افشاگری ویکی‌لیکس درباره حادثه «سینما رکس»
بر اساس اسنادی که سایت ویکی‌لیکس اخیرا منتشر کرده، چارلز ناس، کاردار سفارت آمریکا در تهران در گزارشی محرمانه درباره آتش‌سوزی سینما رکس آبادان در 28 مرداد 1357، به نقل از یک «منبع آگاه در میان اپوزیسیون مسلح» نوشت که حکومت ایران به طور ضمنی اجازه چنین کاری داده است.
متن کامل گزارش محرمانه چارلز ناس به این شرح است:
«تاریخ: سه‌شنبه، 22 آگوست 1978
خلاصه: تمامی مطبوعات تهران در 21 - 22 آگوست به طور کامل به اخبار آتش‌سوزی سینما رکس پرداختند. تعداد کشته‌شدگان به صورت غیررسمی 430 نفر برآورد شده است. جزئیات هنوز مشخص نیست. مقامات می‌گویند که تروریست‌ها دور تا دور سینما گازوئیل ریخته و سپس آن را شعله‌ور کردند، ولی برخی از شاهدان صدای انفجار شنیده‌اند. مطبوعات همدردی و خشم مردم را گزارش می‌کنند. رهبران اپوزیسیون بدگمان هستند ولی اظهارنظر عمومی نمی‌کنند.
1- تیترها و گزارش‌های تصویری مطبوعات تهران در 21 - 22 آگوست به آتش‌سوزی فاجعه‌بار سینما رکس آبادان اختصاص داده شده است. آتش‌نشان‌ها اجساد 377 نفر را پیدا کرده‌اند و تعداد کشته‌شدگان به صورت غیررسمی به 430 نفر رسیده است. این آمار به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت زیرا ظرفیت سینما 600 تا 700 نفر برآورد شده و فقط 20 تا 40 نفر توانسته‌اند جان سالم به در ببرند. مقامات نمی‌دانند چند نفر در سینما حضور داشته‌اند زیرا ورود اطفال آزاد بوده است.
2- آتش‌سوزی اندکی پس از آن شروع فیلم ایرانی حدود ساعت 21:45 آغاز شد. طبق گزارش‌ها، آتش‌افروزان دور تا دور ساختمان را گازوئیل ریخته‌اند و منتظر شده‌اند تا گازوئیل به داخل ساختمان نفوذ کند و سپس آن را شعله‌ور کرده‌اند. اما برخی از بازماندگان می‌گویند که پیش از شروع آتش‌سوزی صدای انفجار شنیده‌اند. شاهدان می‌گویند که سینما بلافاصله در شعله‌های آتش غوطه‌ور شد. جمعیت به سمت تنها درب خروجی هجوم برد ولی در قفل بود. دربان می‌گوید که برای جلوگیری از حملات تروریستی در را قفل کرده بودند. (دو ماه پیش نیز این فیلم مورد حمله قرار گرفته بود.) آتش‌نشان‌ها تا ساعت 2 بامداد نتوانستند حریق را کنترل کنند. از آن به بعد فقط می‌توانستند اجساد را بیرون بکشند.
3- پلیس از 10 فقره دستگیری خبر داده است. سه نفر در این میان مواد منفجره حمل می‌کرده‌اند ولی سخنی از دستگیری عاملان این جنایت نشده است. سه نفر از دستگیرشدگان نیز رئیس سینما و دو کارمند آن هستند که به دلیل اهمال و قصور مورد انتقاد سنگین قرار گرفته‌اند.
4- پیام‌های همدردی و اندوه بابت «سنگین‌ترین حملۀ تروریستی دوران» روزنامه‌ها را پر کرده‌اند. شاه، شهبانو و نخست‌وزیر آموزگار پیام تسلیت فرستاده‌اند. سخنگوی انجمن مطالعات مسائل ایران خواستار اشد مجازات برای عاملان این جنایت شده است: «کلام از ابراز خشم و انزجار در برابر چنین قتل عامی قاصر است.» محسن پزشکپور نماینده مجلس و سخنگوی مخالفان حکومت نظامی اصفهان در جلسه فوق‌العاده روز 20 آگوست، ابراز تعجب کرد: «نمی‌دانم چه کسی می‌تواند دست به چنین اقدامی بزند.»
رهبران مذهبی این حمله را «غیراسلامی» توصیف کردند. آیت‌الله شریعتمداری گفت: «ما با چنین افرادی هیچگونه ارتباطی نداریم.» آیت‌الله شیرازی از رهبران مذهبی مشهد نیز عاملان این آتش‌افروزی را محکوم کرده و آیت‌الله نوری این فاجعه را «غیرانسانی» توصیف کرده است.
دکتر سید حجازی این عمل را «اقدامی بزدلانه و مغایر با فرهنگ و آموزه‌های اسلام» برشمرده است. آیت‌الله وحیدی (توضیح: از حامیان (امام) خمینی) از اظهارنظر مشابه خودداری کرده زیرا «حقایق مربوط به این اتفاق هنوز مشخص نشده است». همایون، وزیر اطلاعات، پس از جلسه کابینه در 21 آگوست گفت که مردم باید با یکدیگر در برابر «وحشت بزرگ» متحد شوند و به مردم اطمینان داد که تدابیر امنیتی تشدید خواهد شد.
5- منبع آگاه در میان اپوزیسیون مسلح در بعد از ظهر 21 آگوست به مأمور سفارت گفت که در مورد مسالۀ آبادان تردیدهایی وجود دارد. از سخنانش این‌گونه برداشت می‌شد که حکومت ایران به طور ضمنی اجازه چنین کاری داده است، ولی او از هرگونه اظهارنظر مستقیم خودداری کرد و گفت که اپوزیسیون تحقیقاتش را در این زمینه آغاز کرده است. به گفته مبارزین مسلح، این حقیقت که رئیس پلیس آبادان - رزمی - در جریان ناآرامی‌های ماه ژانویه رئیس پلیس قم بوده است و همچنین تأخیر در ارسال تجهیزات آتش‌نشانی، مشخص می‌کند که مقامات هوشیار و آماده نبوده‌اند. این منبع همچنین تاکید داشت که این عمل نمی‌تواند از «تروریست‌ها» سر بزند زیرا آن‌ها هیچ‌وقت «به مردم حمله نمی‌کنند». مساله آتش‌سوزی آبادان برای مدت‌ها اپوزیسیون را درگیر خواهد کرد.
6- هفت نفر از نمایندگان مجلس درخواست جلسه فوق‌العاده کرده‌اند تا تراژدی آبادان بررسی شود؛ آن‌ها از دولت درخواست گزارش کامل کرده‌اند.
7- سینماها در اعتراض به این فاجعه تعطیل شده‌اند و اکثر آن‌ها تا 27 آگوست تعطیل باقی خواهند ماند. (توضیح: زیرا 25 - 26 آگوست اوج عزاداری‌هاست.)»
تاریخ ایرانی
نظرات