دو سند منتشرنشده از ساواک درباره انور خامه‌ای

انور خامه‌ای آخرین بازمانده گروه 53 نفر و از موسسین حزب توده صبح روزسه شنبه 29 آبان 1397 در سن 102 سالگی در تهران درگذشت. موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی دو سند از پرونده ساواک در باره او را به شرح زیر منتشر می‌کند:



سند اول:

نامه هوشنگ نهاوندی، رئیس دفتر فرح پهلوی بخاطر تشکر از انور خامه ای برای ارسال و تالیف کتاب «تجدیدنظر طلبی از مارکس تا مائو» مورخ اسفندماه 1356. متن این سند به شرح زیر است:

استاد محترم آقای دکتر انورخامه‌ای

یک نسخه از کتاب تجدید "نظرطلبی از مارکس تا مائو" تالیف حضرتعالی که با کمال لطف از طریق ریاست پژوهشگاه علوم انسانی برای اینجانب ارسال گردیده بود واصل و ملاحظه گردید. تالیف این اثر مفید و با ارزش را تبریک عرض نموده، سلامت و مزید توفیقات آن وجود گرامی را از درگاه قادر متعال مسالت دارم و امیدوارم همواره در خدمات ارزنده علمی و تحقیقی موفق و موید باشید. و در تعطیلات عید این کتاب را می خوانم و امیدوارم پس از آن فرصت مذاکره در مورد آن دست دهد. هوشنگ نهاوندی»

انورخامه ای مهم ترین چهره بعد از تقی ارانی در توسعه تفکر مارکسیستی در حیطه زبان فارسی بود او با تالیف کتاب "تجدید نظر طلبی از مارکس تا مائو" نقد جانانه ای از تفکر مارکسیسم ارائه داد که تا مدتها تأثیرگزار بر اندیشه های چپ در ایران بود.



سند دوم:

گزارش اداره سوم- امنیت داخلی- ساواک از خلاصه سوابق انورخامه‌ای مورخ تیرماه 1357.

متن این سند به شرح زیر است:

محترما به استحضار میرساند:

طبق سوابق موجود و اطلاعیه‌های تائیدنشده واصله از شهربانی و ارتش، نامبرده بالا قبل از شهریورماه سال 1320 بنفع حزب منحله توده در ایران فعالیت داشته و بهمین دلیل به شش سال زندان محکوم و در وقایع شهریور همان سال آزاد می گردد. فعالیت مشارالیه بنفع حزب مذکور تا 15 بهمن ماه سال 1327 ادامه داشته که در این سال کناره‌گیری و باتفاق خلیلی ملکی به تشکیل جمعیت رهائی کار و اندیشه مبادرت و علیه حزب منحله توده به فعالیت پرداخته است. ضمنا در سال 39 اداره اطلاعات شهربانی کشور نظریه ساواک را در مورد صدور گذرنامه جهت مشارالیه بمقصد فرانسه استعلام نموده که ذیل فرم مربوط توسط شهربانی قید گردیده شخص مورد نظر جزء 53 نفر زندانیان سیاسی محکوم در سال 1316 بوده که مدت 6 سال در شهرستان تویسرکان زندانی گردیده و در سال 1327 از افراد موثر حزب منحله توده و نویسنده روزنامه مردم مربوط بسازمان جوانان حزب مزبور معرفی شده است. یادشده در سال 1339 جهت ادامه تحصیلات در رشته‌های روزنامه‌نگاری و اقتصاد به کشورهای اروپائی عزیمت و در سال 1350 هنگامیکه مقیم پاریس بوده به سفارت شاهنشاهی مراجعه و تقاضا نموده چون سرگرم تهیه کتابی درباره مبارزه تئوریک با کمونیسم می باشد و مجبور است بمدت یکسال در کتابخانه‌های بزرگ پاریس بمطالعه بپردازد ترتیبی داده شود در این مدت بوی کمک مالی شود و سپس بایران مراجعت نماید که مراتب از طریق وزارت امور خارجه به ساواک منعکس و باستحضار تیمسار ارتشبد ریاست معظم ساواک رسیده مقرر فرموده‌اند "موافقت شود" که بهمین ترتیب پاسخ مساعد به وزارتخانه موصوف داده شده است. اخیرا نامبرده به کشور مراجعه نموده و قصد همکاری با جراید را داشته که پس از مصاحبه توسط بخش 347 موافقت شده، اینک مسئولین دانشگاه تهران شفاها صلاحیت استخدام شخص مذکور را در دانشکده اقتصاد استعلام نموده‌اند.

مراتب جهت استحضار معروض تا با توجه بموارد فوق و اینکه یادشده از سال 1327 تا کنون هیچگونه فعالیت مضره سیاسی نداشته و با اقدام وی در نوشتن کتابی در رد مارکسیسم چنین استنباط می شود که شخص مزبور قصد خدمت صادقانه داشته و اخیرا نیز با فعالیت مطبوعاتی وی موافقت گردیده در صورت تصویب مقرر فرمایند با استخدامش در دانشگاه تهران نیز موافقت گردد.