بلایی که تناقض‌گویی‌ها بر سر «ارگ علیشاه» می‌آورد

تیم کارشناسی معاونت سازمان میراث فرهنگی در شرایطی ۱۰ روز پیش نقشه‌برداری ژئوفیزیکی از محوطه ارگ علیشاه تبریز را به پایان رساند که قرار بود تا اعلام نتایج در زودترین زمان ممکن، ادامه‌ گودبرداری‌ها در حریم درجه یک «ارگ علیشاه تبریز» متوقف بماند؛ اتفاقی که رخ نداد و از ابتدای این هفته بدون انتشار هیچ گزارشی، باردیگر خاک‌برداری‌ها در این محوطه آغاز شده است.

به گزارش ایسنا، داستان از دو دهه قبل آغاز شد، زمانی که تصمیم به ساخت مصلایی برای اقامه‌ نماز جمعه در حریم بنای تاریخی ارگ علیشاه تبریز گرفته شد. اما شروع عملیات خاک‌برداری با هدف احداث یک پارکینگ برای میهمانان مصلی در ماه گذشته، چیزی بود که بار دیگر داستان این بنای تاریخی را بر سر زبان‌ها انداخت.

از آن‌جا که محوطه تاریخی ارگ علیشاه به‌طور کامل کاوش نشده، وجودِ آثار تاریخی در لایه‌های زیرین خاک محتمل است؛ همچنین احداث پارکینگ علاوه بر اینکه در حریم درجه یک ارگ تاریخی است، از سوی دیگر در عرصه‌ی یک بنای تاریخی دیگر به نام «خانه‌ی فتح‌اله یِف» قرار دارد؛ مسئله‌ای که شروعش واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت.

در نهایت پس از اظهارنظرهایی از اداره کل میراث فرهنگی استان و دیگر دوستداران میراث فرهنگی تبریز، قرار شد تیمی از کارشناسان معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تبریز بروند تا با نقشه‌برداری‌های ژئوفیزیکی از آن محوطه امکان وجود لایه‌ی تاریخی در محوطه را مورد پایش و بررسی قرار دهند، به صورتی که ادامه‌ی فعالیت احداث پارکینگ وابسته به نتیجه گزارش‌های این گروه باشد؛ همچنین بعد از انتشار گزارش‌های نهایی، هرگونه ساخت و ساز در محوطه «ارگ علیشاه» باید براساس تصویب شورای فنی سازمان میراث فرهنگی انجام شود.

با تمام این اتفاقات، روز شنبه - ششم آذرماه - حجت‌الاسلام موسی محمدی - مدیرعامل بنیاد مصلی امام خمینی (ره) تبریز - در گفت‌وگویی، "از سرگیری عملیات خاکبرداری در محوطه ارک تاریخی علیشاه" را اعلام کرد.

او اظهار کرد که "با توجه به بررسی‌های کارشناسان سازمان میراث فرهنگی کشور در محدوده ارگ علیشاه و رد هرگونه تاثیر ساخت‌وساز در محدوده این بنا، عملیات خاکبرداری در محوطه ارگ از فردا از سر گرفته می‌شود. عملیات خاکبرداری و محوطه‌سازی در محدوده مصلی تبریز، به فاصله ۷۰ تا ۷۵ متری ارگ علیشاه انجام می‌شود که در این فاصله آثار باستانی وجود ندارد."

او همچنین بیان کرد؛ "طبق مهلتی که مدیر کل میراث فرهنگی استان مبنی بر حضور کارشناسان برای وضعیت موجود خواسته بودند، نتیجه بررسی کارشناسان نشان داد که هیچ گونه آثار باستانی در حیاط [عرصه] «خانه فتح‌الله یف» وجود ندارد."

حجت‌الاسلام محمدی در همان روز در یک مصاحبه تلویزیونی نیز اعلام کرد که با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان،  قرار است عملیات پارکینگ سازی را مجددا آغاز کنند.

او تاکید می‌کند: محور حرکت‌شان برای «تبریز ۲۰۱۸» (انتخاب تبریز به‌عنوان شهر نمونه گردشگری کشورهای اسلامی در سال ۲۰۱۸) و میزبانی بهتر میهمانان خارجی در آن سال است.

این اظهارات در حالی مطرح است که تا دهم آذرماه ۹۵ هنوز هیچ‌گونه گزارش رسمی از سوی معاون میراث فرهنگی سازمان منتشر نشده و حتی زیر مجموعه‌ی معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز به پیگیری‌های خبرنگار ایسنا پاسخی نداده‌اند.

روز یکشنبه - هفتم آذرماه - روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان آذربایجان شرقی، اظهارنظری از مرتضی آبدار بخشایش - مدیر این اداره کل استان - مبنی بر "توافقی مبنی بر ادامه عملیات اجرایی پارکینگ صورت نگرفته است" را منتشر می‌کند.

آبدار با اشاره به این مطلب که هر گونه توافقی باید پس از اعلام نظر نهایی معاونت میراث فرهنگی کشور انجام شود، حاشیه‌های مطرح شده درباره توافق به منظور از سرگیری عملیات اجرایی پارکینگ در محوطه حیاط خانه «فتح الله یف» را رد کرد و گفت: تنها مرجع ذی‌صلاح برای اظهار نظر درباره‌ی وجود یا عدم وجود آثار [تاریخی]، معاونت میراث فرهنگی کشور است که با بررسی نتایج تحلیل‌ها در دو کارگروه تخصصی نتیجه را در روزهای آتی اعلام می‌کند.

او همچنین درباره‌ی درخواستی از سوی مدیریت بنیاد مصلی امام خمینی (ره) مبنی بر محوطه سازی در قسمت جنوبی ارگ تبریز به اداره کل میراث فرهنگی استان گفت: این درخواست در معاونت میراث فرهنگی استان در حال بررسی است و اگر آن با قوانین میراث فرهنگی مطابق باشد پاسخ مناسب و متعاقب آن مجوز کف‌سازی و محوطه‌سازی به منظور زیباسازی محیط از سوی این اداره کل ارائه خواهد شد.

به نظر می‌رسد بر اساس صحبت آخر آبدار، بنیاد مصلی امام خمینی (ره) اقدام دیگری را نیز در این محوطه‌ی تاریخی در دست انجام دارد!

این‌ها در حالی است که محمد حسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - در پاسخ به ایسنا درباره‌ی آخرین صحبت‌های محمدی، مدیرعامل بنیاد مصلی امام خمینی (ره) تبریز  - که در همین گزارش آورده شد - فقط به این جمله بسنده کرد: «این خبر صحت ندارد.»

حتی اگر نتیجه نهایی کارشناسان به نفع «ارگ علیشاه» باشد، این ضدونقیض‌گویی‌ها و به‌دنبال آن، حرکت ماشین‌آلات ساختمانی در این محوطه، آسیب‌هایی را تا همین‌جای کار به محوطه وارد کرده است. بنابراین پاسخ به این پرسش هنوز از سوی مسئولان میراث‌فرهنگی بی‌پاسخ است؛ «نتیجه بررسی‌های ژئوفیزیک در ارگ علیشاه تبریز به کجا رسید؟»