اسناد تاریخی فلسطین روشن‌کننده زوایای تاریک هستن

پرداختن به فلسطین و مسایل پیرامون آن در کتاب‌هایی ارزشمند و پربار می‌تواند زمینه‌ای برای خیزش مسلمانان و حق خواهان برای کمک به ملت این ستمدیده باشد. ریحانه قادری، کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه شیراز یکی از نویسندگان جوانی است که با علاقه از آن‌چه بر سر فلسطین رفته است در چارچوب علوم سیاسی و روابط بین‌الملل کتاب نوشته است. قلمی که اگرچه در آغاز راه است اما با شور و شوقی که در وجود این پژوهشگر جوان است می‌تواند گامی در اعتلای حقانیت مبارزان فلسطینی باشد. 

در گفت‌‌وگو با قادری، نویسنده کتاب «رویکرد ایران و عربستان در قبال فلسطین» به ویژگی‌های کتاب، نقش اسناد در فلسطین‌پژوهی، زمینه‌های پژوهش نشده در حوزه فلسطین و دیدگاهش به حوادث دلخراش غزه پرداخته‌ایم. 

قادری در ابتدا به انگیزه نگارش کتاب «رویکرد ایران و عربستان در قبال فلسطین» پرداخت و گفت: مساله فلسطین یکی از مسایل اساسی جهان اسلام است که به چالشی جدی تبدیل شده و این مساله نه تنها فلسطینیان، بلکه جهان اسلام، اعراب و حتی جهان را با مشکلی اساسی مواجه کرده است. در این میان قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای تلاش می‌کنند مساله فلسطین را به شکلی که سیاست آن‌ها ایجاب می‌کند مطرح کنند. انگیزه من از پرداختن به این موضوع بسیار حساس و مهم این بود که سیاست دو قدرت مهم و تاثیرگذار منطقه، جمهوری اسلامی ایران و دیگری عربستان سعودی را که همواره در تحولات فلسطین تلاش‌های مستمر و فراوانی انجام داده‌اند بررسی کنم زیرا هر دو قدرت سعی داشته‌اند مساله فلسطین را در چارچوب سیاست‌های خود قرار دهند و به شیوه خود سیاست خارجی ویژه‌ای را در قبال فلسطین به اجرا بگذراند که دارای تفاوت‌هایی با سیاست کشورهای دیگر باشد.

ایران و عربستان؛ دو قدرت مهم و تاثیرگذار منطقه

وی افزود: دو کشور با دو هویت مذهبی متفاوت، با دو سیستم و شیوه حکومتی متفاوت که هر دو داعیه رهبری جهان اسلام را نیز در سر دارند به عنوان دو رقیب قدرتمند در منطقه حساس و بحران‌خیز خاورمیانه سعی داشته‌اند در قبال موضوع‌های مختلف رویکردهای متفاوتی را دنبال کنند یعنی به طوری که هرکدام در صدد حذف دیگری در حوزه‌های مورد مناقشه برآمده‌اند و رقابت این دو قدرت منطقه‌ای یکی از عوامل کلیدی درچشم انداز خاورمیانه است که امتداد آن هم در منطقه خلیج فارس و هم در موضوع فلسطین و رژیم صهیونیستی مشاهده می‌شود که من بسیار علاقه‌مند به بررسی و مقایسه رویکردهای بسیار متفاوت این دو کشور بودم. 

قادری در پاسخ به این پرسش که ویژگی کتاب وی نسبت به سایر کتاب‌هایی که به حوزه فلسطین پرداخته‌اند، چیست؟ گفت: هر کتابی به نظر نویسنده آن دارای ویژگی‌هایی است که آن را از کتاب‌های دیگر متمایز می‌کند و نویسنده هم قصد آن را دارد که آن تفاوت را بیان کند ولی به نظرم باید تفاوت و شاخصه هر کتاب تالیفی را به عینه مشاهده کرد و گرنه ادعا و تکرار نظرات دیگران چندان مقبول طبع خوانندگان و شایسته یک نویسنده نیست. کتاب «رویکرد ایران و عربستان در قبال مساله فلسطین» مقایسه دو قدرت تاثیرگذار درباره یک مساله بحث برانگیز است و در این زمینه، تالیفی که این مساله حساس و چالش‌برانگیز را بررسی کرده باشد وجود نداشت. 

 وی در پاسخ به این پرسش که استفاده از اسناد تا چه اندازه در شناسایی فلسطین برای پژوهشگران سودمند و تاثیرگذار است؟ عنوان کرد: اسناد و مدارک در هر موضوعی نقشی بسیار پر ارج و روشن‌کننده در واقعیات تحریف شده خواهد داشت به ویژه روح‌های تشنه نسل معاصر؛ آن هم اسنادی که به مساله مهمی چون فلسطین اشاره می‌کند. این سرزمین انبیای بزرگ اسلامی، قبله‌گاه اول مسلمانان و سرزمین مقدسی که در قرآن به عنوان مکانی مقدس معرفی و رسول الله از آن مکان مقدس به معراج رفت. پس حضور رژیمی نامشروع در این سرزمین که هویت تمام مسلمین دنیاست جای بسی تامل و تاسف دارد. 

اسناد تاریخی و زوایای تاریک تاریخ

درباره فلسطین اسنادی وجود دارد که قدرت‌های سردمدار حقوق بشر را در معرض شک و اتهام قرار خواهد داد اسنادی که دلیل دفاع از آرمان فلسطین را روشن خواهد ساخت. آن‌چه از زوایای این اسناد به دست می‌آید در پاسخ به مظلومیت و آرمان فلسطین نه تنها موضوعی زائد و تحمیلی نیست بلکه پاسخ به فطرت انسانی و تکلیفی اسلامی است و این کار نه تنها هزینه‌ای برای نظام اسلامی در بر ندارد بلکه نوعی سرمایه‌گذاری برای حفظ امنیت ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی است و عنصری در تامین امنیت ملی و اقتدار منطقه‌ای نیز محسوب می‌شود. 

اسنادی که از پرده برون افتاده و اکنون پرسش‌های بسیاری را درباره وفاداری تعهد تشکیلات خودگردان فلسطین ایجاد کرده است و حتی روشن کننده‌تر و جالب‌تر آن‌که محمود عباس، رئیس جمهوری تشکیلات خودگردان فلسطین در واکنش به افشاگری اسناد توافقات با رژیم اشغال‌گر قدس گفته است که رهبران عرب در جریان همه مذاکرات و تعهدات تشکیلات خودگردان بوده‌اند. عباس با زیرکی سعی کرده توپ را به زمین اعراب بیندازد. اکنون با این اسناد جهان عرب با موضوع بزرگ و تاثیرگذاری روبه‌رو شده است. اسناد مکاتبات مربوط به نزاع اعراب و اسرائیل، اسنادی که ارزشمندترین اطلاعات دیپلماتیک مربوط به مناقشه فلسطین است و شامل هزار و 700 تصویر، یادداشت، ایمیل، نقشه و هزاران صفحه از مکاتبات دیپلماتیک با شرح عملکرد داخلی روند صلح اسرائیل و فلسطین است. اسنادی که در 23 تا 26 ژانویه 2001 منتشر شده ولی حکومت خودگردان فلسطین آن را جعلی خوانده است. اسناد منتشرشده درباره مسئولیت آوارگان، مقابله با مبارزان فلسطینی، عملکرد دولت اوباما و... اسنادی که ذهنیت‌ها را در مقابل خواننده فهیم روشن خواهد ساخت و خود خواننده بهترین قضاوت‌گر تاریخ خوهد بود. 

پژوهشی درباره تشکیل اسرائیل و غصب فلسطین در دست نداریم

قادری در پاسخ به این پرسش که درباره چه مسائلی از فلسطین به طور ریشه‌ای کار نشده است؟ گفت: پیش از اقدام به نوشتن این کتاب تمامی پژوهش‌های مرتبط با مساله فلسطین را بررسی کرده‌ام و می‌توانم بگویم که بعد از انقلاب اسلامی پژوهش‌های زیادی در ارتباط با مساله فلسطین صورت گرفته که بیشتر به دیدگاه و موضع جمهوری اسلامی ایران در رابطه با فلسطین، گروه‌های مقاومت، جهادی و دیدگاه ایران نسبت به اسرائیل و اشغال‌گری‌های آن انجام شده ولی درباره موضع‌گیری و رویکرد کشورهای عربی از ابتدای تشکیل اسرائیل و غصب فلسطین به صورت عام و تحلیلی، پژوهش چندانی صورت نگرفته است. همچنین درباره زمینه‌های شکل‌گیری قراردادهای فلسطین، اسرائیل و نیز کشورهای عربی مهم و تاثیرگذار و از طرفی نقش دولت‌های غربی به صورت تجزیه و تحلیل پژوهش‌های شاخص و قابل رجوعی صورت نگرفته است. 

وی در پاسخ به این پرسش که رعایت چه نکاتی می‌تواند به پربارکردن کتاب‌ها درباره فلسطین کمک کند؟ گفت: درباره فلسطین یک نویسنده آگاه و متعهد باید همه جوانب و واقعیت‌های موجود را در نظر بگیرد و نباید خصمانه برخورد کند زیرا مورد فلسطین  مساله‌‌ای نیست که در ارتباط با سیاست یک یا چند کشور خاص به آن نگاه شود و در نتیجه با سوگیری‌های مختلف ذهنیت‌ها را از واقعیت دور کرد. چون چنین نگاهی دلزدگی و تحمیلی بودن این مساله را بر گرده مسلمین خواهد گذاشت.

فلسطین هویت دینی تمام امت مسلمان است

بیت‌المقدس مورد احترام یهودیان و مسیحیان است و پژوهشگران به نقش اعراب در قضیه فلسطین نباید با دیدگاه رقیب و خصمانه نگاه کنند. همچنین در بررسی نقش گروه‌های مختلف در فلسطین باید به دور از هرگونه سیاست تهاجمی و تدافعی عملکرد واقعی آن گروه‌ها را تحت تاثیر شرایط و دوره‌های زمانی مختلف آگاهانه سنجید و با استفاده از منابع و اسناد موجود و معتبر نقش دولت‌های ایجاد کننده رژیم نامشروع صهیونیستی را برملا کرد تا نسل معاصر و آینده تحت تاثیر سیاست‌های حقوق بشری قدرت‌های بزرگ قرار نگیرند و فراموش نکنند که فلسطین قربانی مطامع کشورهای سلطه‌طلب شده است.

وی درباره این‌که چه کتاب‌هایی درباره فلسطین در دست نگارش دارد، گفت: در حال حاضر کتابی با عنوان «در سایه روشن تجدد» را در دست تالیف دارم که امیدوارم تا مهرماه برای چاپ آماده شود و چون بسیار علاقه‌مند به پژوهش دوباره درباره فلسطین هستم و با توجه به این که مطالعاتم را در این مورد ادامه داده‌ام پژوهشی با عنوان «مقایسه سیاست‌های اعراب در قبال قراردادهای میان فلسطین و اسرائیل» را شروع خواهم کرد چون مطالب زیادی در این باره جمع‌آوری کرده‌ام.