میرزاده عشقی

روز 12 تیر 1303 میرزاده عشقی شاعر مشهور دوران حکومت رضاخان که به سرودن شعر علیه دستگاه حکومتی معروف بود به دست عوامل رضاخان ترور شد. مرگ وی تنها 5 روز پس از انتشار اولین شماره نشریه فکاهی وی موسوم به «قرن بیستم» رخ داد. وی در این شماره با اشعار و مقالاتی به تمسخر جمهوریخواهی موردنظر رضاخان پرداخت که بلافاصله نسخه های آن از سوی مأمورین نظمیه جمع آوری شد.
  میرزاده عشقی در ۱۲۷۲ خورشیدی در همدان متولد شد. او  اصالتاً کرد و نام اصلیش ”سیدمحمدرضا کردستانی“ و فزرند ”حاج سید ابوالقاسم کردستانی“ بود و در تاریخ دوازدهم جمادی‌الاخر سال ۱۳۱۲ هجری قمری مطابق ۱۲۷۲ خورشیدی زاده شد.
میرزاده عشقی پیش از آغاز مبارزاتش به همراه رضاخان به همراه عده‌ای دیگر از اهل فکر، جهت کمک به عثمانیان در جنگ چهانی اول به آنجا سفر کردند. دیدن ویرانه‌های طاق کسری در مدائن باعث نوشته‌شدن اپرای رستاخیز شهریاران ایران شد.
عشقی پس از بازگشت در صف مخالفان جدی سردار سپه درآمد. شاید شعرهای عشقی به‌علت عمر کوتاه شاعریش هیچ‌گاه مجال پخته شدن پیدا نکردند اما صراحت لهجه، نکته‌بینی و تحلیل بسیار فنی او در مورد تحولات سیاسی و اجتماعی دوره خودش بسیار مشهود است. به‌عقیدهٔ بسیاری از مورخین عشقی از مهم‌ترین روشنفکران مولود روشنگری پس از مشروطه بود. مزار او در ابن‌بابویه و در گوشه‌ای متروک (در نزدیکی مزار نصرت‌الدوله فیروز) قرار دارد.