سی ام مهر 1357آغاز یک حماسه توسط دانش آموزان همدانی

تظاهرات دانش آموزان همدان زمینه ساز 13 آبان 1357

تشریح جنایت شاه از زبان شاهدان عینی

30 مهر 1357 روزی که در آن دانش آموزان همدانی آغازگر حماسه ای بزرگ شدند اما امسال یادآوری این روز بزرگ پس از فراموشی چندین ساله، خاطرات دانش آموزان  شهید را زنده کرده است.

در سی ام مهر ماه 1357صدای فریادهای مردم خیابان شهدای شهر همدان را دربر گرفته بود و هر که به سویی می دوید و چند نفری مجروحین را به جای امن منتقل می کردند.

این سرخطی است از روایت از جان گذشتگی دانش آموزان همدانی، گرچه نسل دوم و سومی های انقلاب ۳۴سال پیش و زمینه های آغاز انقلاب را در شهر را به یاد ندارند، اما زمینه سازان شروع تظاهرات های انقلابی در شهر همدان دانش آموزان همدانی بودند.

درچنین روزهایی دانش آموزان همدانی به نشانه اعتراض به اعمال سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) دسته دسته وخودجوش در خیابان شهدا امروزی جمع می شوند و علما و کسبه این منطقه از شهر نیز به آنان می پیوندند که در این حین مورد حمله دژخیمان طاغوت قرار می گیرند و تعدادی از دانش آموزان برای اولین بار در آستانه پیروزی انقلاب به شهادت می رسند.

30 مهر 57 جرقه‌ای برای رخداد 13 آبان در تهران بود

در خصوص این حماسه بزرگ صحبت‌های بسیاری شده که می‌توان آن را از زبان کسانی شنید که آزادی و ایستادگی را فریاد زدند، حماسه‌ای که به گفته برخی‌ جرقه‌ای برای رخداد 13 آبان در تهران بود.

اما برای رساتر و ماندگارتر شدن این حرکت ارزشی و انقلابی باید امروز گام‌های بزرگی برداشت و حماسه 30 مهر را در قالب فیلم‌های مستند از شاهدان عینی، چاپ و انتشار کتاب و تمبر، برگزاری نمایشگاه‌هایی در این رابطه و اقدامات بسیار دیگر برای همیشه ماندگار کرد.

در این میان آنچه می‌تواند به تحقق این موضوع کمک کند، گفت‌وگو و آشنایی با عوامل و افرادی است که این حماسه بزرگ را خلق کردند، باید پای حرف‌هایشان نشست و شنید که کدام هدف، عشق و معنا، گام‌های آنان را برای این حماسه بزرگ قوت بخشید.

حماسه 30 مهر 57 تجلی اراده مردم همدان در بهم ریختن بساط شاهنشاهی بود

محمد جواد بیات که روایتگر و شاهد ماجرای ۳۰ مهر همدان است در این خصوص گفت: حماسه ۳۰ مهر ۵۷ هجری شمسی در همدان را می‌توان تجلی اراده مردم مومن کهن شهر ایران زمین در بهم ریختن بساط حکومت دو هزار و ۵۰۰ ساله شاهنشاهی به ویژه رژیم منحوس پهلوی دانست.

بیات افزود: واقعه از آنجا شکل گرفت که در شهر این خبر پخش شد که یکی از دانش آموزان دختر مورد هتک حرمت مأموران شاه قرار گرفته و زمینه قتل این دانش آموز نیز فراهم شده و از طرفی نیز عوامل ساواک مسجد کرمان را به آتش کشیده‌اند.

وی ادامه داد: انقلابیون با شنیدن اخبار بر نتابیده و با دانش آموزان دبیرستان‌های پسرانه علویان، شریعتی، امام خمینی، ابن سینا در اعتراض به اقدام شنیع مأموران در مسیرهای مختلف منتهی به میدان امام خمینی(پهلوی سابق) حرکت کردند.

وی گفت: با عبور از بازارهای اطراف مسجد جامع و محوطه کوی گذر وارد خیابان شهدا(شورین سابق) شدند و تظاهرات کنندگان در حالی که شعار می‌دادند “بگو مرگ بر شاه…”، ” مسجد کرمان را شاه به آتش کشید”، “می‌کشم، می‌کشم آنکه برادرم کشت” و “تا مرگ شاه خائن، نهضت ادامه دارد..” به راه خود ادامه می‌دادند.

تظاهرات کنندگان مقابل کوچه حوزه علمیه آخوند همدانی اجتماع کردند

وی گفت: تظاهرات کنندگان که مطالبی در محکومیت هتک حرمت به دانش‌آموز دختر همدانی بیان می کردند، مقابل کوچه حوزه علمیه آخوند همدانی اجتماع کردند.

بیات با اشاره به اینکه قشرهای مردمی با پیوستن به دانش‌آموزان پسر که پرچمدار این حرکت بودند لحظه‌ های شیرین و نابی را آفریدند، گفت: بازاریان، مغازه‌داران خیابان شهدا، روستائیان که برای وفق امور به شهر مراجعه کرده بودند، تعطیلی حوزه علمیه و حضور اساتید، روحانیون و طلاب در جمع مردم شور و هیجان خاصی در سطح خیابان‌ها ایجاد کرده بود.

وی ادامه داد: طنین “الله اکبر”، پرتاب مشت‌های گره خورده به آسمان ابراز انزجار و تنفر از رژیم فاسد شاه موجب حال و هوای عجیبی در خیابان‌ شهدا و کوچه‌های اطرافش شده بود.

بیات ادامه داد: در حالیکه هر لحظه به جمعیت افزوده می‌شد و هزار نفر با هم عصبانیت‌شان را از رژیم جبار پهلوی به نمایش گذاشته بودند و در فریادی رسا اعلام می‌کردند”ما شاه نمی‌خواهیم” خواستار حکومت اسلامی بودند.

مأموران شاه گلوی مردان حق طلب را نشانه رفتند

وی افزود: ناگاه مأموران تا بن مسلح شاه از بام بانک ملی و هتل یاس(کاخ سابق) با اشراف به جمعیت، مبادرت به شلیک گلوله کردند تا به خیال واهی خود گلوی مردان حق طلب را نشانه روند تا شاید چند صباحی صدای آنها را خاموش سازند غافل از آنکه این اقدام زشت باعث شعه ور شدن خشم انقلابی مردم به ویژه دانش‌آموزان شد.

بیات گفت: تظاهرات که از نخستین ساعات صبح آغاز شده بود، حالا در میان آتش و دود می‌رفت تا با گلبانگ محمدی(ص) آمیخته شود و در حالیکه صدای اذان از مأذنه‌ها به گوش می‌رسیدرگبار گلوله امان از مردم بریده بود.

وی با بیان اینکه جمعیت انبوه در اطراف پراکنده شد و به نوعی خود را از تیررس مأموران دوره کرده بود، گفت: درب خانه‌ها در پناه دادن تظاهرات کنندگان و ممانعت از دستگیری و بازداشت در کمال صفا و معنویت بر روی آنها باز شده بود و خانه های کوچه چشم تازه هر کدام مبدل به بخشی از بیمارستان مردمی شده بود که از نزدیک خود شاهد مداوا و درمان سرپایی مجروحان حماسه عظیم ۳۰ مهر بودم.

مردم اجازه انتقال مجروحان به بیمارستان دولتی را نمی دادند

وی با بیان اینکه مردم اجازه نمی‌دادند مجروحان به بیمارستان دولتی انتقال پیدا کند، گفت: بیم آن می‌رفت که پس از مداوا و درمان آنان سازمان امنیت نسبت به دستگیری آنها اقدام کند.

وی ادامه داد: ظهر روز سی‌ام مهر ۵۷ عروج عارفانه مرد میانسال و نام آشنایشهر که در نوع قیافه جذاب و خواستنی بود به نام “باباقدرت” مقابل مغازه نفت فروشی وی رقم خورد و علاوه بر آقای نصرت‌الله داوری (باباقدرت) آقای “باقرمصفا” نیز به شهادت رسید.

بیات گفت: همسایگان مغازه در زیر آتش و تاخت و تاز مأموران پیکر شهید داوری را از چنگ مأموران درآورده و داخل صندوق عقب وسیله نقلیه شخصی گذاشته و به باغ بهشت همدان انتقال دادند.

وی ادامه داد: با تسلط ماموران به اوضاع و احوال، بعد از ظهر آن روز غروب دلتنگی بر شهر حاکم شد گرچه آتش زیرخاکستر گداخته بود.

بیات افزود: حضور شورای تأمین استان در جلوگیری از گسترش تظاهرات و ادامه حرکت مردم به ویژه در مراسم تشیع و خاکسپاری شهدا از جمله مواردی بود که آن روز خبر آن به طور مردمی پخش شد.

پس از وقوع حماسه ۳۰ مهر در همدان امام خمینی (ره) در پاریس به آن واکنش نشان دادند

وی افزود: پس از وقوع حماسه ۳۰ مهر در همدان اول آبان‌ماه ۵۷ حضرت امام خمینی(ره) در پاریس به اتفاقات همدان ضرب و جرح مردم و دانش آموزان واکنش نشان داده و ابراز همدردی کردند.

بیات ادامه داد: مراجع عظام وقت حضرات آیات مرعشی، نجفی، گلپایگانی، حوزه علمیه قم، کارکنان صنعت نفت انجمن روزنامه نگاران ایران، دانشجویان و تشکل‌های انقلابی در سراسر کشور با ارسال پیام، صدور اعلامیه خطاب به حوزه علمیه، خانواده‌های شهدا، مصدومان و مردم همدان ابراز همدردی و اعلام همبستگی کردند.

وی گفت: پس از واقعه ۳۰‌ام مهر ۵۷ همدان موج مبارزه با رژیم جلاد پهلوی در کشور گسترش یافت به نحوی که ۱۳ روز از این رخداد ارزشی در همدان ۱۳ آبان ۵۷ در به شهادت رساندن جمع کثیری از دانش آموزان تهران در محل چمن دانشگاه تهران به وقوع پیوست و هزاران ناگفته دیگر که متأسفانه به هر دلیل مغفول مانده است.

قیام ۳۰ مهر دانش‌آموزان همدانی از وقایع منحصر به فرد تاریخ انقلاب اسلامی ایران است

یکی دیگر از شاهدان عینی واقعه 30 مهر همدان نیز با اشاره به اینکه قیام ۳۰ مهر دانش‌آموزان همدانی از وقایع منحصر به فرد تاریخ انقلاب اسلامی ایران است، اظهار داشت: دانش‌آموزان به عنوان قشری بی‌‌آلایش، پاک‌طینت و دارای فطرت نیکو همواره خواهان حق‌طلبی و عدالت هستند و در این راه با جان و دل وارد عرصه می‌شوند که دانش‌آموزان همدانی در دوران قبل از انقلاب با این رویکرد نامی بزرگ از خود بر جای گذاشتند.

محمد نباتی با بیان اینکه عظمت حرکت دانش‌آموزی همدان در واقعه ۳۰ مهر باید ثبت ملی شود، گفت: قبل از این حرکت، نیز دانش‌آموزان در اعتراض به سیاست‌های رژیم شاهنشاهی راهپیمایی می‌کردند اما هیچ یک از آنها به عظمت و تأثیرگذاری راهپیمایی ۳۰ مهر نبوده است.

شاهد عینی واقعه ۳۰ مهر همدان افزود: نیروهای ساواک و مأموران شاه به شدت احساس خطر و ترس کرده بودند به طوری که به سمت دانش‌آموزان و مردم معترض هجوم برده و آنها را وحشیانه سرکوب می‌کردند.

دانش‌آموزان همدان به فرمان امام خود لبیک گفته و در صحنه حضوری فعال داشتند

وی با بیان اینکه در آن سال ۱۶ سال بیشتر نداشت و از شهر بهار برای شرکت در راهپیمایی‌های همدان روانه این شهر شده بود، تأکید کرد: دانش‌آموزان همدان همواره با بصیرت و معرفت دینی خود در راستای اعتقاد خود که همانا مبارزه با ظلم و عدالت‌طلبی بوده است، به فرمان امام خود لبیک گفته و در صحنه حضوری فعال داشتند.

نباتی این روز را در تاریخ راهپیمایی‌های همدان در مبارزه با ظلم اثرگذار دانست و عنوان کرد: آن طور که به خاطر دارم این راهپیمایی ساعت ۱۰ صبح شروع شد که با یورش نظامیان و مأموران شاهنشاهی، تا ساعت ۱۲ شاهد درگیری بین مردم و آنها بودیم و در این ساعت کم کم مردم پراکنده شدند.

وی با بیان اینکه بصیرت این روز باید به عنوان یک الگو به نسل فعلی و آینده شناسانده شود، اظهار کرد: اعتقاد راستین مردم به حکومت اسلامی و اعتقادات آنها، از موضوعاتی بود که مردم را به همواره در صحنه نگاه می‌داشت.

باید زوایا و ابعاد واقعه 30 مهر تبیین و تشریح شود

شاهد عینی واقعه ۳۰ مهر همدان با تأکید بر اینکه باید زوایا و ابعاد این رویداد تبیین و تشریح شود، افزود: توجه به این مهم یکی از برجستگی‌های مبارزاتی مردم همدان علیه رژیم شاهنشاهی است که دانش‌آموزان در این روز نقش پررنگ و اصلی را داشتند.

معاون سیاسی امنیتی استاندار همدان نیز با بیان اینکه قشر دانش آموز و دانشجو در حماسه ۳۰ مهر وحدت و حرکت بزرگی را به وجود آوردند، گفت: همه حرکت های مردمی در آن مقطع از حوزه های علمیه شکل گرفت و در آن مقطع و در ۳۰ مهر ۵۷ دانش آموزان با جسارت و جرات حضور یافتند و دانشجویان و بقیه اقشار مردم نیز به آنان پیوستند.

علی اکبر فامیل کریمی با بیان اینکه حماسه ۳۰ مهر باید به عنوان یک جریان فرهنگی برای همه مردم و دانش آموزان تبیین شود، گفت: مردم همدان همگام با ملت ایران در مبارزات و راهپیمایی ها حضور داشتند و در به ثمر رسیدن پیروزی انقلاب سهم بسزایی داشتند.

90 سند از واقعه 30 مهر در همدان تهیه شده است

وی ضمن معرفی و تبیین حماسه ۳۰ مهر ۵۷ و گرامیداشت شهدای این حماسه و شهدای انقلاب، اعلام کرد: بیش از ۹۰ سند در این زمینه آماده و تهیه شده که در تلاش هستیم این واقعه مغفول از دید مسئولان را به مردم همدان معرفی کنیم.

فامیل کریمی عنوان کرد: در کنار حماسه ۳۰ مهر، میتوان به شهادت ۵ نفر از انقلابیون شهرستان کبودراهنگ و انفجار در دبیرستان های شهر همدان نیز اشاره کرد.

وی یادآور شد: با کمک اعضای ستاد ۳۰ مهر همدان و اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان اسناد حماسی و انقلابی استان همدان گردآوری شده است.

فامیل کریمی تاکید کرد: رشادت و ایثارگری افرادی که برای به ثمر رسیدن انقلاب جانفشانی کردند همواره باید زنده و گرامی داشته شود.

یک مجموعه آموزشی در همدان به نام 30 مهر نامگذاری شد

مدیرکل آموزش و پرورش همدان نیز با اشاره به نامگذاری یک مجموعه آموزشی با عنوان "۳۰ مهر" در همدان این امر را در راستای ماندگار کردن و تکرار این قیام ارزشی دانست.

عباس حسنی‌محتشم با بیان اینکه تحقق قیام ۳۰ مهر همدان برگرفته از تفکر بسیجی دانش‌آموزان بود، بر لزوم تشریح این مهم توسط مدیران و مربیان مدارس صحه گذاشت.

وی عنوان کرد: برجسته کردن رخدادهای مهم و تأثیرگذار در تاریخ انقلاب اسلامی امر مؤثر در راستای شناساندن ابعاد ارزشی انقلاب به نسل کنونی و آینده است که با این وصف باید در راستای شناساندن و معرفی قیام ۳۰ مهر همدان همگام شد.

با این تفاسیر واقعه ۳۰ مهر ۵۷ همدان، رخدادی انقلابی و برخاسته از تفکر ولایت‌پذیری دانش‌آموزان انقلابی آن روزگار است که بر این اساس در صدد ایستادگی در برابر رژیم ستمشاهی برآمدند.

واقعه 30 مهر اقدامی از بطن و بدنه دانش‌آموزی همدان بود

این خداد جهشی، اقدامی از بطن و بدنه دانش‌آموزی همدان بود که در راستای دستیابی به انقلاب توسط این موج به منصه ظهور رسید.

قشر دانش‌آموز دیار همدان در روز ۳۰ مهر ۵۷ و در در اوج خفقان وناهنجاری‌های موجود در جامعه، همگام و هم‌راستا بایکدیگر همچون یک نهاد منسجم انقلابی عمل کردند و بر اساس شور و شعور انقلابی خود حماسه‌ای زرین را در تاریخ این دیار رقم زدند و با جوهر خون خود ارادت دینی و انقلابی‌شان را به تصویر کشیدند.

آری… دانش آموزان آن روز با جوهر قلم قلبشان و با خون خود صفحه تاریخ همدان را نگاشتند.

حال پس از گذشت سال ها از این رویداد مسئولان و در واقع دردمندان به پاس این حرکت خود جوش و مخلصانه تصمیم به ثبت ملی این رویداد در تاریخ رسمی کشور دارند، هر چند که این اتفاق دیر از زیر لایه های خاطرات بیرون کشیده شده و یادآوری می شود، اما خود ارج نهادن به مقام شامخ شهدای انقلاب می تواند نشان دهد که همچنان ملت ایران به شهدای که در راه وطن واسلام فدا کرده افتخار می کند و ادامه دهنده راه و اهداف آنان است.