نامه گلایه آمیز آخوند خراسانی به پدر آیت الله بروجردی برای رعایت حال وی

آخوند خراسانی در نامه‌ای به پدر آیت الله بروجردی ، با نشان دادن  شناخت خود از شاگردش، از پدر می خواهد تا به فرزند توجه کرده و مانع از افسردگی وی شود.این که استادی به فکر شاگردش باشد و نامه ای به پدر شاگرد بنویسد که مراقبت بیشتری از فرزندش کرده و از او حمایت کند، درس جالبی است که آخوند خراسانی نوشته است.
آخوند خراسانی در کنار همه مزایای علمی و اخلاقی و سیاسی، در این اقدام تربیتی نشان می دهد که یک استاد نباید صرفا به فکر تدریس برای شاگردش باشد، بلکه لازم است تا به مسائل حاشیه ای در تربیت و تدارک زندگی شاگرد نیز توجه کند.
متن نامه آیت الله آخوند خراسانی به پدر آیت الله بروجردی در مقدمه «ترتیب اسانید کتاب الکافی» در انتهای مقدمه استاد واعظ زاده آمده است.
همچنین متن حرفی آن در کتاب «آخوند خراسانی به روایت اسناد» که با همکاری دفتر تبلیغات اسلامی و مجلس شورای اسلامی چاپ شد آمده است.
نامه این است:
به عرض می رساند
ماه مبارک و ایام شریفه است. ان شاءالله سلامت و موفق هستید. احقر هم سلامت و دعای دوستان را مشغول است. جناب مستطاب شریعتمدار فخرالمتعلمین، فرزندی مقام آقا حسین مجتهد ـ سلمه الله ـ هم سلامت و در کمال شایستگی به اکمال مراتب خود مشغول اند و زاید الوصف طرف میل و محبت احقر. زیرا که در حوزه علمیه اگر دو نفر فرضا به واقعیت تحصیل داشته باشند یکی ایشان هستند که بحمدالله خیلی امیدواری ها در حق شان دارم. با این وصف، بسیار محل تعجب است که جنابعالی نسبت به ایشان اظهار بی میلی و قصور در وظایف پدری داشته باشید. جا داشت که به وجود مثل ایشان فرزند عالم و شهیر به فضل و تقوی در میان اقران مباهات کنید و بشکرانه این نعمت، از بذل رافت پدری و صرف مال در تحصیل ایشان به هیچ وجه کوتاهی ننمایید نه این که اظهار بی میلی کنید و سبب شود ایشان در حال تحصیل افسرده، و امرشان از جهت معاش و زندگانی ضیق و عسرت پیدا کند. مع هذا امیدوارم سبب بعض القائات داخله و نشاید [کذا] جنابعالی ترتیب اثر فرمایند و در حق مثل ایشان فرزند کاملی بی میل بشوید ان شاءالله سریعا به مقام دلجویی و بذل رأفت پدری برآمده و از جهت ترتیب معاششان هم به وجه کافی مواظبت کنید. نه تنها فرزند جنابعالی است، فرزند فرزانه و اولاد روحانی احقر هم هستند. باید هر دو پدرانه غم ایشان را بخوریم تا روشنایی خاطر احقر و دیگان جنابعالی بشوند و به واسطه تربیت مثل ایشان، ان شاءالله هر دو مأجور از صاحب شریعت علیه السلام بشویم. زیاده چه زحمت بدهم. و السلام علیکم. الاحقر محمد کاظم الخراسانی. منتظرم ان شاءالله جواب ذریعه را با هر گونه مطالب و سلامت خودتان مرقوم فرمایید. و السلام علیکم. من الاحقر محمد کاظم الخراسانی.

[ترتیب اسانید کتاب الکافی: ج 1، ص 72 ـ آخوند خراسانی به روایت اسناد، ص 268 ـ 269 . در منبع اخیر نیامده که نامه خطاب به پدر آیت الله بروجردی است]