29 اردیبهشت روز تولد محمد مصدق

محمد مصدق فرزند میرزا هدایت ، مشهور به دکتر مصدق و ملقب به مصدق السلطنه در ۲۹ اردیبهشت 1261 خورشیدی در محله سنگلج تهران (پارک شهرفعلی ) بدنیا آمد. او در یک خانواده اشرافی با نفوذ دیوانی رشد ونمو پیدا کرد بطوریکه در سن 17 سالگی  مستوفی خراسان شد. تحصیلات مقدماتی را در تهران به انجام رسانید و در سال 1287 برای تحصیلات عالیه به پاریس رفت‌. بعد از اتمام دوره مدرسه علوم سیاسی پاریس‌، به دانشگاه توشاش سوئیس وارد شد و در سال 1293 با اخذ درجه دکتری در حقوق‌، به ایران بازگشت‌. بدین ترتیب اونخستین ایرانی دارندهٔ مدرک دکترای رشته حقوق شد. سیاستمدار، حقوقدان، نمایندهٔ هشت دوره مجلس شورای ملی، استاندار، وزیرخارجه (1302)  و دو دوره نخست‌وزیر ایران بود. مصدق در زمان انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، اگر چه از حکومت قاجار مأیوس بود با توجه به این که می‌دانست رضا شاه حکومتی برمبنای دیکتاتوری ایجاد می‌کند، با این کار مخالفت کرد و بعد از آن یکی از منتقدین سرسخت او بود. در زمان حکومت رضاشاه، مصدق زندان رفته و مدتی را در تبعید گذرانید. او سلطنت پهلوی را مخلوق سیاست انگلستان می‌دانست.

پس از وقایع شهریور 1320 در دوره چهاردهم و شانزدهم بار دیگر از طرف مردم تهران به وکالت مجلس شورای ملی انتخاب گردید. در این دوره برای استیفای حفاظت ایران از شرکت نفت ایران و انگلیس و دولت انگلیس جبهه ملی را تشکیل داد و به مبارزه پرداخت و در 29 اسفند 1329 قانون ملی شدن صنعت نفت را از تصویب مجلس شورای ملی گذراند در اردیبهشت 1330 برای اجرای این قانون و خلع ید از شرکت نفت سابق‌، نخست وزیری ایران را قبول کرد. موفقیت مصدق در جریان نهضت ملی شدن نفت‌، مرهون حمایتها و پشتیبانیهای روحانیون و نیروهای مذهبی بود که در رأس آنها آیت الله کاشانی قرار داشت‌. اما بروز اختلاف میان آیت الله کاشانی و مصدق که با تفکرات لیبرالیستی و ملی‌گرایی همواره مدافع جدایی دین از سیاست بود، موجب گردید که حکومت شاه با همکاری سیا، نقشه‌هایی را برای سرنگونی حکومت مصدق طرح‌ریزی کنند. در تیرماه 1331 با اینکه مجلس جدید (دوره هفدهم‌) به نخست وزیری او رأی تمایل داده بود، به سبب اختلاف نظر با محمدرضا پهلوی برای تصدی وزارت دفاع ملی‌، از تشکیل دولت جدید استنکاف کرد و شاه‌، قوام السلطنه را به نخست وزیری منصوب نمود، ولی ملت با قیام سی‌تیر به رهبری آیت الله کاشانی مجدداً او را به نخست وزیری برگزید. در 28 مرداد 1332 با کودتای آمریکایی – انگلیسی دولت مصدق سقوط کرد و او پس از محاکمه در یک دادگاه نظامی‌، به 3 سال زندان محکوم شد. در شهریور 1335 از زندان آزاد شد و در احمدآباد تحت نظر قرار گرفت‌. مصدق سرانجام در 14 اسفند 1346 بر اثر بیماری درگذشت‌.