چرا شهیدامانی با مبارزه مسلحانه فدائیان اسلام مخالف بود؟

مراسم رونمایی «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» صبح امروز (چهارشنبه 10 اردیبهشت) در غرفه انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، واقع در شبستان مصلی امام خمینی(ره) و در نخستین روز برگزاری نمایشگاه بیست و هفتم، با حضور امین عزیزی، یکی از مولفان این اثر برگزار شد. 

عزیزی این کتاب را دومین تالیف مشترکش با «مجتبی سلطانی احمدی» معرفی کرد و توضیح داد: مکتوب کردن تاریخ شفاهی شیوه‌ای بود که با پایان جنگ جهانی دوم در دنیا رایج شد و نویسندگان و ناشران بسیاری کشورها به آن توجه ویژه‌‎ دارند. حتی واحدی به نام «نگارش تاریخ شفاهی» در برخی دانشگاه‌های ایالات متحده آمریکا تدریس می‌شود و برای آن کرسی‌های متعددی هم وجود دارد.

وی با اشاره به اهمیت شخصیت شهید صادق امانی افزود:‌ او از چهره‌هایی بود که پیش از آغاز نهصت امام خمینی(ره) علیه رژیم پهلوی مبارزه می‌کرد. امانی در دهه‌های 20 و 30 برای ظهور جریانی گسترده علیه این رژیم مقدمه‌چینی کرده بود. ضمن این‌که او مجتهدی بزرگ بود و در مساجد مبانی فقهی هم تدریس می‌کرد. البته او معلم صرف نبود و این درس‌ها را در زندگی شخصی‌اش هم به کار می‌بُرد. 

عزیزی، نهادِ مسجد و آشنایی با جمعیت فدائیان اسلام و سیدمجتبی نواب صفوی را دو مقوله‌ موثر بر شخصیت مبارز امانی دانست و عنوان کرد: امانی دوستی و همکاری نزدیکی با نواب صفوی داشت و البته با مبارزه مسلحانه و رویکرد نظامی او مخالف بود. او به جنبه‌های فرهنگی آیین اسلام بیش از احکام فقهی توجه داشت و به این ترتیب جوانان و نوجوانان را جذب ‌می‌کرد. این شهید انقلاب اسلامی اهل مطالعه بود و حتی مجموعه شعری سرود که بعدها کاظم استادی آن را منتشر کرد و در زمینه مطالعات اسلامی امانی هم به گفته مهدی عراقی چهار هزار حدیث در حافظه‌ داشت.

ترور حسنعلی منصور
این پژوهشگر حوزه تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی درباره نقش امانی در ترور حسنعلی منصور، نخست‌وزیر وقت ایران توضیح داد: برخی از شرکت این شخصیت انقلابی در ماجرای ترور منصور انتقاد می‌کنند. همانطور که گفتم، امانی همواره مخالف بُعد نظامی مبارزات فداییان اسلام بود. او اعتقاد زیادی به آیت‌الله بروجردی داشت و این مرجع تقلید بزرگ جهان اسلام هم به دلیل حفظ حوزه‌های علمیه، با درگیری مسلحانه مخالف بود. 

عزیزی درباره مشکلات تالیف و انتشار این اثر اظهار کرد: هر کاری سختی‌های خودش را دارد. برای تالیف تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی بیش از 20 مصاحبه با اعضای خانواده، دوستان،‌ نزدیکان و همرزمان این شهید انقلاب اسلامی مانند سیدمحمود دعایی، حسین مهدیان و هاشم امانی انجام شده است. البته ما از اسناد مکتوب هم بهره گرفتیم و به مصاحبه‌ها اکتفا نکردیم.

نگارش کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» چه مدتی طول کشید؟
عزیزی در پاسخ به این پرسش توضیح داد: برای پیاده کردن مصاحبه‌ها و تحلیل اتفاقات کتاب، حدود یک سال وقت گذاشتیم. ویژگی این اثر، توجه به خاستگاه شخصیت اصلی است که در آثار مشابه کمتر دیده می‌شود.

صحت و سقم مطالب کتاب
این نویسنده از علاقه‌اش به شخصیت امانی گفت و اضافه کرد: برخی مصاحبه‌هایی که در مرکز اسناد انقلاب اسلامی وجود دارد هنوز از حدود 13 سال پیش مکتوب نشده‌اند. شک دارم لوح فشرده‌ گفت‌وگوها پس از این همه سال قابل استفاده باشد. 

وی درباره صحت و سقم تعریف‌های افراد مختلف با محوریت موضوع این کتاب گفت: در فقه اسلامی درسی به نام علم حدیث وجود دارد که درباره اعتبار راویان احادیث بحث می‌کند. ما هم باید به سویی برویم که هم به نقد راوی و هم به نقد روایت بپردازیم و حتی شخصیت‌هایی که روایت‌ها را تایید می‌کنند هم باید شناخته شوند.

انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتاب «تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی» تالیف مشترک امین عزیزی و مجتبی سلطانی احمدی را اواخر سال گذشته(1392) با شمارگان دو هزار نسخه و به بهای 14 هزار تومان روانه بازار نشر کرد.