینی در پیشگفتار با یادآوری اینکه «نوشتن خاطرات شخصیتی چون آیت‌الله بهشتی خاصه از زبان خودش که در میان ما نیست، بسیار دشوار است؛ بخصوص آن‌که تمام نکته‌ها و خاطرات بایستی از زبان شهید گردآوری و تدوین می‌شد» به توضیح نحوه انجام پژوهش از زمان فیش‌برداری مطالب تا تنظیم آن در قالب کتاب پرداخته است.
نویسنده در فرصت «مقدمه» شرح کوتاهی از زندگینامه شهید آیت‌الله دکتر بهشتی ارایه کرده است. این زندگینامه مختصر که در بر دارنده فعالیت‌های مبارزاتی، اجتماعی و سیاسی وی است، برخی اتهام‌ها و شایعه‌ها را که علیه شهید بهشتی ابراز شده بود نیز بیان می‌کند.
وی در تحلیلی از واکنش شهید بهشتی نسبت به این شایعات می‌نویسد: «هر اندازه که تهمت‌ها، فشار‌های روحی و جنگ روانی علیه ایشان شدت می‌یافت، متانت و بردباری بهشتی آشکارتر می‌گردید و دوستداران او و انقلاب به گواه می‌دیدند که او به چیزی جز اسلام و انقلاب و مصالح آن نمی‌اندیشد، به طوری که خود را در این راه فدا نمود.»
تدوینگر کتاب که زندگینامه شهید بهشتی را از میان یادداشت‌های به‌جا مانده از او و آثاری درباره او به نگارش درآورده، تغییراتی را در متن این یادداشت‌ها لحاظ کرده است. برای نمونه برای توضیح و تکمیل متن با حذف کلماتی مانند «دیروز» و «امروز»، تاریخ دقیق آن روز را آورده است.
در پایان برخی فصل‌ها هم بخشی با عنوان «پرسش و پاسخ» آمده است که به بعضی از موضوع‌های مهم آن فصل اشاره دارد. همچنین تیتر‌های کتاب از زبان شهید بهشتی نوشته شده‌اند تا زنده بودن این نقل قول‌ها بیشتر آشکار شوند.
نخستین جلد «بهشتی از زبان بهشتی» که زندگینامه این مجتهد را از دوران کودکی تا تبعید امام خمینی در نوفل لوشاتو را در بر دارد، در شش فصل «فصل آشنایی»، «از درس حاج‌آقا روح‌الله تا قیام پانزده خرداد 1342»، «آلمان مسجد هامبورگ»، «فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی 1321- 1357»، «تبعید امام تا دیدار در نوفل‌لوشاتو» و «بازگشت به ایران؛ زندان اوین1349 تا 1357» گردآمده است.
در بخشی از این کتاب با عنوان «تصویر من از شخصیت فکری، سیاسی و مذهبی دکتر شریعتی» می‌خوانیم: «آنچه درباره دکتر باید همیشه منصفانه داوری شود، نقش موثر او بود در بازگشت نسل جوان به خویشتن و اسلام خویشتن؛ اینکه این نسل بار دیگر هویت خودش را در اسلام باز یابد. کار‌ها و آثار دکتر در بازگشت نسل جوان به خویشتن اسلامی خویش بسیار موثر بود و بسیاری از گروه‌ها و قشر‌ها از مجرای گفته‌ها، نوشته‌ها و دیده‌های او موفق شدند که به خویشتن اسلامی خویش باز گرند.»
دومین جلد این مجموعه در قالب دو فصل «انقلاب اسلامی؛ مسوولیت بزرگ» و «حزب جمهوری اسلامی؛ تشکل‌های سیاسی تثبیت نظام» فراهم آمده است. این جلد به سابقه فعالیت‌های دکتر بهشتی در اوج‌گیری و به‌ثمر رسیدن انقلاب اسلامی می‌پردازد و در ضمن آن، به نظرات وی درباره پیشامد‌های پیش و پس از وقوع انقلاب اسلامی اشاره شده است.
موضوع‌هایی مانند «پیدایش شورای انقلاب و روحانیت مبارز»، «خط مشی سیاسی آقای بازرگان»، «ارائه گزارش بازدید از مناطق جنگی به محضر امام»، «فواید کوتاه‌مدت و بلند‌مدت اشغال لانه جاسوسی» و «چرا من آقای رجایی را برای نخست‌وزیری مناسب دیدم» در دومین جلد کتاب خواندنی شده‌اند.
در بخشی از «فواید کوتاه‌مدت و بلند‌مدت اشغال لانه جاسوسی» می‌خوانیم: «اشغال لانه جاسوسی جلوگیری از خروج ماموران جاسوس آمریکائی که بر طبق اسناد موجود از مرز وظایف دیپلماتیک خیلی تجاوز کرده‌اند، نقطه عطفی بود در انقلاب اسلامی ما. بدین معنی که ضرورت این انقلاب ایجاد می‌کرد ملت بپاخاسته ما دشمن اصلی‌اش را پیش از هر چیز دیگر مورد هدف قرار دهد...»
جلد سوم «بهشتی از زبان بهشتی» با این جمله از شهید که «انقلاب خیلی حساس است؛ این چیزی را که به شما گفتم قرص نگه‌دارید.» آغاز می‌شود و دو فصل پایانی دهم و یازدهم این مجموعه را در بر دارد.
فصل دهم این مجلد به ویژگی‌های نظام سیاسی در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است و نویسنده از زبان بهشتی به موضوع‌هایی مانند «در انقلاب اسلامی صاحبان اصلی حکومت مردم هستند»، «راه‌های نظارت بر مردم، نقش شورا‌ها در نظام جمهوری اسلامی ایران»، «انتخاب‌شوندگان باید دارای اعتقاد و ساخت قوی مکتبی باشند» و «طرح‌های اقتصادی پیش‌بینی شده در قانون اساسی» می‌پردازد.
شعاع حسینی می‌کوشد در فصل پایانی با عنوان «پاسخی به سکوت» به اتهام‌ها، شایعه‌ها و انتقاد‌هایی که به عملکرد و شخصیت دکتر بهشتی وارد شده بود، از زبان خود او پاسخ گوید.
«من تحمل شنیدن انتقاد را دارم» نخستین بخش این فصل است که در بندی از آن می‌خوانیم: «... اگر عیبی در کار ما هست بگویید. یعنی می‌سازم با این جریحه‌دار شدن احساس[را]. اگر بخواهیم تکامل پیدا کنیم باید ساخت. اگر ما نتوانیم در داخل خودمان صریحا از هم انتقاد کنیم کارمان پیش نمی‌رود. انتقاد و صراحت لازم نیست با خشونت و با آهنگ‌های تلخ همراه باشد، می‌تواند شیرین باشد...»
«در هیچ مذاکره و گفت‌و گویی با آمریکا شرکت نکردم»، «شایعه پیرامون محل زندگی من»، «شایعه تماس قره‌باغی با شورای انقلاب» و «در اداره انقلاب باید با نمایندگان دشمن هم صحبت کرد» از دیگر مبحث‌های مطرح شده در جلد سوم کتابند.
نگارنده از 91 عنوان کتاب و 13 عنوان نشریه برای تالیف این سه‌جلد بهره برده و بیش از نیمی از جلد سوم «بهشتی از زبان بهشتی» را به ارایه اسناد، ضمائم و تصاویری درباره فعالیت‌های سیاسی و انقلابی شهید بهشتی اختصاص داده است.
مجموعه سه جلدی «بهشتی از زبان بهشتی» در جلد‌های نخست با 479، دوم با 563 و سوم با 504 صفحه، در قطع رقعی از سوی انتشارات شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر به بهای 480 هزار ریال منتشر شده است.
خبرنگار : شیما دنیادار رستمی
منبع: خبرگزاری کتاب ایران (IBNA)
تاریخ شفاهی
نظرات