یاران امام و انقلاب

آیت الله محمد یزدی در گزارش اسناد ساواک

به مناسبت رحلت مرحوم آیت الله یزدی


به مناسبت درگذشت آیت الله شیخ محمد یزدی رحمت الله علیه تعدادی از اسناد برگزیده از مجموعه اسنادی که از ساواک برجای مانده است در اینجا منتشر می گردد 

تاریخ سند: 21 اسفند 1356

درباره : محمد یزدی فرزند علی

متن سند:

شهربانی قم باستناد نامه شهربانی بندرلنگه اعلام داشته که عده ای از روحانیون و متعصبین مذهبی از شهرستانهای مختلف به ملاقات نامبرده بالا رفته و تحریکاتی در زمینه شعارنویسی و غیره در آن شهرستان شروع نموده اند و شهربانی بندرلنگه خواسته است که در صورت امکان محل اقامت اجباری وی به محل دیگری تغییر نماید علیهذا مراتب جهت استحضار بعرض می رسد.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت قم ـ معینی

توضیحات سند:

1- آیت اللّه محمد یزدی در تاریخ 21 /10 /56 بنا به حکم کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهر قم به همراه تعداد دیگری از روحانیان تبعید شد.
محل تبعید آیت الله یزدی بندر گناوه بود.
سند مربوط به این تبعیدها در صفحه 52 و 53 کتاب دوم آمد.

منبع:کتاب انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک - کتاب 03 صفحه: 292

سند دوم 


گزارش خبر موضوع : تظاهرات قم
 

روزتاریخ سند: 20 دی 1356

متن سند:

به 18 /10 /36 که درسهای حوزه علمیه قم بعنوان اعتراض نسبت به روزنامه اطلاعات راجع به توهین به خمینی تعطیل بود شیخ عبدالحسین اسدی قمی اظهار می داشت که صبح در منزل سید صادق روحانی بودم عده ای آمدند و گفتند شما اعلام کنید تا بازار را تعطیل کنند.
روحانی گفت از دو کار یک کار باید کرد یا اینکه طلبه ها آرام آرام تا جلو بازار بروند و از آنجا تظاهرات را شروع کرده و داخل بازار شوند و به بازاریها بگویند بازار را تعطیل کنید یا اینکه چند نفری بازاری نزد من بیایند و از من کسب تکلیف کنند تا من به آنها بگویم بازار را تعطیل کنند.
طلبه ناشناسی ظهر روز 18 /10 /36 در منزل شریعتمداری اظهار میداشت که صبح در منزل شیخ محمد یزدی1 هم جلسه ای بود و تعدادی از طلاب حضور داشتند.
شیخ محمد یزدی ضمن تحریک آنان اظهار می کرد نویسنده این مقاله چقدر احمق است که گفته روح اله خمینی اهل هند است اگر اهل هند بود پس چرا خودش نوشته روح اله خمینی.
خمین مال ایران است یا مال هند؟ نظریه شنبه ـ از مجموع این اطلاعات معلوم می شود صبح روز هجدهم در منزل سیدصادق روحانی و شیخ محمد یزدی جلسه محرمانه بوده که امروز باید چه کرد و دستورات از آنجاها صادر شده.
نظریه یکشنبه ـ در اینکه دو نفر فوق الذکر نقش عمده ای در انجام این تظاهرات از نظر تحریکی داشته اند شکی نیست.
شراره نظریه دوشنبه: شیخ محمدیزدی برابر رأی کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم بعلت اخلال و تحریک مردم به سه سال اقامت اجباری در بندر لنگه محکوم و سید صادق روحانی از آیات درجه دوم قم میباشد.
پارسا نظریه سه شنبه: با تائید مفاد گزارش خبر و نظرات داده شده سید صادق روحانی سعی بر بزرگ کردن خود داشته چنانچه دست به ترکیب وی زده شود موجب بهره برداری مادی وی خواهد شد و نیز آیات همه بجهاتی ملزم می شوند از مشارالیه حمایت کنند.
علیهذا تصمیم برخورد تندبا وی منوط به نظر آن اداره کل است.
رهبر

توضیحات سند:

1 ـ شیخ محمد یزدی: حجت الاسلام و المسلمین محمد یزدی در سال 1310 ه.
ش در اصفهان متولد شد.
وی فقه و اصول و تفسیر و اخلاق و فلسفه را نزد حضرت امام خمینی (ره) و علامه سید محمد حسین طباطبایی فراگرفت.
حجت الاسلام یزدی مبارزات خود را علیه رژیم پهلوی همزمان با فعالیتهای فداییان اسلام آغاز کرد و در نهضت اسلامی ایران فعالانه شرکت کرد.
وی در طول دوران مبارزه بارها دستگیر و یا تبعید شد.
پس از انقلاب اسلامی ریاست دادگاه انقلاب اسلامی قم را به عهده گرفت.
همچنین به عضویت مجلس خبرگان و شورای نگهبان درآمد و در نهایت با حکم رهبر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله خامنه ای به ریاست قوه قضائیه کشور رسید.
* امروز (18 /10 /56) ساواک در گزارشی سری نوشت: «ساعت 2230 روز 18 /10 /36 چند نفر ناشناس اداره سرجنگلداری کل کرمانشاه را مورد دستبرد قرار داده و ضمن سرقت یک دستگاه ماشین تحریر، قاب تمثال مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر را در محل سرجنگلداری شکسته و سپس متواری گردیده اند. »

منبع:کتاب انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک - کتاب 02 صفحه:8

سند سوم 


گزارش خبر موضوع : شیخ محمد یزدی

تاریخ سند: 15 تیر 1357

متن سند:

برابر اعلام شهربانی استان با اینکه بنامبرده بالا ابلاغ گردیده بود که ممنوع المنبر میباشد لیکن روز 28 /3 /37 پس از نماز در داخل حیاط مسجد قمر بنی هاشم شیخ مزبور برای حاضرین که در حدود 50 نفر شروع بسخنرانی نموده و ضمن ابراز مطالبی درباره حضرت امیر اظهار داشته (اسلام اهانت قبول نمیکند اینها دارند باسلام لگد میزنند فکر میکنند با این کارها اسلام کوتاه میآید و مطیع اهانتهای آنها میشود اگر مرا فرستادند اینجا فکر میکنند من دیگر نمیدانم در مراکز تقلید چه میگذرد و آنجا چه خبر است و یا دیگر همه کارها بر وفق مرادشان خواهد بود، از اسلام دفاع میکنیم و مسئولیت داریم در برابر خدا که دفاع کنیم همین طور که پیشوایان ما از اسلام دفاع کردند و حتی کشته شدند و نمیگذاریم باسلام اهانت شود و کوچکترین خللی بر پایه های آن وارد گردد و کس حرف مفت بزند یا قصد اهانت داشته باشد آنچنان در دهانش میکوبیم که دندانهایش خرد بشود اسلام حتی قبول نمیکند که یک عرق خور و شراب خور نام اسلام را بر زبان بیآورد تا چه رسد باینکه بخواهند در مسجد پا بگذارند (منظورش مامورین شهربانی بود) ما مشغول حفظ این مکان مقدس هستیم و نمیگذاریم باین صورت هم باسلام اهانت بشود مگر اهانت چیست) یاد شده در خاتمه سخنان خود برای خمینی و حفظ جانش و پیشرو هدفهایش نیز دعا نمود.
1 نظریه شنبه : نظری ندارد.
نظریه یکشنبه : با توجه بسوابق و وضع یاد شده مفاد گزارش خبر صحت دارد ضمنا چنانچه چنانچه منظور از شاه آباد بکرند انتقال یابد (موضوع گزارش پیروی فوق) بتمام این قبیل فعالیتها خاتمه داده خواهد شد.
اهواز

توضیحات سند:

1 ـ آیت الله محمد یزدی در این زمان دوران تبعید خود را در اسلام آباد غرب می گذراند.
یک روز بعد (29 /3 /57) نیز ساواک کرمانشاه در گزارشی متذکر شد که «چون تعدادی از جوانان شهرستان مذکور مستعد فریب خوردن هستند و پیش بینی می شود این شیخ از سادگی و بی تجربگی آنان استفاده و مواردی را نظیر شهرستان قم در آن محل به وجود آورد شهربانی شاه آباد غرب پیشنهاد نموده چنانچه امکان داشته باشد نامبرده از آن محل به کرند غرب منتقل و تبعید گردد.
بدیهی است چون عموم اهالی کرند پیرو مذهب اهل حق هستند و نه تنها گرایشی به این گونه اشخاص نداشته، بلکه با آنان نیز مخالف هستند و به علاوه محیط هم کوچک است، امکان ایجاد ناامنی از وی سلب خواهد شد.
» (6696/ ه ـ 29 /3 /37) * امروز (28 /3 /57) تعدادی از خبرگزاریهای خارجی متن فشرده گفت و گوی شاه را با خبرنگار «اخبار امریکا» منتشر کردند.
شاه در این مصاحبه بار دیگر توهمات خود را از پیشرفت ایران بازگو کرد و گفت که ما تا ده سال دیگر به آنجایی خواهیم رسید که امروز اروپا هست.
شاه موضوع این پیشرفت را مشخص نکرد و نگفت که در چه زمینه ای می خواهد به اندازه اروپا پیشرفت کند.
شاه گفت : «هیچ کس نمی تواند مرا از سلطنت خلع کند.
من از پشتیبانی هفتصد هزار سرباز، همه کارگران و اکثریت مردم برخوردارم.
هر جا می روم تظاهرات وجدآوری ناشی از حمایت مردم برپاست.
من قدرت دارم و مخالفان به هیچ وجه از نظر قدرت قابل مقایسه با دولت نیستند.» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس / ش 92 / صص 2 و 3)

منبع:کتاب انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک - کتاب 06 صفحه: 439


سند چهارم:


تشکیل گروه امدادگران بیماران مستمند

تاریخ سند: 28 خرداد 1352

متن سند:
از : 20 ه 12 به : 312 شماره : 2701 /20 ه 12 حدود سه سال قبل حاج محمود سبحانی دلال معاملات پسته در سرای امید خیابان بوذرجمهری تشکیل گروه امدادگران بیماران مستمند را به شیخ محمدرضا مهدوی کنی پیشنماز مسجد جلیلی و حاجی جلیلی تولیت مسجد مذکور پیشنهاد نمود و از این پیشنهاد حسن استقبال شد و گروه مورد بحث با مدیریت حاج جلیلی تشکیل و آقایان شیخ محمدرضا مهدوی، دکتر شیخ استاد بازنشسته دانشگاه.
حاجی فرهاد سرهنگ بازنشسته.
مهندس محمدعلی گل افشانی، اسداله نقاش زاده، حاج محمود سبحانی، سیدمسیحا امامی رضوی، حاج حسین نصرالهی، حاج تهرانی، حاج وهابی، مدرسی رئیس بانک رهنی شعبه سلسبیل و چند نفر دیگر به عضویت هیأت مدیره گروه مذکور درآمدند و حاج محمد یزدی و احمد مختارپور مأمور جمع آوری وجوه صندوق های اعانه گروه شدند و هوشنگ دلشاد متصدی حسابداری گروه گردید.
کار گروه تاکنون توصیه بیماران مستمند به اطبایی است که تقبل عیادت مجانی از بیماران معرفی شده گروه را نموده اند ضمنا کمک های نقدی برای وجه نسخه بیماران و پرداخت کمک نقدی دیگر تا حدود سیصد تومان به مستمندان متدین بوده و تا یک سال قبل اعضاء گروه عصرهای جمعه دستجمعی به عیادت بیماران بیمارستان های بوعلی، فیروزآبادی، مسلولین شاه آباد و کهریزک و بیماران سرطانی رفته و همراه خود کتاب های جیبی مذهبی و مواد خوراکی و لباس برده و بین بیماران توزیع می نمودند.
ضمنا افرادی که اخیرا به عضویت گروه درآمده اند عبارتند از علی احسان، علی اصغر کریم آبادی نسخه پیچ داروخانه رامین در میدان فردوسی، علی حسین مقصودی، گروگان دانشجوی انیستیتو تکنولوژی و مقدم که این افراد همگی عضو تحقیق گروه می باشند ضمنا شناسنامه گروه ضمیمه است.
نظریه شنبه : نظری ندارد.
نظریه یکشنبه : خبر صحت دارد.
نظریه سه شنبه : نظریه یکشنبه مورد تأیید است.
نظریه چهارشنبه : نظریه یکشنبه تأیید می گردد.
منبع:کتاب آیت الله محمد رضا مهدوی کنی به روایت اسناد ساواک صفحه: 264

 

سند پنجم :


موضوع : اعزام تبعیدی

تاریخ سند: 22 دی 1356

متن سند:
از : شهربانی قم به : فرماندهی هنگ ژاندارمری شهرستان قم شماره : 5 ـ 1161 ـ 21 /16 پیرو شماره 756 / م 21 /10 /2536 صادره از فرمانداری قم یک نفر از محکومین اقامت اجباری به نام شیخ محمد یزدی فرزند علی که به موجب رای کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم به شهرستان بندرلنگه تبعید گردیده اعزام و معرفی می گردد خواهشمند است دستور فرمائید نسبت به اعزام نامبرده اقدام و نتیجه را اعلام فرمایند.
رئیس شهربانی قم.
سرهنگ ستاد رزمی گیرندگان : 1ـ ریاست اداره اطلاعات (ش.
ک.
ش) جهت آگاهی 2ـ ریاست سازمان اطلاعات و امنیت شهرستان قم جهت آگاهی اصل در پرونده محمد یزدی است

منبع:کتاب نوزده دی به روایت اسناد ساواک صفحه: 126


سند ششم :

ریاست شهربانی شهرستان قم

تاریخ سند: 21 دی 1356

متن سند:

شماره : 756 / م طبق رأی کمیسیون امنیت اجتماعی قم مورخه 21 /10 /2536 و موافقت تلفنی جناب آقای استاندار استان مرکزی افراد زیر هر یک به سه سال محکوم به اقامت اجباری در شهرهای ذکر شده در ذیل گردیده خواهشمند است دستور فرمائید طبق مقررات تحویل فرماندهی هنگ ژاندارمری شوند تا با مراقبت و همراهی مأمورین بدرقه به محل های مشخص شده اعزام و تحویل مقامات انتظامی محل شده و رسید دریافت دارند ضمنا تعداد ده فقره پاکت عنوان فرمانداریهای محل تبعید افراد ضمیمه است خواهشمند است دستور فرمائید به فرمانداریهای ذکر شده وسیله مأمور ارسال و با اخذ رسید تحویل گردد.
1ـ شیخ محمد یزدی فرزند علی بندر لنگه 2ـ ناصر مکارم شیرازی فرزند علی محمد چاه بهار 3ـ شیخ مرتضی فهیم فرزند غلامرضا سقز 4ـ شیخ حسین نوری همدانی فرزند ابراهیم خلخال 5ـ ابوالقاسم خزعلی فرزند غلامرضا بیجار 6ـ محمدعلی گرامی فرزند عباس شوشتر 7ـ شیخ حسن صانعی فرزند محمدعلی میناب 8ـ حاج قاسم دخیلی1 فرزند حسن تویسرکان 9ـ غلامحسین خردمند1 فرزند مهدی خوی 10ـ حسین سلیمانی فرزند رضا تربت جام فرماندار شهرستان قم ـ حسین جامعی گیرندگان رونوشت 1ـ فرماندهی هنگ ژاندارمری قم جهت اطلاع و اقدام لازم 2ـ مقام معظم استانداری استان مرکز جهت استحضار.
استدعا دارد دستور فرمائید فعلاً مبلغ سیصد هزار ریال به طور علی الحساب برای پرداخت فوق العاده مأمورین بدرقه به این فرمانداری حواله نمایند.
اطلاعات به تدریج که دستگیر می شوند به هنگ ژاندارمری برای اعزام به محل معرفی شوند 21 /10

توضیحات سند:
1ـ قاسم دخیلی فرزند حسن متولد 1309 قم فرش فروش نامبرده از افراد انقلابی و طرفدار حضرت امام بوده که علاوه بر حضور در مناسبت های قبل از انقلاب، فعالیت هایی نیز داشته است.
طبق گزارشی از ساواک یکی از اقدامات وی پرداخت مبلغ یکصد هزار تومان وجوهات به حضرت امام در سال 47 عنوان شده است که پس از بازجویی از نامبرده، وی آن را انکار نموده و آزاد شده است.
وی در سال 54 عضو صندوق ذخیره علوی بوده است.
در مهرماه 56 به علت دعوت از دکتر حسن روحانی جهت سخنرانی در مسجد امام حسین عسکری (ع) بازداشت موقت شده و مورد بازخواست ساواک قرار گرفته و تعهد کتبی داده است که اقدامی برخلاف مصالح عمومی کشور انجام نداده و از واعظان مخالف کسی را دعوت نکند.
لازم به ذکر است دکتر روحانی در اعتراض به اهانت روزنامه های کیهان و اطلاعات به روحانیت و مرجعیت، خاصه حضرت امام (ره) از ادامه سخنرانی در مجلس مذکور خودداری نموده بود.
در گزارش دیگر ساواک درباره دخیلی چنین آمده است : «نامبرده یکی از بازاریان ناراحت قم می باشد که ضمن ارتباط با عده ای عناصر ماجراجو و منحرف شهرستان قم فعالیت هایی را در مسیر به وجود آوردن محیط تشنج در قم انجام و ضمن تماس با تعدادی از اهالی قم آنان را تحریک به ایجاد بلوا و آشوب نموده است.
مشارالیه در جریان اخلالگری های روزهای 19 و 20 /10 /56 قم که منجر به بروز حوادث تاسف آوری گردید ضمن شرکت در جلسات مذهبی نقش فعالی در براه انداختن تظاهرات خرابکاران ایفا نموده است که به همین لحاظ برابر رأی صادره از طرف کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی قم، به 3 سال اقامت اجباری در شهرستان تویسرکان محکوم و به محل تبعید اعزام گردیده است».
پس از تبعید نامبرده به تویسرکان، گزارش دیگری از ساواک همدان در تاریخ 10 /2 /57 به ساواک قم مبنی بر فعالیت مضره نامبرده در آنجا ارسال شده و خواسته شده است که محل وی به جای دیگری منتقل شود، لذا در تاریخ 17 /4 /57 نامبرده از تویسرکان به خوی و پس از مدتی به انارک نائین تبعید می شود.
1ـ غلامحسین خردمند فرزند مهدی متولد 1324 قم، بازاری براساس گزارش ساواک وی در کلیه مجالس ختم مرحوم مصطفی خمینی شرکت نموده و جزو گردانندگان مجالس بوده و مجلس متشکله در بازار قم نیز به وسیله مشارالیه برگزاری گردیده است.
وی در تحریک افراد و سردادن شعارهای انقلابی نقش داشته است به گونه ای که در تاریخ 3 /1 /56 شهربانی قم به ریاست ساواک قم طی گزارشی اعلام می دارد که وجود وی به قم به مصلحت نمی باشد، و لذا در تاریخ 21 /10 /56 نامبرده به همراه جمعی دیگر به اتهام رهبری عملیات اخلالگرانه و اختلال در نظم و آسایش عمومی در 19 و 20 دیماه 56 به 3 سال اقامت اجباری در شهرستان خوی محکوم می شود و سرانجام در تاریخ 16 /11 /56 این حکم اجرا می گردد.
در تاریخ 3 /3 /57 محل اقامت اجباری نامبرده بالا از شهرستان خوی به انارک نائین تغییر داده می شود.
ایشان پس از پیروزی انقلاب در مسئولیت های اداری و نهادهای مختلف انجام وظیفه کرده و همچنان به فعالیت در راستای اهداف نظام مشغول است.
منبع : کتاب نوزده دی به روایت اسناد ساواک صفحه: 110



موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی
آیت الله محمد یزدی در گزارش اسناد ساواک