گزارش وقایع و حوادث حوزه فرماندارى نظامى تهران و حومه در 17 بهمن 57

مدت : از ساعت 0800 روز 17/11/1357 الى ساعت 1700 روز 17/11/1357

1ـ برابر گزارش ضد اطلاعات وابسته

الف : در ساعت 1100 روز جارى جناب آقاى نخست وزیر وارد مجلس شورایملى شدند و جمعیت زیادى اطراف مجلس اجتماع نموده بودند و امکان داشت که بمجلس حمله نمایند.1 (مراتب به فرماندارى نظامى منطقه 4 جهت اقدام و پیش‏بینى‏هاى لازم ابلاغ گردید.)

ب : در ساعت 0945 روز جارى تعدادى حدود 50 نفر چماق بدست در چهاردانگه واقع در جاده ساوه جلو اتومبیلها را گرفته و آنان را بازدید مینمودند.

پ : در صبح روز جارى تعداد 23 دستگاه اتوبوس حامل تعداد زیادى آخوند از شهرستان قم وارد تهران شدند.

2ـ برابر اطلاع رسیده :

الف : تعداد زیادى اعلامیه بدرب و دیوار منازل نصب و طى آن از مردم دعوت شده که روز 19/11/1357 در دانشگاه تهران تجمع نموده و اقدام به جنگ مسلحانه نمایند. (مراتب به فرماندارى نظامى منطقه 2 جهت پیش‏بینى‏هاى لازم ابلاغ گردید.)

ب : در صبح روز جارى تعدادى اتومبیل پیکان و آریا با نصب بلندگوهاى مخفى در داخل اتومبیلها مردم را دعوت مینمودند جهت حمایت از نخست وزیرى مهندس بازرگان و جمهورى اسلامى راه‏پیمائى نمایند.

3ـ برابر گزارش سازمان اطلاعات و امنیت تهران

الف : در محلى واقع در خیابان دولت ـ سه راه نشاط اخلالگران تعداد اسلحه مخفى نموده‏اند که در موقع مناسب آنها را خارج نموده و بین مردم تقسیم نمایند (مراتببه فرماندارى نظامى منطقه مربوطه جهت بررسى و اعلام نظریه ابلاغ گردید.)

ب : طبق اظهار یکى از کارمندان ساواک راننده یک اتومبیل پیکان سفید رنگ ضمن نشان دادن یک قبضه مسلسل کلاشینکف به دوست خود اظهار داشته که در صورت بروز یک برخورد مسلحانه ما بایستى از بیمارستان پهلوى واقع در بلوار الیزابت فشنگ دریافت نمائیم زیرا مرکز مهمات در بیمارستان پهلوى میباشد.

پ : در صبح روز جارى تعدادى موتور سوار از خیابان شاهرضا بطرف خیابان میکده در حال حرکت بودند و احتمال داشت که نامبردگان قصد بآتش کشیدن تاسیسات ساواک را داشته باشند. (مراتب به فرماندارى نظامى منطقه مربوطه جهت اقدام لازم ابلاغ گردید.)

4ـ برابر گزارش منطقه 7

الف : کارگران کشتارگاه با دادن شعار بطرفدارى خمینى در ساعت 0935 بطرف مجلس در حرکت بودند.

ب : در ساعت 0955 حدود 2000 نفر از مسجدالرسول نازى‏آباد میدان مدائن با شعارهائى بنفع مهدى بازرگان بطرف مجلس در حرکت بودند.

پ : در ساعت 1100 حدود 1000 نفر زن و مرد در خیابان رى در حرکت بودند.

ت : در ساعت 1245، 700 الى 800 نفر در خیابان 20 مترى جوادیه بنفع خمینى تظاهرات نمودند.

5ـ برابر گزارش منطقه 6

الف : در ساعت 1000 حدود 1000 نفر در میدان محمدرضا شاه در حال حرکت بودند.

ب : در ساعت 1230 فروشگاه پاشازاده در خیابان آریانا به آتش کشیده شد.

پ : در ساعت 1245 حدود 5000 نفر از آیزنهاور بطرف 24 اسفند در حرکت بودند.

6ـ برابر گزارش منطقه 5

الف : در ساعت 1000 حدود سه هزار نفر از ابوسعید بطرف غرب در حال حرکتبودند.

ب : در ساعت 1100 حدود 3 الى 4 هزار نفر از میدان اعدام بطرف گلوبندک در حرکت بودند.

7ـ برابر گزارش منطقه 4 در ساعت 1300 حدود 400 الى 500 نفر در چهار راه سید على و حدود 5000 نفر در بهارستان شعار خمینى، بازرگان میدادند.

8ـ برابر گزارش افسر شناسائى هوائى در ساعت 1145 تظاهراتى بشرح زیر دیده شد.

الف : در منطقه دانشگاه حدود 1000 الى 1500 نفر بصورت مجتمع و پراکنده وجود داشت.

ب : در میدان فردوسى حدود 6 الى 7 هزار نفر بطرف شرق و احتمالاً مجلس شورایملى در حرکت بودند. پ : در خیابان ابن سینا و دروازه شمیران حدود 2 الى 3 هزار نفر بطرف مجلس شورایملى در حرکت بودند.

ت : خیابان فردوسى حدود 2 هزار نفر بطرف سپه در حرکت بودند.

ث : در خیابان ژاله حدود 3 هزار نفر بطرف مجلس در حرکت بودند.

ج : در خیابان سیروس 2 الى 3 هزار نفر بطرف مجلس در حرکت بودند.

چ : در خیابان آذربایجان حدود 500 الى 700 نفر از سمت غرب بشرق در حرکت بودند.

ح : اطراف محل اقامت خمینى حدود 4 الى 5 هزار نفر تا شعاع یک کیلومترى جمع بودند.2

خ : 50 دستگاه اتوبوس مسافربرى از قم بتهران آمده و در خیابان شوش شرقى بطرف خیابان رى در حرکت بودند.3

د : حدود 50 الى 60 دستگاه تاکسى سرویس در خیابان پل چوبى در حرکت بودند.

9ـ شایع است امشب ساعت 2200 مصاحبه تلویزیونى خمینى با خبرنگاران داخلى و خارجى از کانال 10 پخش خواهد شد، شعاع عمل این کانال 3 کیلومتر میباشد.



معاون و رئیس ستاد فرماندارى نظامى تهران و حومه ـ سرلشگر رضا ناجى

17/11/1357





















1ـ «پیش از ورود شاپور بختیار به مجلس کلیه خیابانهاى اطراف بهارستان به وسیله قواى انتظامى بسته شد و سربازان در فاصله‏هاى کوتاه مستقر شده بودند. چند کامیون ارتشى نیز در خیابان پشت مجلس که منتهى به اقامتگاه امام خمینى مى‏شود مستقر بودند. گروههاى چند نفرى در بهارستان که شاهد استقرار نیروهاى نظامى بودند به دادن شعار پرداختند.» (اطلاعات، ش 15778، ص 2) بختیار بالاجبار با هلى‏کوپتر به مجلس آمد. «حدود ساعت30/10 جمعیتى که تعدادشان بیش از ده هزار نفر بود از بهارستان به طرف مجلس حرکت کردند و در حالى که شعار مى‏دادند : بختیار منتخب اجنبى است / بازرگان منتخب خمینى است، مقابل مجلس توقف کردند. در این لحظه نزدیک به چهل فروند هلى‏کوپتر در آسمان به پرواز در آمدند و با فاصله نسبتا کم بالاى مجلس و سر جمعیت به چرخیدن مشغول شدند. تعدادى از این هلى‏کوپترها راکت انداز بودند و از بالا کنترل اوضاع را به عهده داشتند. تظاهر کنندگان نیز با مشاهده هلى‏کوپترها مشتهاى گره کرده خود را به آسمان بلند کرده و فریاد زدند : به گفته خمینى ارتش برادر ماست. تظاهر کنندگان همچنینشاخه‏هاى گل سرخ به سربازان که مسلح و آماده دستور بودند اهدا کردند و مرتبا به آنها مى‏گفتند ارتش برادر ماست. (همان) البته غیر از هلى‏کوپترها، فانتوم‏ها در دسته‏هاى نه تایى، بمب‏افکن‏ها در دسته‏هاى سه تایى و جت‏ها در دسته‏هاى ده تایى پرواز کردند.» (همان) در کنار این موضوع خبرگزارى فرانسه هم از منابع مطلع اعلام کرد که پایگاه نظامى لویزان در شمال تهران به حالت آماده باش در آمده است. هر چند ستاد بزرگ ارتشتاران اقدام ارتش را در پرواز هلى‏کوپتر و هواپیماهاى جنگنده بى‏ارتباط با مسائل جارى دانست (آیندگان، ش 3283، صص 1 و 2) اما روشن بود که اقدام امام خمینى در تشکیل دولت، خشم بختیار و امراى ارتش را چنان برانگیخته که با این قدرت نمایى در واقع پیامى به رهبران انقلاب فرستادند. حضور بختیار در مجلس شاید براى گفتن همین جمله بود : «یک مملکت، یک حکومت و یک قانون اساسى و لاغیر.» او به تشکیل دولت بازرگان تاخت و با تهدید به خونریزى، قانون اساسى را معیار حکومت خود خواند.» (بورس، ش 4242، صص 1 و 16) بختیار دولت بازرگان را یک شوخى خواند و گفت : «تا زمانى که این شوخیها ادامه دارد کارى به آنها نداریم.» (آیندگان، ش 3283، صص 1 و 2) در جلسه امروز مجلس لایحه انحلال ساواک و نحوه تعقیب نخست وزیران و وزیران تصویب شد و گروه کثیرى از نمایندگان استعفا دادند. نکته جالب آن که با وجود انحلال ساواک در سندهاى فردا خواهید دید که بختیار با گشایش یک حساب براى ساواک و واریز مبلغى به آن موافقت مى‏کند.

2ـ «تظاهرات امروز (17/11/57) تهران در نقاط مختلف شهر برگزار شد و مردم با توجه به فرمان تشکیل دولت از سوى حضرت آیت‏اللّه‏ خمینى براى اعلام همبستگى روى به سوى محل اقامت ایشان آوردند.» (کیهان، ش 10630، ص 4)

3ـ گروههاى زیادى از مردم شهرستانها براى شرکت در راهپیمایى روز چهارشنبه به تهران حرکت کرده‏اند. گروه زیادى از اهالى شهرستان قم صبح امروز به تهران رسیدند.» (کیهان، ش 10630، ص 4)