عزاداری بین‌المللی برای یک رهبر بین‌المللی

روایت‌‌هایی از واکنش‌های بین‌المللی به ارتحال حضرت امام خمینی

حضرت امام خمینی‌، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، نه تنها در داخل کشور بلکه در سطح بین‌المللی نیز به عنوان یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های قرن بیستم شناخته می‌شود. ایشان با رهبری انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ نظام شاهنشاهی را سرنگون و نخستین حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه را در دنیای معاصر بنیان کرد. این تحول بزرگ، توجه رسانه‌های جهانی، سیاستمداران، و اندیشمندان را به خود جلب کرد و ایران را به مرکز تحولات سیاسی و دینی در آسیا و بخشی از آفریقا تبدیل کرد. چهره بین‌المللی، به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فرد رهبری او، مورد توجه خاص رسانه‌های جهانی قرار گرفت. رسانه‌هایی چون BBC، CNN، Le Monde و New York Times بارها در گزارش‌ها و تحلیل‌های خود به نفوذ معنوی و سیاسی امام اشاره کردند.

شخصیت ایشان به عنوان یک رهبر دینی که توانست قدرت‌های جهانی را به چالش بکشد، در غرب با تحسین و نگرانی توأمان نگریسته می‌شد. در دنیای اسلام، امام الهام‌بخش بسیاری از جنبش‌های اسلامی شد. پیام‌های ایشان به مسلمانان جهان، دعوت به وحدت اسلامی، ایستادگی در برابر استکبار، و حمایت از مردم مظلوم، تأثیر عمیقی در افکار عمومی مسلمانان گذاشت. بسیاری از رهبران کشورهای اسلامی، چه همسو و چه منتقد، به نفوذ معنوی و فکری امام اذعان داشتند. از لبنان تا پاکستان و از ترکیه تا آفریقا، گفتمان امام در قالب مقاومت و بازگشت به اصول اسلام ناب محمدی گسترش یافت.

ارتحال امام

با چنین ویژگی‌هایی خبر ارتحال حضرت امام باعث ایجاد واکنش‌های متنوع و متفاوت بین‌المللی در سراسر دنیا شد. واکنش‌هایی از جنس برگزاری مراسم‌های عزاداری تا اعلام عزای عمومی و از طرف دیگر حضور رهبران کشورهای مختلف در درون کشور برای شرکت در مراسم تشییع ایشان، در خرداد ۱۳۶۸

حضور مهمانان خارجی

بعد از انتشار خبر ارتحال حضرت امام رهبران و روسای جمهور کشورهای مختلف یا برخی وزرا برای شرکت در مراسم ارتحال ایشان رهسپار تهران شدند.

«رئیس جمهور پاکستان با یک هیئت بلند پایه وارد تهران شد.» «یک هیئت بلند پایه الجزایره به مناسبت رحلت امام وارد تهران شد.» «وزیر مشاور ترکیه در تشییع امام خمینی شرکت کرد.» «وزیر دادگستری عمان یکی دیگر از شرکت کنندگان در مراسم ارتحال امام بود.»

این‌ها بخشی از تیترهای منتشر شده در روزنامه‌های روز ۱۶ خرداد سال ۱۳۶۸ است. در این بین برخش گزارش‌ها از حضور مهمانان در سطوح مختلف خبر می‌دهند: «نخست وزیر سوریه در راس یک هیات بلندپایه سوری برای شرکت در مراسمی تشییع پیکر پاک امام خمینی رضوان الله علیه دیشب وارد تهران شد و مورد استقبال [...] قرار گرفت. الزعبی که از سوی فاروق الشرع وزیر امور خارجه سوریه همراهی میشود در بدو ورود به تهران رحلت امام خمینی را ضایعه‌ای بزرگ برای امت اسلام دانست و اظهار داشت بمنظور ابلاغ مراتب همدردی و تسلیت دولت و ملت سوریه به مردم عزادار ایران و شرکت در مراسم تشییع پیکر پاک امام خمینی رهبر بزرگ انقلاب اسلامی ایران به تهران سفر کرده است.»[1]

برخی دیگر از میهمانان خارجی تشییع حضرت امام عبارت بودند از: «نماینده دولت ژاپن، یک هیات دوازده نفره از مسلمانان انگلیس، جمعی از علما رهبران گروه‌های مبارز لبنانی و فلسطینی منجمله شیخ صبحی طفیلی، سید عباس موسوی، سید ابراهیم امین، حاج حسین خلیل از جنبش حزب الله، سیدحسین موسوی(ابوهشام) مسئول امل اسلامی، دکتر فتحی شقاوی از رهبران جهاد اسلامی فلسطین، شیخ ماهر حمود، شیخ عبد الناصر صبری، شیخ حسن ملک، شیخ الحمد زین، شیخ زهیر کلنج از تجمع علمای مسلمین لبنان، شیخ عفیف نابلسی، شیخ محمد کوثرانی، شیخ حسین مسرور از هیات علمای جبل عامل لبنان، دکتر حسن یوسف، خلال حمدان، موسوی، عبد الحلیم قبلان از جنبش امل لبنان»[2] و «رئیس‌جمهور بورکینا فاسو ابراهیم محمد حسن حمیدان و وزیر ارتباطات بحرین و فرستاده ویژه امیر این کشور»[3]

برخی دیگر از رهبران و روسای کشورهای جهان که به نحوی امکان حضور در تهران را نداشتند با حضور در سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی در کشورهایشان به مردم تسلیت گفتند.

رئیس دیوان ریاست جمهوری الجزایر ضمن تماس با سفیر کشورمان در پایتخت این کشور به ابراز همدردی پرداخت.

کیم ایل سونگ رئیس جمهور و رهبر مردم کره شمالی به همراه جمعی از مقامات عالی رتبه کشوری و لشکری در سفارت جمهوری اسلامی ایران در پیونگ یانگ حضور یافت و مراتب تسلیت عمیق خود را به مناسبت ارتحال رهبر انقلاب ابراز کرد. ژنرال جوزف ساید رئیس‌جمهور سیرالئون هم با حضور در سفارت جمهوری اسلامی دفتر یادبود رحلت بنیانگذار انقلاب را امضا کرد.[4]

مراسم‌های عزاداری‌ها

بعد از ارتحال حضرت امام مراسم‌های مختلفی در کشورهای مختلف جهان برگزار شد. عراق، یونان، ایالات متحده آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی از جمله کشورهایی بودند که بعد از ارتحال حضرت امام مراسم عزاداری در کشورشان برگزار کردند.

«به گزارس آسوشیدپرس، اعضای مرکز اسلامی جنوب ایالت کالیفرنیا در آمریکا از جمله علی مصطفی سخنگوی این مرکز در مراسم نماز ظهر یکشنبه خود در رباط با رحلت حضرت امام خمینی ایشان را به خاطر استقرا انقلاب اسلامی... در ایران مورد ستایش قرار داده و از رحلت ایشان ابراز تاسف کردند.»[5]

در همین راستا کشور هند، سه روز عزای عمومی اعلام کرد. برخی کشورهای دیگر با برپایی مراسم عزاداری در این داغ عظیم شریک بودند: «خبرگزاری رویتر از لبنان گزارش داد هزاران تن از شیعیان لبنان در حالیکه مراسم سینه‌زنی بر پا کرده بودند در بیروت و شرق لبنان به عزاداری پرداختند هزاران پرچم سیاه و پرچم ایران در حومه جنوبی بیروت بر فراز بالکن‌ها به اهتزاز درآمده و پوسترهای امام خمینی بسیاری از دیوارهای خیابان‌های این منطقه را پوشانده است ۵۰ هزار تن از اهالی شهر بلعبک طی یک راهپیمایی به عزاداری پرداختند.»[6] از طرف دیگر در برخی از کشورهای اروپایی‌ها هم عزاداری برقرار بود: «جمع کثیری از مسلمانان و ایرانیان مقیم هامبورگ با اجتماع در مرکز اسلامی این شهر به سوگواری پرداختند. مردم مسلمان در اسپانیا با مراجعه به سفارتخانه و نمایندگی‌ها مراتب همدردی خود را ابراز کردند»[7]

پیام‌های تسلیت برای ابراز همدردی

یکی دیگر از مواردی که بعد از ارتحال حضرت امام خمینی افتاد، ارسال پیام‌های هم‌دردی توسط رهبران و روسای جمهور کشورها برای رهبر جدید انقلاب اسلامی و بعضا اعضای بیت امام و عرض تسلیت بود. رهبران کشورهای مختلف با ارسال پیام‌هایی این ضایعه را تسلیت گفتند.

شورای وزیران بنگلادش در جلسه‌ای که در کاخ ریاست جمهوری بنگلادش برگزار شد، رحلت امام خمینی را تسلیت گفت. در این جلسه که ریاست آنرا حسین محمد ارشاد، رئیس جمهوری بنگلادش به عهده داشت حضار از درگاه خداوند برای شادی روح حضرت امام دعا نمودند و همدردی عمیق خود را به اعضای خانواده امام اعلام نمودند.[8]

به گزارش واحد مرکزی خبر از بیروت ولید جنبلاط رهبر سیاسی دروزیهای لبنان با ارسال تلگرامی برای آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران رحلت امام خمینی را تسلیت گفت. در این تلگرام آمده است: جهان اسلام بارزترین مجاهد علیه ظلم در عصر کنونی و مهمترین مبارز در راه برقراری عدالت و جهان عرب نیز یاوری بزرگ در جانبداری از آزادی فلسطین را از دست می‌دهند.[9]

رهبران و مسئولان کشورهای کویت، قطر، بحرین امارات عربی متحده و عمان از اعضای شورای همکاری خلیج فارس طی پیام‌های جداگانه به ریاست جمهوری اسلامی ایران، درگذشت رهبر انقلاب اسلامی را به ایشان تسلیت گفتند. در همین زمینه امیر قطر و ولیعهد و وزیر دفاع این کشور نیز پیام تسلیت مشترکی برای آیت‌الله خامنه‌ای فرستادند.[10]

شیخ زاید بن سلطان آل نهیان رئیس امارات عربی متحده طی پیام‌های جداگانه به حجت الاسلام حاج سید احمد خمینی و آیت الله سیدعلی خامنه‌ای ریاست جمهوری اسلامی ایران ارتحال جانسوز امام

خمینی را تسلیت گفتند. به‌گزارش خبرگزاری امارات شیخ راشد بن سعید آل مکتوم نایب رئیس امارات عربی متحده و نخست وزیر این کشور نیز پیام‌های مشابهی خطاب به مقامات بلند پایه رسمی ایران فرستاد.[11]

پاپ ژان پل دوم رهبر کاتولیک‌های جهان در مورد ارتحال امام خمینی اظهار عقیده کرد که رحلت این مرد مستوجب احترام و تفکر است. خبرگزاری فرانسه گزارش داد: «پاپ که در هواپیمای ویژه‌اش که از ریکیاویک به هلسینکی می‌رفت، سخن می‌گفت افزود: در برابر رحلت آیت‌الله خمینی رهبر سیاسی و مذهبی ایران بایستی با احترام زیاد مورد آنچه که وی در کشورش و بخش مهمی از دنیا انجام داده عمیقاً تفکر کرد.»[12]