قیام خونین مردم در ماجرای مسجد گوهرشاد

 ماجرای قیام مسجد گوهرشاد مشهد
یکی از قیام‌های ‌خونین مردم مسلمان ایران به رهبری مراجع تقلید در قرن معاصر، که نقطه عطفی درتاریخ قیام‌های اسلامی در تاریخ صد ساله اخیر است، قیام مردم مسلمان در مسجد گوهرشاد، در کنار مرقد مطهر حضرت امام رضا علیه ‌السلام بر ضد دیکتاتوری ‌رضاخان، و کشف حجاب او است.
کشف حجاب اجباری از طرف رضاخان
هنگامی که رضاخان کشف حجاب اجباری را به اجرا گذاشت، علمای وقت از هر سوی ‌کشور، اعتراض شدید خود را اعلام داشتند، از جمله مراجع و علمای برجسته مشهد مقدس در آن وقت، مانند:
آیة الله العظمی حاج آقا حسین قمی، آیة ‌الله حاج شیخ محمد آقازاده، آیة ‌الله ‌شیخ هاشم قزوینی، آیة الله سید عبدالله شیرازی، آیة‌ الله سید علی اکبر خویی، آیة ‌الله شیخ غلامحسین قزوینی، آیة ‌الله سیدعلی سیستانی و... در بیت آیة ‌الله ‌العظمی سید یونس اردبیلی(ره) اجتماع کردند و اعتراض شدید خود را طی تلگرافی به ‌رضاخان ابلاغ نمودند، این تلگراف با امضای 31 نفر از علمای برجسته مشهد مزین ‌شده بود.
آیت الله العظمی حاج آقا حسین قمی و قیام گوهرشاد
در میان مراجع و علمای وقت، نام مرحوم آیة الله العظمی حاج آقا حسین قمی، باقیام خونین مسجد گوهرشاد، آمیخته شده است، چرا که او نقش بیش‌تر در این قیام ‌داشت، او در آغاز ماه ربیع الثانی سال 1354 قمری از مشهد به تهران هجرت کرد ودر باغ سراج الملک شهر ری به تحصن نشست، او می‌ گفت: «اگر پیش‌رفت جلوگیری از کشف ‌حجاب بستگی به کشته شدن ده هزار نفر که در راس آن‌ها حاج آقا حسین قمی(خودم) داشته باشد ارزش دارد.» و در مورد دیگر فرمود: «جایز است.» هنگامی که مردم‌ از ورود آیة الله حاج آقا حسین قمی به تهران با خبر شدند، گروه گروه به صورت ‌دسته ‌های عزاداری به دیدار او می ‌شتافتند، به طوری که جمعیت زیادی در آن باغ و اطرافش اجتماع نمودند، رژیم رضاخان که سخت هراسناک شده بود، به وسیله‌ کماندوهایش، آن باغ را محاصره کردند، و از ورود علما و مردم به آن جا جلوگیری ‌نمودند، به این ترتیب آیة ‌الله حاج آقا حسین قمی را در آن باغ زندانی کردند.
او در یکی از جلسات با صراحت فرمود:
«امروز اسلام فدایی می‌خواهد، بر مردم است که قیام کنند.» به این ترتیب ‌راهنمودهای مراجع و علما از یک سو، و پافشاری و لجاجت رژیم رضاخانی در کشف ‌حجاب و پیروی از فرهنگ غرب از سوی دیگر، موجب شد که روحانیان و مردم مسلمان درگوشه و کنار کشور به رژیم اعتراض شدید کردند.
شیخ محمد تقی بهلول حافظ کل قرآن کریم و قیام گوهرشاد
از جمله جمعیت ‌بسیاری به عنوان‌ اعتراض به رژیم، در مشهد در کنار حرم حضرت رضا علیه السلام در مسجد گوهرشاد متحصن شدند، و روحانی مبارز، محمد تقی بهلول با سخنرانی‌های خود، به شدت به ‌اقدامات ضد اسلامی رضاخان اعتراض نمود  حجة ‌الاسلام شیخ محمد تقی بهلول حافظ قرآن، با قاطعیت وصراحت‌ به تبیین خطر فرهنگ غرب می ‌پرداخت و مردم را به قیام دعوت می‌ نمود، مردم ‌ابراز احساسات می‌ کردند و تنفر خود را نسبت ‌به رژیم ضد اسلامی رضاخان اظهارمی ‌نمودند، به گفته آقای بهلول حدود چهار ساعت از شب گذشته، به دستور رضاخان، دژخیمان او با حمله ناجوانمردانه به مسجد گوهرشاد، مردم را به گلوله بستند که ‌در این کشتار جمعی، حمام خون به راه افتاد و حدود سه هزار نفر به شهادت ‌رسیدند. در این مورد ارتشبد سابق، حسین فردوست می ‌نویسد: «در مشهد یک روحانی‌ به نام بهلول به شدت با اقدامات رضاخان مخالفت می‌ کرد و در سخنرانی ‌هایش به شدت‌ به او حمله می ‌نمود، عده زیادی از مردم در حرم حضرت رضا علیه السلام متحصن ‌شدند و اعلام کردند تا مساله کشف حجاب حل نشود، ما از این‌جا خارج نمی ‌شویم، فرمانده لشگر مشهد به نام سرتیپ ایرج مطبوعی [که بعد از انقلاب در تاریخ دوم ‌مهر 1358 به خاطر این جرم و جرم‌های دیگر، اعدام شد] در این باره به رضاخان ‌گزارش داد، رضاخان دستور داد سربازان به صحن حرم وارد شوند و مردم را تهدید کنند، و اگر مردم خارج نشدند تیراندازی کنند... رضاخان برای تشدید کار، سرتیپ ‌البرز را به مشهد فرستاد، به دستور مطبوعی و البرز، واحدهای لشگر مشهد وارد صحن شده و مردم را به گلوله بستند.» سرتیپ مطبوعی در دادگاه انقلاب دراین خصوص‌ می ‌گوید: «به من دستور داده شده بود که فورا عده‌ ای نظامی را در اختیاراستاندار مشهد قرار دهم، من در حدود 250 سرباز در اختیار او گذاشتم... در همین ‌هنگام سرتیپ البرز همراه دادستان ارتش، وارد مشهد شدند و لشگر در اختیار سرتیپ ‌البرز قرار گرفت، او اسدی نایب التولیه آستان قدس را [به جرم عدم جلوگیری ازمبارزین] اعدام کرد... سرهنگ قادری همراه سربازان از راه پشت‌بام وارد صحن شده‌ و با افراد متحصن گلاویز شدند، در این جریان حدود 25 نفر از مردم کشته و چهل‌ نفر مجروح شدند.»
حمله به مسجد گوهرشاد
صبح جمعه 20 تیر سال 1314، قزّاقان رضاخان برای متفرق ساختن مردم وارد عمل شدند و بی‌ محابا به روی مردم تیراندازی کردند و در این ماجرا، حدود یک صد نفر کشته و زخمی شدند. اما مردم متفرق نگشتند و مقاومت کردند. پس از این هجوم، مردم از اطراف با ابزاری از قبیل داس، بیل و چوب و... به طرف مسجد سرازیر شدند. مسجد گوهرشاد لبریز از جمعیت گردید. روحانیان به ترتیب بر بالای منبر حضرت صاحب الزمان(عج) قرار گرفتند و به سخنرانی پرداختند. روز شنبه 21 تیرماه در مسجد؛ شعارهای ضد سلطنت و ضد حجاب‌زدایی داده می‌شد و مسجد یک‌پارچه سرود مقاومت سر داده بود. وحشت مقامات دولتی را فرا گرفت. سرانجام رضاشاه دستور داد که همه را دستگیر و مجازات نمایند. سران شهربانی و آگاهی، نیروهای خویش را هماهنگ کرده، قرار گذاشتند پس از نیمه شب، تهاجم خود را آغاز نمایند. قزّاقان نیز از قبل در نقاط حسّاس شهر و اطراف مسجد گوهرشاد مستقر شدند و مسلسل‌های سنگین را بر بام‌های مشرف به مسجد کار گذاشتند.
تبعید همه علمای مبارز مشهد از طرف رضاخان
رضاخان برای رسیدن به اهداف شوم اربابانش، به این جنایت اکتفا نکرد، و چون ‌احتمال قیام عمومی می‌ داد، همه علمای مبارز مشهد را دستگیر کرده و از مشهد مقدس ‌تبعید نمود.
از جمله از این تبعیدشدگان به تهران، سه نفر از مراجع و علمای معروف بودند که ‌عبارتند از: آیة ‌الله حاج آقا حسین قمی، آیة‌الله سید یونس اردبیلی، و آیة الله‌ شیخ محمد آقازاده (فرزند آیة‌الله العظمی شیخ محمد کاظم خراسانی، صاحب‌ کفایة ‌الاصول).
عجیب این که آیة الله آقازاده، وقتی که به تهران رسید به دستور رضاخان خلع‌ لباس شد، و در دوره سرپاس مختاری (رییس شهربانی وقت) با تزریق آمپول هوا، به ‌دست دکتر احمدی مزدور سفاک رضاخان، به شهادت رسید، و جنازه مطهرش در روز 13ذی‌قعده سال 1356 ه.ق در جوار مرقد حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شد. آری این‌ عالم ربانی در حالی که 62 بهار از عمرش بیش‌تر نگذشته بود، جان خود را فدای‌ مبارزه با هجوم فرهنگ غرب، و کشف حجاب کرد، تا حریم حجاب و ارزش‌های اصیل اسلامی ‌را از گزند استعمار و مزدوران آن، حفظ کند و به مردم مسلمان، به ویژه مسلمانان ‌ایران پیام دهد که از پای ننشینند، و تا آخرین توان در برابر استعمارگران و دربرابر نفوذ فرهنگ بیگانه، مقاومت نمایند.
امام خمینی ره و قیام گوهرشاد
حضرت امام خمینی، منادی بزرگ مبارزه با استعمار و فرهنگ منحط آن، در گفتارخود به طور مکرر دیکتاتوری رضاخان و کشتار عمومی گوهرشاد را یادآوری کرده، ومردم مسلمان را به نهی از منکر و مبارزه و مقاومت در برابر استعمارگران ومزدوران روسیاه آن‌ها فرا می ‌خواند.
حضرت امام خمینی ره در یکی از فرازهای گفتارشان می فرمایند: «انگلیسی‌ های جنایت‌کار، رضاخان را اسلحه‌ دارکردند، این آدم ناشایسته بی ‌اصل را با اسلحه آوردند و مسلط کردند... اسلحه دردست‌ بی ‌عقل بود... آن جنایات و کشتار عامی که در مسجد گوهرشاد واقع شد، به ‌دنبال آن، علمای خراسان را گرفتند آوردند به تهران حبس کردند، و بعضی ‌شان را هم‌ محاکمه کردند، و بعضی‌شان را هم کشتند، برای این که اسلحه در دست‌ بی ‌عقل بود.»  (1)